بیماری ‌های شایع کیسه صفرا + (علائم و درمان)

کیسه صفرا، عضو کوچکی در زیر کبد است و نقش کلیدی در سیستم گوارشی بازی می‌کند. این عضو مسئول ذخیره و ترشح صفرا به روده کوچک می باشد و کمک می ‌کند تا چربی‌ ها به طور موثر تجزیه شوند. با این حال، مشکلات و بیماری ‌های کیسه صفرا می ‌توانند بر عملکرد کیسه صفرا تاثیر بگذارند. در نتیجه منجر به درد، ناراحتی و حتی شرایط جدی‌ تر می شوند. از سنگ کیسه صفرا گرفته تا التهاب و پولیپ‌ ها، شناخت این بیماری ‌ها و علائم هشدار دهنده آن‌ ها، می ‌تواند نقش کلیدی در پیشگیری و درمان به موقع داشته باشد.

در این مقاله، ما انواع بیماری ‌های کیسه صفرا را مورد بررسی قرار داده و به توضیح علائم، علل و روش ‌های درمان آن‌ ها می‌ پردازیم. تا اطلاعاتی کاربردی در راستای حفظ سلامت کیسه صفرا ارائه دهیم. مرکز فوق تخصصی جراحی ایرانیان، به شما کمک می کند تا هرچه سریع تر از دست بیماری های کیسه صفرا راحت شده و به بهبودی برسید. برای دریافت نوبت با دکتر واثقی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران؛ با ما در تماس باشید.

انواع بیماری ‌ها و مشکلات کیسه صفرا و علائم آن‌ ها

کیسه صفرا عضو مهمی در بدن است که در هضم غذا، به ویژه چربی‌ها، با ذخیره و ترشح صفرا نقش دارد.

درک بیماری های کیسه صفرا نیازمند یک رویکرد چند رشته ای است. برای تشخیص و مدیریت شرایط، با متخصصان گوارش، رادیولوژیست ها و جراحان همکاری کنید.

بیماری های صفراوی می توانند متنوع باشند و شامل سنگ صفرا، التهاب کیسه صفرا (کوله‌سیستیت)، پولیپ‌ های کیسه صفرا و عفونت ‌ها می‌ شوند. در ادامه به توضیح هر یک از این بیماری ها و علائم آن ها می پردازیم.

بیماری سنگ کیسه صفرا

سنگ ‌های کیسه صفرا، که به آن‌ ها کوله لیتیازیس نیز گفته می‌ شود؛ توده ‌های سختی هستند که از کلسترول یا رنگدانه ‌های صفراوی در کیسه صفرا تشکیل می ‌شوند. این شرایط می‌ تواند بدون علامت باشد! اما وقتی سنگ‌ ها، مجاری صفراوی را مسدود می‌کنند؛ می ‌توانند باعث علائم زیر شوند:

• درد شدید و ناگهانی در قسمت بالایی شکم یا در قسمت میانی شکم به سمت راست که ممکن است به پشت یا شانه راست نیز گسترش یابد.
• تهوع و استفراغ یکی از نشانه های شایع سنگ کیسه صفرا است.
• دردی که پس از خوردن غذاهای چرب تشدید می‌ شود.
• نفخ شکم.

بسیاری از افراد با سنگ ‌های کیسه صفرا هیچ علائمی را تجربه نمی ‌کنند! این سنگ های صفراوی به اصطلاح “سنگ‌ های بی‌علامت” نامیده می شوند. در این حالت، ممکن است درمان لازم نباشد. با این حال، برای افرادی که علائم سنگ کیسه صفرا دارند؛ درمان ممکن است شامل داروهایی برای حل کردن سنگ‌ ها، روش‌ های غیر جراحی برای خرد کردن سنگ‌ ها یا جراحی برای برداشتن کیسه صفرا (کوله‌سیستکتومی) باشد.

بیماری التهاب کیسه صفرا (کوله‌سیستیت)

التهاب کیسه صفرا، که به آن کوله ‌سیستیت نیز گفته می‌ شود؛ زمانی اتفاق می ‌افتد که کیسه صفرا اغلب به دلیل انسداد مجاری صفراوی توسط سنگ ‌های صفرا ملتهب می شود. این بیماری می‌ تواند به صورت حاد یا مزمن بروز کند. همراه با علائمی که ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد شدید و مداوم در قسمت بالایی سمت راست شکم یا مرکز شکم، که می‌ تواند به پشت یا شانه راست نیز گسترش یابد.
• تب و لرز
• زردی پوست و سفیدی چشم‌ ها (یرقان)
• تهوع و استفراغ
• درد هنگام لمس کردن شکم
• ادرار تیره و مدفوع روشن که معمولا به دلیل اختلال در جریان صفرا است.

کوله ‌سیستیت حاد نیاز به درمان فوری دارد؛ که معمولا شامل ناشتایی برای کاهش فشار بر کیسه صفرا، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ ها برای مقابله با عفونت و درمان درد است. در برخی موارد، ممکن است نیاز به جراحی فوری برای برداشتن کیسه صفرا باشد؛ به ویژه اگر سنگ ‌های صفراوی باعث انسداد شده و علائم مکرر یا شدید باشند.

پولیپ ‌های کیسه صفرا

پولیپ ‌های کیسه صفرا رشد غیرطبیعی بافت ‌های داخل کیسه صفرا هستند؛ که معمولا خوش ‌خیم بوده و بیشتر افراد هیچ علامتی از وجود آنها ندارند. این پولیپ ‌ها به عنوان یکی از بیماری های کیسه صفرا، اکثرا طی تصویربرداری های انجام شده؛ به دلایل دیگری کشف می ‌شوند! با این حال، در صورتی که پولیپ ‌ها بزرگ شوند؛ ممکن است علائمی ایجاد کنند که شامل موارد زیر است:

• درد شکم به ویژه در ناحیه بالایی سمت راست شکم که می ‌تواند نشان ‌دهنده رشد پولیپ‌ ها باشد.
• ناراحتی شکمی و احساس سنگینی یا فشار در شکم بدون درد شدید
• نفخ و احساس پری
• تهوع و استفراغ

اکثر پولیپ‌ ها به درمان نیاز ندارند و خطر کمی برای تبدیل شدن به سرطان دارند. با این حال، پولیپ‌ هایی که بزرگتر از 1 سانتی ‌متر هستند یا در طول زمان رشد می‌کنند؛ ممکن است نیاز به برداشتن کیسه صفرا با عمل جراحی داشته باشند؛ تا از بروز سرطان جلوگیری شود.

بیماری کلانژیت کیسه صفرا

کولانژیت یک بیماری التهابی است که مجاری صفراوی را درگیر می‌ کند. علت ابتلا به این بیماری به دلیل انسداد مجاری صفرا، که اغلب ناشی از سنگ‌های صفراوی، تومور ها، یا بیماری ‌های مجاری صفراوی است. علائم کلانژیت می‌ تواند شامل موارد زیر باشد:

• درد در قسمت بالایی شکم که می ‌تواند به ناحیه پشت منتشر شود.
• تب و لرز
• زردی پوست و چشم‌ها (یرقان)
• ادرار تیره و مدفوع روشن
• خستگی و ضعف عمومی
• کاهش اشتها و کاهش وزن
• فشار خون پایین که ممکن است به دلیل عفونت و سپسیس رخ دهد.

کولانژیت می‌ تواند به سرعت پیشرفت کند و به حالتی خطرناک منجر شود؛ که به عنوان کولانژیت سپتیک شناخته می‌ شود. بنابراین تشخیص و درمان به موقع حیاتی است. درمان معمولا شامل آنتی‌بیوتیک ‌ها برای مقابله با عفونت، روش ‌هایی برای رفع انسداد مجاری صفراوی و در برخی موارد، جراحی است.

آبسه کیسه صفرا

آبسه کیسه صفرا به مجموعه‌ای از چرک در کیسه صفرا، اطلاق می‌شود. این عارضه معمولاً در پی ایجاد کوله سیستیت (التهاب کیسه صفرا) به وجود می‌آید. گاهی اوقات یک عفونت شدید می‌تواند منجر به آبسه کیسه صفرا (آمپیم کیسه صفرا، Gallbladder Empyema) شود. آنتی‌بیوتیک‌ها همیشه به‌تنهایی راه درمان محسوب نشده و در مواردی فرد ممکن است نیاز به تخلیه داشته باشد. علائم این بیماری عبارت‌اند از:

• درد شدید در سمت راست بالای شکم؛ این درد ممکن است به پشت یا شانه فرد منتهی شود.
• تب؛ تب بالا یکی از شایع‌ترین علائم است.
• تهوع و استفراغ
• ازدست‌دادن اشتها
• یرقان (زردی پوست و چشم): اگر آبسه جریان صفرا را مسدود کند، این اتفاق می‌افتد.
• لرز
• ضربان سریع قلب
• تعریق

افزون بر مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و انجام تخلیه، امکان دارد. جراحی تحت عنوان کوله سیستکتومی (Cholecystectomy) نیز به‌منظور برداشتن کیسه صفرا پس از تمیزکردن عفونت ایجاد شده، صورت پذیرد.

سرطان کیسه صفرا

سرطان کیسه صفرا زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های بدخیم (سرطانی) در کیسه صفرا، رشد می‌کنند. کیسه صفرا عضوی گلابی‌شکل در سمت راست بالای شکم بوده که زیر کبد قرار دارد. سرطان کیسه صفرا از درونی‌ترین لایه کیسه صفرا به نام لایه مخاطی، شروع می‌شود و به بیرون گسترش می‌یابد.  لازم به ذکر است، سرطان کیسه صفرا، اغلب در مراحل اولیه علائمی ایجاد نمی‌کند. در نتیجه، ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی، اغلب سرطان را به طور تصادفی پس از جراحی کیسه صفرا پیدا می‌کنند. هنگامی که علائم ظاهر می‌شوند، شبیه به بیماری‌های رایج‌تر مانند سنگ‌های صفراوی یا انسداد مجرای صفراوی هستند. این علائم عبارت‌اند از:

• درد بالای شکم
• پوست زرد شده و سفیدی چشمان شما زرد شده (یرقان)
• کاهش وزن غیرقابل‌توضیح
• حالت تهوع و استفراغ
• نفخ
• تب

در نظر داشته باشید، زنان ۲ تا ۶ برابر بیشتر از مردان درگیر این عارضه می‌شوند. همچنین باید بدانید، احتمال ابتلا به این بیماری با افزایش سن، رابطه مستقیمی دارد. میزان درمان سرطان کیسه صفرا اگر در مراحل اولیه باشد عالی است و ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند با جراحی آن را برطرف کنند. متأسفانه، در بیشتر افراد تا زمانی که این بیماری به خارج از کیسه صفرا گسترش نیافته، سرطان تشخیص داده نمی‌شود. درمان سرطان کیسه صفرا در این مرحله دشوارتر است. ^{clevelandclinic}

سوراخ‌شدن کیسه صفرا

پارگی کیسه صفرا، یک بیماری نادر اما بالقوه کشنده است؛ علائم آن ممکن است متفاوت باشد و به همین دلیل، تشخیص زودهنگام آن دشوار است. معمولاً این اتفاق به‌عنوان عارضه‌ای از التهاب حاد کیسه صفرا با یا بدون سنگ صفرا رخ می‌دهد. اکثر پارگی‌ها مزمن هستند و باعث ایجاد آبسه در اطراف کیسه صفرا می‌شوند. ترکیدگی یا سوراخ‌شدن به‌عنوان یک عارضه اغلب با علائم اولیه ذیل نمود پیدا می‌کند:

• درد در قسمت فوقانی شکم (بیشتر در هنگام خوردن غذای چرب)، اغلب در زیر قفسه سینه سمت راست
• پری یا نفخ در بالای شکم (که ممکن است به‌عنوان سوءهاضمه نادیده گرفته شود)
• تب (پیرکسی نوسانی)
• دردی طاقت‌فرسا که با قرص‌های ساده قابل‌کنترل نیست
• زردی
• استفراغ بیش از حد
• ورم شکم

در بسیاری از موارد، نیاز است تا جراحی لاپاراتومی (جراحی باز شکم) انجام شده، تا پزشکان بتوانند به ناحیه آسیب‌دیده به‌خوبی دسترسی پیدا کنند. گاهی عمل فوری در جهت  برداشتن بخشی از کیسه صفرا یا تمامی آن الزامی است.

پیشگیری و راهکارهای کلی برای انواع بیماری های صفراوی

حفظ سلامت کیسه صفرا از طریق اتخاذ یک سبک زندگی سالم و تغذیه مناسب امکان ‌پذیر است. این راهکارها نه تنها به پیشگیری از بیماری‌ های کیسه صفرا کمک می‌کنند؛ بلکه تاثیر مثبتی بر سلامت کلی بدن دارند.

• کاهش مصرف چربی‌ های اشباع شده و ترانس: محدود کردن مصرف غذاهای سرشار از چربی‌ های اشباع شده مانند گوشت‌های چرب، فست ‌فود ها و لبنیات پرچرب باعث کاهش ریسک تشکیل سنگ ‌های کیسه صفرا می شود.
• افزایش مصرف فیبر: مصرف فیبر بالا، مانند سبزیجات، میوه ‌ها، حبوبات و غلات کامل، به بهبود عملکرد گوارش و جلوگیری از سنگ کیسه صفرا کمک می‌کند.
• نوشیدن آب کافی: هیدراته ماندن با نوشیدن آب فراوان باعث حفظ عملکرد طبیعی کیسه صفرا و جلوگیری از تشکیل سنگ‌ ها می گردد.
• ورزش منظم: انجام فعالیت بدنی به طور منظم به کاهش خطر ابتلا منجر به کاهش ابتلا به اختلالات کیسه صفرا می شود. زیرا به کنترل وزن و بهبود عملکرد سیستم گوارشی کمک می‌کند. توصیه می ‌شود حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت متوسط تا شدید در اکثر روزهای هفته انجام شود.
• کاهش وزن تدریجی: افرادی که دارای اضافه وزن یا چاقی هستند؛ باید به دنبال کاهش وزن به شیوه‌ای سالم و تدریجی باشند. زیرا کاهش وزن سریع می ‌تواند خطر تشکیل سنگ‌های کیسه صفرا را افزایش دهد!

داروهای ساخته شده برای درمان مشکلات صفراوی

داروهای خوراکی می توانند به حل کردن سنگ های صفراوی کمک کنند؛ اما درمان طولانی مدت ضروری است. آگونیست های گیرنده GLP-1 (که برای دیابت و کاهش وزن استفاده می شوند) با خطر عود کیسه صفرا مرتبط هستند. این داروها، مانند لیراگلوتاید و اگزناتید، خطر ابتلا به بیماری های کیسه صفرا یا صفراوی را افزایش می دهند! به ویژه در دوزهای بالاتر و مدت زمان طولانی تر. در کل مصرف آنتی بیوتیک ها، برای کیسه صفرا عفونی است. همچنین داروهای ضد درد برای کنترل درد بیماریهای صفرا تجویز می شود.

سخن پایانی درباره انواع مشکلات و بیماری های کیسه صفرا

مشکلات و التهاب کیسه صفرا می ‌توانند تاثیرات قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشند. اما با دانش صحیح و اقدامات پیشگیرانه، بسیاری از این شرایط قابل مدیریت یا حتی قابل پیشگیری هستند. تشخیص به موقع، درمان مناسب، و اتخاذ یک سبک زندگی سالم شامل تغذیه مناسب و فعالیت بدنی، می ‌تواند به حفظ عملکرد بهینه کیسه صفرا و جلوگیری از بروز مشکلات کیسه صفرا کمک شایانی کند. همواره به یاد داشته باشید که در صورت مواجه با هرگونه علائم یا نگرانی‌ های مربوط به کیسه صفرا، مراجعه به پزشک برای مشاوره و ارزیابی بسیار مهم است. برای دریافت نوبت ویزیت و مشاوره با دکتر واثقی، بهترین دکتر جراح کیسه صفرا می توانید با شماره های درج شده در بالای صفحه تماس بگیرید.

سوالات متداول در مورد بیماری‌های کیسه صفرا

1. آیا ممکن است سنگ کیسه صفرا بدون علامت باشد؟ بله، بسیاری از افراد درگیر با سنگ کیسه صفرا یا پولیپ ‌های کیسه صفرا هیچ علامتی ندارند. این شرایط اغلب در جریان آزمایشات یا معاینات مربوط به بیماری ها دیگر کشف می‌شوند.
2. چگونه می‌ توان از اختلالات کیسه صفرا پیشگیری کرد؟ پیشگیری می ‌تواند شامل تغذیه سالم با مصرف پایین چربی‌ های اشباع و بالا بودن فیبر در رژیم غذایی، حفظ وزن سالم و انجام فعالیت بدنی منظم باشد. این اقدامات به کاهش خطر تشکیل سنگ‌های کیسه صفرا کمک می کند.