امروزه یکی از شایعترین بیماریهای دستگاه صفراوی، پولیپ کیسه صفرا است. این بیماری حاصل رشد غیرطبیعی بافت های کبدی بوده که از لایه مخاطی داخلی کیسه صفرا بیرون می زند. پولیپ های کیسه صفرا اکثرا بیضرر هستند؛ اما میتوانند نشانهای از سایر بیماریهای کیسه صفرا باشند. به ندرت ممکن است عوارضی مانند التهاب ایجاد کنند و حدود 5% آنها ممکن است سرطانی شوند. در این مقاله به طور جامع فرایند بیماری و درمان پولیپ کیسه صفرا را پوشش میدهیم. برای دریافت نوبت تخصصی، با دکتر حامد واثقی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و یکی از بهترین جراحان کیسه صفرا، با ما در تماس باشید.
جهت دریافت مشاوره فرم زیر را تکمیل نمایید
پولیپ کیسه صفرا چیست؟
پولیپهای کیسه صفرا (GBPs) ضایعات خوشخیمی هستند که از مخاط خود کیسه صفرا به وجود میآیند. پولیپها معمولاً بیخطر هستند. اما مواردی که قطرشان بیشتر از 1cm و دارای ویژگیهای آدنوماتوز هستند؛ به دلیل امکان تبدیل شدن به سرطان از اهمیت بالینی برخوردارند. در متون علمی، میزان تبدیل شدن پولیپها به سرطان از 0 تا 27% گزارش شده است. ncbi
علائم پولیپ کیسه صفرا
پولیپهای کیسه صفرا معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمیکنند و به طور اتفاقی در حین بررسیهای پزشکی برای موارد دیگر؛ کشف میشوند. بااینحال، تعداد اندکی ممکن است با مسدود کردن مجرای خروجی کیسه صفرا، علائمی ایجاد کنند. پولیپهایی که در مجرای کیسه صفرا تشکیل میشوند می توانند جریان صفرا را مسدود کرده و باعث التهاب دیواره کیسه صفرا (کوله سیستیت) شوند. به عبارت دیگر پولیپ کیسه صفرا اگر در مجاری صفراوی نمایان شود؛ جریان صفرا را مسدود و التهاب مجرای صفراوی (کلانژیت) یا پانکراس (پانکراتیت) را ایجاد میکند.
علائم التهاب ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد شکم
- تب
- تهوع و استفراغ
- زردی
همان طور که مشاهده می کنید؛ بهندرت، این علائم ممکن است نشانهای از سرطان کیسه صفرا نیز باشند.
علت بهوجودآمدن پولیپ صفرا
عوامل خطر متعددی برای ایجاد پولیپ داخل کیسه صفرا وجود دارد:
- سنگهای صفراوی؛ وجود سنگهای مجاری صفرا یک عامل خطر برای پولیپ کیسه صفرا است. التهاب مزمن ناشی از سنگهای صفراوی ممکن است به تشکیل پولیپ کمک کند.
- کلسترولوز؛ برخی پولیپها به دلیل رسوب کلسترول در دیواره کیسه صفرا که به آن کلسترولوز میگویند؛ تشکیل میشوند. این پولیپهای کلسترول یا شبه پولیپها تومورهای واقعی نیستند.
- کولهسیستیت مزمن؛ التهاب طولانیمدت دیواره کیسه صفرا میتواند باعث ایجاد پولیپهای التهابی شود. اینها تومورهای واقعی نیستند. بلکه بافت زخمی هستند!
- آدنومیوماتوز؛ این شرایط باعث ضخیمشدن و تاخوردگی دیواره کیسه صفرا شده و برآمدگیهایی را تشکیل میدهد که ممکن است شبیه پولیپ به نظر برسند.
- رشد غیرطبیعی سلولی؛ برخی پولیپها ممکن است به دلیل رشد غیرطبیعی سلولهای اپیتلیال در کیسه صفرا ایجاد شوند. اینها سلول ها، تومورهای واقعی بوده و شامل آدنوم و سرطان هستند. علت رشد غیرطبیعی سلولی اغلب ناشناخته است.
- سن؛ با افزایش سن، بهویژه بالای 50 سال، پولیپهای کیسه صفرا شایعتر میشوند.
- ژنتیک؛ ناهنجاریهای مرتبط با برخی اختلالات ژنتیکی میتوانند خطر پولیپ را افزایش دهد. مانند سندرم گاردنر.
- قومیت؛ بعضی قومیتها خطر بالاتری برای ابتلا به پولیپ کیسه صفرا، نسبت به سایر قومیتها دارند. شیوع پولیپهای کیسه صفرا در آمریکاییهای مکزیکی نسبت به سایر گروههای قومی بیشتر است.
- جنسیت؛ پولیپهای کیسه صفرا ممکن است در مردان، اندکی بیشتر از زنان باشد.
- چاقی؛ اضافه وزن و کلسترول خون بالا میتوانند عوامل مهمی برای درگیر شدن با پولیپ کیسه صفرا باشند.
انواع پولیپ خوش خیم کیسه صفرا
بررسی ها نشان میدهد که 4% تا 7% از بزرگسالان ممکن است به پولیپ کیسه صفرا مبتلا شوند. اما تنها ۵% از این موارد میتوانند به طور بالقوه به سرطان تبدیل شوند. بین 60% تا 90% پولیپ ها، کاذب هستند. 5% تا 10% دیگر نیز، التهابی هستند. پولیپ های التهابی نوعی بافت اسکار می باشند که از التهاب مزمن ناشی میشوند. به طور کلی انواع پولیپ های کیسه صفرا، عبارتند از: clevelandclinic
- شبه پولیپها؛ به آنها پولیپهای کلسترول نیز میگویند. این دسته از پولیپ های کیسه صفرا، نتیجه وضعیت خوشخیمی به نام کلسترولوز هستند. به این معنی که مقدار اضافی لیپیدهای کلسترول تجمع کرده و به دیواره کیسه صفرا میچسبند و پولیپ ایجاد میکنند.
- پولیپهای التهابی؛ اینها نوعی بافت زخمی هستند که با التهاب مزمن دیواره کیسه صفرا (کولهسیستیت) مرتبط است.
- آدنومیوماتوزیس؛ رشد غیرطبیعی بیش از حد پوشش کیسه صفرا که کیستهایی در دیواره کیسه صفرا ایجاد میکند. دانشمندان مطمئن نیستند که چرا اتفاق میافتد، اما خطرناک نیست.
- آدنومها؛ تومورهای خوشخیمی که از سلولهای شبیه پوشش مجرای صفراوی تشکیل شده اند. این پولیپ ها 0.5% خطر تبدیلشدن به سرطان دارند.
- پولیپهای بدخیم؛ این دسته از پولیپ ها معمولاً آدنوکارسینوما هستند. شایعترین نوع سرطان که اعضای داخلی را تحت تاثیر قرار میدهد.
تشخیص بیماری پولیپ کیسه صفرا
معمولاً اولین قدم برای تشخیص پولیپ کیسه صفرا، انجام سونوگرافی از ناحیه شکم و تصویربرداری از کیسه صفرا است. در سونوگرافی میتوان وجود یا عدم وجود پولیپ و همچنین اندازه، تعداد و ویژگیهای آن را مشاهده کرد. اگر نیاز به بررسی بیشتر باشد؛ آزمایشهای تصویربرداری پیشرفتهتری مانند CT اسکن، MRI یا سونوگرافی آندوسکوپی تجویز میشود؛ تا جزئیات بهتری به دست آید. اگر پولیپ کوچک بوده و خطر کمی داشته باشد؛ ممکن است پزشک پایش منظم آن از طریق سونوگرافی توصیه کند. با توجه به نتایج بهدستآمده از مجموعه آزمایشها، پزشک میتواند در مورد نحوه درمان پولیپ کیسه صفرا تصمیمگیری کند. انتخاب روش مناسب تشخیصی بستگی به شرایط بیمار و ویژگیهای پولیپ دارد. medicalnewstoday
در هنگام انجام سونوگرافی، ممکن است توده هیپواکو کیسه صفرا مشاهده شود که میتواند یکی از نشانههای وجود پلیپ در کیسه صفرا باشد. این توده به دلیل تفاوت در چگالی بافت نسبت به محیط اطرافش، در تصاویر سونوگرافی به صورت هیپواکو ظاهر میشود. با این حال، تشخیص قطعی پلیپ کیسه صفرا تنها بر اساس این یافته ممکن نیست و نیاز به بررسیهای تکمیلی با استفاده از روشهای تصویربرداری پیشرفتهتر، مانند MRI یا سیتی اسکن، وجود دارد تا اطمینان حاصل شود.
راههای درمان پولیپ کیسه صفرا
درمان پولیپ کیسه صفرا به شرح زیر است:
نظارت و پیگیری
رشد پولیپ در کیسه صفرا باعث التهاب یا آسیب به عملکرد دستگاه گوارش نمیشود. با اینحال، اگر اندازه آنها افزایش یابد یا هضم غذا را مختل کنند؛ میتوانند آسیبرسان شوند. برای نظارت دقیقتر، پزشک ممکن است بیمار را تحت نظارت قرار داده تا از رشد پولیپها و مشکلات سلامتی ناشی از آنها مطلع شود. این کار با انجام سونوگرافیهای دورهای انجام میشود.
جراحی
جراحی برداشتن کیسه صفرا تنها در صورت آسیب شدید به این اندام توصیه میشود. زیرا جراحی به متوقف کردن گسترش عفونت به نواحی دیگر کمک میکند. جراحی میتواند با انجام کولهسیستکتومی لاپاراسکوپیک یا کوله سیستکتومی باز انجام شود. باید بدانید که برداشتن کیسه صفرا عملکرد دستگاه گوارش فرد را مختل نمیکند. همچنین سایر علل احتمالی سرطان مجاری صفراوی را کاهش میدهد.
دو نوع جراحی حذف کیسه صفرا عبارتند از:
- کوله سیستکتومی لاپاراسکوپی؛ جراحی با حداقل تهاجم که کیسه صفرا از چندبرش کوچک خارج میشود.
- کولهسیستکتومی باز؛ ممکن است در سرطان نیاز باشد. برش بزرگتری زیر قفسه سینه انجام میشود.
تغییرات سبک زندگی
تغییرات مختلف سبک زندگی به کاهش علائم آسیبرسان مشکلات کیسه صفرا کمک میکند. رعایت بهداشت مانند مصرف آب گرم، مصرف آب یا آبمیوه گلابی، خوردن چغندر یا آب آن، استفاده از کمپرس گرم، پرهیز از غذاهای سرخ شده و غذاهای فراوری شده، مصرف امگا-3، پرهیز از لبنیات، پرهیز از نوشابههای گازدار؛ به کاهش عوارض جانبی اختلال کیسه صفرا کمک میکند.
بنابراین، در پاسخ به درمان پولیپ کیسه صفرا چیست میتوان گفت شامل پیگیری دورهای و در صورت لزوم جراحی برای برداشتن کیسه صفرا است.
عوامل خطرناک مرتبط با تومور خوش خیم کیسه صفرا
برخی از مهمترین عوامل خطر مرتبط با ایجاد توده خوش خیم کیسه صفرا عبارتند از:
- سندرم متابولیک؛ شرایطی مانند مقاومت به انسولین، قند خون بالا، فشارخون و سطوح غیرطبیعی کلسترول که با سندرم متابولیک همراه هستند و خطر پولیپ کیسه صفرا را نیز افزایش میدهند.
- سابقه خانوادگی؛ سابقه خانوادگی پولیپ کیسه صفرا یا سرطان کیسه صفرا میتواند خطر ابتلا به پولیپ را افزایش دهد. برخی شرایط ژنتیکی نیز خطر را بالا میبرند.
- التهاب مزمن کیسه صفرا؛ تحریک و التهاب مداوم ممکن است باعث تشکیل پولیپ شود.
- رژیم غذایی پرچرب؛ رژیم غذایی حاوی مواد غذایی پرچرب ممکن است باعث التهاب کیسه صفرا و ایجاد پولیپ شود.
عوامل سبک زندگی مانند رژیم غذایی نیز نقش دارند. آگاهی از عوامل خطر میتواند در راهنمایی غربالگری و پیشگیری و درمان پولیپ کیسه صفرا مفید باشد.
پیشگیری از ابتلا به پولیپ صفرا
مواردی که ممکن است در پیشگیری از پولیپهای کیسه صفرا مفید باشد:
- حفظ وزن سالم؛ چاقی یک عامل خطر عمده برای سنگهای صفراوی و التهاب کیسه صفرا است که میتواند منجر به پولیپ شود. کاهش وزن در صورت اضافه وزن و حفظ شاخص توده بدنی سالم میتواند خطر را کاهش دهد.
- رعایت رژیم کمچرب؛ محدودکردن مصرف چربی، بهویژه چربیهای اشباع و ترانس، ممکن است باعث کاهش تحریک و التهاب کیسه صفرا شود. میوه، سبزی، غلات کامل، حبوبات و پروتئینهای کمچرب مصرف کنید.
- افزایش فیبر؛ منابع خوب شامل جو دوسر، لوبیا، عدس، سیب و گلابی است.
- کنترل سایر بیماریهای پزشکی؛ مدیریت صحیح دیابت، سندرم متابولیک، کلسترول بالا و غیره میتواند خطر پولیپ را کاهش دهد. توصیههای پزشک خود را در مورد بیماریهایتان دنبال کنید.
- محدود کردن الکل؛ مصرف زیاد الکل با مشکلات کیسه صفرا مرتبط است. کاهش مصرف و پرهیز میتواند مفید باشد.
- فعالیت فیزیکی؛ ورزش منظم به مدیریت وزن و بهبود سلامت متابولیک کمک میکند. هدفگذاری 150 دقیقه در هفته توصیه میشود.
- عدم مصرف دخانیات؛ سیگارکشیدن یک عامل خطر برای بسیاری از سرطانها است. اگر سیگاری هستید، ترک آن میتواند خطر پولیپ و سرطان را کاهش دهد.
- انجام غربالگریهای سلامت؛ مراجعه منظم برای چکاپهای سلامت و پیروی از دستورالعملهای غربالگری بر اساس سن و عوامل خطرتان میتواند در تشخیص زودهنگام پولیپ مفید باشد.
تمرکز بر حفظ سبک زندگی و وزن سالم میتواند در پیشگیری و درمان پولیپ کیسه صفرا در افراد با خطر متوسط بسیار مؤثر باشد. افراد پرخطر نیز ممکن است از غربالگریهای مکرر بهرهمند شوند.
ابتلا به پولیپ کیسه صفرا در دوران بارداری چقدر شایع است؟
ابتلا به پولیپ کیسه صفرا در دوران بارداری می تواند تحت تاثیر تغییرات هورمونی؛ افزایش وزن زیاد حین بارداری و سابقه خانوادگی قرار بگیرد. این دلایل ممکن است باعث تغییر در عملکرد کیسه صفرا و افزایش ریسک تشکیل پولیپ ها شود. در واقع تغییرات هورمونی در دوران بارداری می توانند باعث افزایش سطح کلسترول صفرا شوند. این امر ممکن است ریسک ابتلا به سنگ صفرا در بارداری را نیز افزایش دهد. شیوع پولیپ کیسه صفرا در دوران بارداری حدود 5% تا 10% است. این عارضه در زنان باردار سنگین وزن بیشتر از زنان غیر باردار در سنین مشابه دیده می شود. با این حال علائم مهم این بیماری در زنان باردار به شرح زیر می باشد:
- درد در قسمت بالای شکم، به خصوص در سمت راست
- حالت تهوع و استفراغ
- نفخ و سوء هاضمه
- بی اشتهایی
- احساس پری بعد از غذا خوردن
عوارض بی توجهی و عدم درمان پولیپ کیسه صفرا چیست؟
عدم درمان پولیپهای کیسه صفرا ممکن است؛ به چندین عارضه منجر شود. به خصوص اگر پولیپ ها بزرگ یا در حال رشد باشند. این عوارض شامل موارد زیر است:
- درد و ناراحتی؛ پولیپ های بزرگتر می توانند باعث درد و ناراحتی شوند. به خصوص در ناحیه بالای سمت راست شکم، جایی که کیسه صفرا قرار دارد. این درد ممکن است پس از خوردن غذاهای چرب یا سنگین تشدید شود.
- انسداد مجرای صفراوی؛ پولیپ های بزرگ می توانند مجرای صفراوی را مسدود کنند و به جریان صفرا به روده کوچک ممانعت کنند. این انسداد ممکن است منجر به احتباس صفرا و در نتیجه التهاب یا عفونت کیسه صفرا (کولسیستیت) شود. همچنین می تواند منجر به علائمی مانند درد شدید شکم، تهوع، استفراغ و یرقان (زردی پوست و چشم) شود.
- التهاب کیسه صفرا؛ انسداد مجرای صفراوی می تواند منجر به التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیت) شود.
- عفونت کیسه صفرا؛ التهاب کیسه صفرا می تواند منجر به عفونت کیسه صفرا (کوله سیستیت عفونی) شود. این عفونت می تواند بسیار جدی باشد و نیاز به درمان فوری با آنتی بیوتیک و احتمالا جراحی دارد.
- سنگ کیسه صفرا؛ احتباس صفرا می تواند ریسک تشکیل سنگ های کیسه صفرا را نیز افزایش دهد. که خود می تواند باعث درد شدید، عفونت و سایر عوارض جدی شود.
- اختلالات گوارشی؛ پولیپ ها یا عوارض ناشی از آن ها می توانند باعث مشکلات گوارشی مانند نفخ، سوءهاضمه و تغییرات در عادت های روده ای شوند.
- سرطان کیسه صفرا؛ اگر چه اکثر پولیپ های کیسه صفرا خوش خیم هستند؛ اما زائده هایی با اندازه بیشتر از 1 سانتی متر بیشتر مورد نظر هستند. زیرا ریسک بالاتری برای تبدیل شدن به سرطان کیسه صفرا دارند. مدیریت و نظارت منظم مهم است تا اطمینان حاصل شود که پولیپ ها سرطانی نمی شوند.
پولیپ کیسه صفرا و درمان توده خوش خیم صفرا
به همین دلیل، افرادی که در آزمایشات تصویربرداری دارای توده خوش خیم کیسه صفرا تشخیص داده شدهاند؛ باید تحت نظر پزشک باشند تا تغییرات در اندازه یا خصوصیات پولیپ ها به دقت بررسی شود. پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که در صورت وجود علائم، اندازه بزرگ پولیپ (معمولا بیش از 1cm)، یا افزایش اندازه پولیپ در طول زمان، اقدام به درمان کند. این اقدمات ممکن است شامل جراحی برای برداشتن کیسه صفرا (کوله سیستکتومی) باشد.
چگونه سرطانی یا غیر سرطانی بودن پولیپ کیسه صفرا را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص سرطانی یا غیر سرطانی بودن پولیپ های کیسه صفرا، پزشکان معمولا از روش های تصویر برداری مثل سونوگرافی و اندوسکوپی، و گاهی نمونه برداری (بیوپسی) استفاده می کنند. آزمایش خون نیز می تواند به بررسی علائم التهاب یا سرطان کیسه صفرا کمک کند. اندازه پولیپ، سرعت رشد آن، و ویژگی های بالینی بیمار نیز در تشخیص نقش دارند.
سرعت رشد توده خوش خیم کیسه صفرا چقدر است؟
رشد پولیپ های کیسه صفرا می تواند متفاوت باشد و بستگی به نوع پولیپ دارد. پولیپ های خوشخیم معمولا به کندی رشد می کنند و ممکن است برای مدت ها تغییر اندازه قابل توجهی نداشته باشند. پولیپ های بدخیم رشد سریع تری نسبت به پولیپ های خوش خیم دارند. پولیپ های کوچک (کمتر از 1cm) معمولا رشد بسیار کندی دارند و ممکن است در سال کمتر از 2mm رشد کنند. پولیپ های بزرگتر (بیشتر از 1cm) ممکن است سریع تر رشد کنند.
آیا پولیپ کیسه صفرا یک بیماری برگشت پذیر است؟
پولیپ های کیسه صفرا به خودی خود بیماری هایی نیستند که به طور طبیعی برگشت پذیر باشند. اکثر پولیپهای کیسه صفرا خوش خیم هستند. این پولیپ ها در صورتی که اندازه شان بزرگ یا علائمی ایجاد کنند؛ درمان می شوند. اگر زائده ها بدخیم باشند، درمان معمولا شامل برداشتن کیسه صفرا به روش جراحی است تا از گسترش احتمالی سرطان جلوگیری شود. در این موارد، برداشتن کیسه صفرا می تواند به پیشگیری از پیشرفت و عود مجدد بیماری کمک کند.
هزینه درمان پولیپ کیسه صفرا چقدر میشود؟
هزینه درمان پولیپ کیسه صفرا به عواملی چون موقعیت جغرافیایی، نوع درمان مورد نیاز، پوشش بیمه بیمار و هزینه های جانبی مانند آزمایش ها و مشاوره های پزشکی بستگی دارد. درمان های غیرجراحی ممکن است کم هزینه تر باشند، در حالی که جراحی برداشتن کیسه صفرا، که برای زائده های بزرگتر یا مشکوک به بدخیمی توصیه می شود، هزینه بیشتری دارد. بیمه های سلامت مختلف ممکن است بخشی یا تمام هزینه ها را پوشش دهند. به طور کلی، هزینه جراحی پولیپ کیسه صفرا در ایران بین 20 تا 60 میلیون تومان است. برای اطلاع دقیق از هزینه درمان، باید با یک متخصص گوارش یا جراح مشورت کنید.
آیا پولپ کیسه صفرا میتواند کشنده باشد؟
پولیپهای کوچک کیسه صفرا (کمتر از 10 میلیمتر) خطر بسیار پایینی برای بدخیم شدن دارند. پولیپهای بزرگتر خطر بالاتری دارند، هرچند که به طور کلی خطر پایین است. پولیپهایی که علامتدار هستند، به سرعت رشد میکنند یا ظاهر مشکوکی دارند ممکن است نیاز به برداشت جراحی برای بررسی سرطان داشته باشند. اما این موارد نادر است. کمتر از 1٪ پولیپهای کیسه صفرا بدخیم هستند. بنابراین در حالی که پولیپهای کیسه صفرا به ندرت میتوانند بدخیم شده و منجر به مرگ شوند، اما به طور کلی عامل مرگ و خطر بالایی محسوب نمیشوند و درمان پولیپ کیسه صفرا به راحتی انجام میشود. غربالگری و پیگیری مناسب میتواند هر گونه خطر اندک را کاهش دهد. به طور خلاصه، پولیپهای کیسه صفرا به طور معمول عامل شایع مرگ نیستند. نظارت و مدیریت پولیپهای مشکوک میتواند خطر بسیار پایین را به حداقل برساند.
درمان پولیپ کیسه صفرا چگونه است؟
درمان پولیپ کیسه صفرا به اندازه، ظاهر و سلامت کلی بیمار بستگی دارد. پولیپهای کوچک و خوشخیم ممکن است با تصویربرداری منظم پیگیری شوند. پولیپهای بزرگتر یا نگرانکننده ممکن است نیاز به برداشتن کیسه صفرا با جراحی داشته باشند.
آیا میتوان از پولیپ کیسه صفرا پیشگیری کرد؟
در حالی که هیچ راه قطعی برای جلوگیری از پولیپ کیسه صفرا وجود ندارد، حفظ رژیم غذایی و سبک زندگی سالم میتواند خطر ابتلا به مشکلات کیسه صفرا را کاهش دهد. خوردن یک رژیم غذایی متعادل و حفظ وزن سالم ممکن است به کاهش خطر توده خوش خیم کیسه صفرا و مشکلات مربوط به آن کمک کند. رعایت این علائم در صورت ابتلا نیز درمان پولیپ کیسه صفرا را بسیار آسانتر میکند.