جلوگیری از ابتلا به بیماری های کبد

پیشگیری از بیماری‌های کبدی، شامل اتخاذ یک سبک زندگی سالم ازجمله رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و اجتناب از مصرف زیاد الکل است. همچنین واکسیناسیون هپاتیت A و B، غربالگری منظم و اجتناب از قرار گرفتن در معرض سموم نیز، می‌تواند خطر را کاهش دهد. عوارض بیماری‌های کبدی؛ ازجمله سیروز، سرطان کبد و نارسایی کبد می‌تواند شدید باشد. این شرایط می‌تواند منجر به زردی، تورم، خونریزی و اختلالات شناختی شود. تشخیص و مدیریت اولیه، برای جلوگیری از بیماری های کبد و بهبود نتایج بسیار مهم است. در ادامه این مقاله از سایت دکتر واثقی همراه ما باشید؛ تا به نکات بیشتری در این خصوص بپردازیم. شما می توانید برای دریافت مشاوره و نوبت ویزیت با دکتر واثقی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و بهترین دکتر گوارش و کبد ایران، از طریق راه های ارتباطی زیر با ما در تماس باشید.

نخستین علائم ابتلا به بیماری های کبد و از بین رفتن کبد (آژیر قرمز کبد!)

اختلالات کبدی، می‌توانند از طریق علائم مختلفی ظاهر شوند؛ که اغلب در ابتدا شدت کمی دارند؛ اما با بدتر شدن وضعیت، به تدریج شدیدتر می‌شوند. شناخت این علائم اولیه، برای مداخله به‌موقع و درمان موثر بسیار مهم است. ازجمله نخستین علائم ابتلا به بیماری‌های کبد شامل: ^منبع

• خستگی و ضعف؛ یکی از علائم اولیه بیماری کبد، خستگی و ضعف مداوم است. این به این دلیل رخ می‌دهد که توانایی کبد برای سم‌زدایی خون و تولید انرژی کاهش می‌یابد و منجر به احساس بی‌حالی عمومی می‌شود.
• یرقان؛ یکی از علائم اولیه اختلال عملکرد کبد، یرقان است که با زرد شدن پوست و چشم مشخص می‌شود. این به‌دلیل تجمع بیلی‌روبین، یک محصول جانبی از تجزیه گلبول‌های قرمز خون است که کبد به‌طور معمول آن را پردازش و دفع می‌کند.
• ادرار تیره و مدفوع کم رنگ؛ تغییر در ادرار و رنگ مدفوع نیز، می‌تواند نشان دهنده مشکلات کبدی باشد. ادرار تیره نشان دهنده سطوح بالای بیلی‌روبین است، در حالی که مدفوع کم‌رنگ ناشی از کمبود نمک‌های صفراوی است که هر دو نشان دهنده اختلال در عملکرد کبد است.
• درد و تورم شکم؛ ناراحتی یا درد در ربع بالای سمت راست شکم، می‌تواند نشان دهنده التهاب یا بزرگ شدن کبد باشد. علاوه‌بر این، تجمع مایع در شکم (آسیت)، می‌تواند باعث تورم قابل توجهی شود.
• تهوع و استفراغ؛ با کاهش توانایی سم‌زدایی کبد، سموم در خون جمع می‌شوند که منجر به علائم گوارشی مانند تهوع و استفراغ می‌گردد.
• کاهش اشتها؛ کاهش اشتها معمولاً به‌دلیل تغییرات متابولیکی و هورمونی در بدن رخ می‌دهد و ممکن است همراه با علائم دیگر مانند خستگی، تهوع و زردی پوست دیده شود.
• خارش پوست؛ خارش مداوم، می‌تواند به‌دلیل تجمع نمک‌های صفراوی در پوست؛ زمانی که کبد نتواند آن‌ها را به‌درستی پردازش کند، رخ دهد.
• کبودی و خونریزی آسان؛ کبد، پروتئین‌های ضروری برای لخته شدن خون را تولید می‌کند. هنگامی که عملکرد کبد کاهش می‌یابد، این پروتئین‌ها با کمبود مواجه می‌شوند که منجر به کبودی آسان و خونریزی طولانی مدت می‌شود.
• آشفتگی و تغییرات شناختی؛ این علامت که به‌عنوان آنسفالوپاتی کبدی شناخته می‌شود، از تجمع سموم در مغز به‌دلیل اختلال در عملکرد کبد ناشی می‌گردد. این می‌تواند به‌صورت سردرگمی، از دست دادن حافظه یا حتی تغییرات شخصیتی ظاهر شود.

تشخیص زودهنگام این علائم، که “هشدار قرمز کبد” نامیده می‌شوند، بسیار مهم است. مراقبت فوری پزشکی می‌تواند از آسیب بیشتر کبد جلوگیری کرده و شانس درمان موفقیت‌آمیز را افزایش دهد.

عوارض درگیر شدن با بیماری های کبدی

درگیری با بیماری‌های کبدی، می‌تواند منجر به طیف وسیعی از عوارض جدی شود که بر سیستم‌های مختلف بدن و سلامت کلی تأثیر می‌گذارد. این عوارض، به‌دلیل نقش مرکزی کبد در فرآیندهای متابولیک، سم‌زدایی و سنتز پروتئین‌های ضروری ایجاد می‌شوند. عوارض کلیدی عبارت‌اند از: ^{clevelandclinic}

• سیروز؛ بیماری‌های مزمن کبدی مانند هپاتیت و اعتیاد به الکل، می‌تواند منجر به سیروز شود که با جایگزینی بافت سالم کبد با بافت اسکار مشخص می‌شود. این بافت اسکار عملکرد طبیعی کبد را مختل می‌کند و باعث ایجاد علائمی مانند زردی، خستگی و تورم در شکم و پاها می‌شود.
• نارسایی کبد؛ آسیب پیشرونده کبد، می‌تواند به نارسایی کبدی منجر شود؛ جایی که کبد توانایی خود را برای انجام وظایف حیاتی خود از دست می‌دهد. این امر منجر به تجمع سموم در بدن، انعقاد (اختلال لخته شدن خون)، انسفالوپاتی (اختلال عملکرد مغز) و نارسایی چند عضوی می‌شود که بدون مداخله فوری پزشکی می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.
• پرفشاری خون پورتال؛ بیماری‌های کبدی، اغلب منجر به افزایش فشار خون در ورید پورتال می‌شود، رگی که خون را از اندام‌های گوارشی به کبد می‌رساند. فشار خون پورتال، می‌تواند عوارض شدیدی مانند خونریزی واریس، آسیت و اسپلنومگالی (بزرگ شدن طحال) ایجاد کند که همگی به مدیریت پزشکی پیچیده نیاز دارند.
• آنسفالوپاتی کبدی؛ اختلال عملکرد کبد، می‌تواند سم‌زدایی آمونیاک و سایر نوروتوکسین‌ها را مختل کند و منجر به انسفالوپاتی کبدی شود. این وضعیت از اختلال شناختی خفیف تا اختلال عملکرد عصبی شدید، ازجمله سردرگمی، تغییرات شخصیتی و کما متغیر است.
• کواگولوپاتی؛ کبد بیشتر پروتئین‌های مورد نیاز برای لخته شدن خون را تولید می‌کند. بیماری کبدی می‌تواند این فرآیند را مختل کند و منجر به حالت انعقاد شود، که در آن بیماران در معرض خطر خونریزی بیش از حد یا تشکیل لخته هستند که فرآیندهای جراحی و بهبود آسیب را پیچیده می‌کند.
• کارسینوم کبدی؛ التهاب مزمن کبد و سیروز، به‌طور قابل توجهی خطر ابتلا به سرطان کبد؛ به‌ویژه کارسینوم سلول‌های کبدی را افزایش می‌دهد. این نوع سرطان اغلب دیر تشخیص داده می‌شود و علت آن علائم ظریف، پیچیده شدن درمان و کاهش میزان بقا است.

این عوارض، نیاز حیاتی به تشخیص و مدیریت زودهنگام بیماری‌های کبدی را، برای جلوگیری از بیماری های کبد و پیامدهای شدید و بهبود کیفیت زندگی بیمار برجسته می‌سازد.

روش ‌های ساده و خانگی برای جلوگیری از ابتلا به بیماری های کبد

بیماری‌های کبدی، اغلب می‌توانند از طریق تنظیم سبک زندگی و درمان‌های خانگی، پیشگیری یا کاهش یابند. در ادامه، به چندین روش خانگی اشاره خواهیم کرد: ^healthline

1. رژیم غذایی سالم داشته باشید؛ خوردن یک رژیم غذایی متعادل و غنی از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین‌های بدون چربی، از سلامت کبد حمایت می‌کند. اجتناب از غذاهای چرب بیش از حد و قندهای تصفیه شده، به پیشگیری از بیماری کبد چرب کمک می‌کند.
2. هیدراته بمانید؛ نوشیدن مقدار کافی آب، به دفع سموم از کبد کمک می‌کند و از عملکرد آن پشتیبانی می‌سازد. دمنوش‌های گیاهی مانند چای سبز نیز می‌توانند اثرات مفیدی بر سلامت کبد داشته باشند.
3. مصرف الکل را محدود کنید؛ مصرف زیاد الکل، می‌تواند به‌مرور زمان منجر به آسیب کبدی شود. اعتدال، کلیدی برای پیشگیری از بیماری کبد الکلی است.
4. به‌طور منظم ورزش کنید؛ انجام فعالیت بدنی منظم، به حفظ وزن سالم کمک می‌کند و خطر ابتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) را کاهش می‌دهد.
5. اجتناب از سموم؛ قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و سموم حاصل از پاک کننده‌ها، آفت‌کش‌ها و سایر منابعی که می‌توانند عملکرد کبد را تحت فشار قرار دهند، به حداقل برسانید.
6. رعایت بهداشت؛ از عفونت‌هایی مانند هپاتیت A و B با رعایت نکات بهداشتی، ازجمله شستن کامل دست‌ها و پرهیز از رفتارهای پرخطر مانند استفاده از سوزن، پیشگیری کنید.
7. درمان های گیاهی را در نظر بگیرید؛ برخی از گیاهان مانند خاکشیر و زردچوبه، ممکن است از سلامت کبد حمایت کنند، اما قبل از استفاده منظم از آن‌ها، با یک متخصص کبد مشورت کنید.

داروهای موثر در ثابت نگه داشتن روند پیشرفت بیماری های کبد

داروهای موثر، نقش مهمی در مدیریت و کند کردن پیشرفت بیماری‌های کبدی ایفا می‌کنند و از چندین جهت برای بیماران سودمند هستند. ازجمله این داروها:

• داروهای ضد ویروسی مانند تنوفوویر و سوفوسبوویر؛ اینگونه داروها، در درمان عفونت‌های مزمن هپاتیت B و C، کاهش بار ویروسی و جلوگیری از بیماری های کبد، ضروری هستند. این داروها در کنترل پیشرفت سیروز و سرطان کبد نقش اساسی دارند.
• داروهایی مانند مسدودکننده‌های بتا و آنتاگونیست‌های آلدوسترون؛ این داروها، به مدیریت عوارض سیروز مانند فشار خون پورتال و آسیت کمک می‌کنند. آن‌ها با کاهش فشار در ورید پورتال و جلوگیری از تجمع مایع در شکم عمل می‌کنند و روند بستری شدن در بیمارستان را کاهش می‌دهند.
• داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها، آزاتیوپرین و اسید اورسودوکسی کولیک (UDCA)؛ در بیماری‌های کبدی خود‌ایمنی مانند هپاتیت خودایمنی و کلانژیت صفراوی اولیه، این داروها برای سرکوب پاسخ ایمنی و کند کردن پیشرفت بیماری استفاده می‌شود.
• داروهایی برای بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) و NASH؛ اصلاح سبک زندگی، اولین خط دفاعی است؛ اما داروهایی مانند ویتامین E، پیوگلیتازون و اسید ابتیکولیک (OCA)، برای پتانسیل کاهش آن‌ها در حال مطالعه هستند. التهاب کبد و فیبروز در NAFLD و شکل پیشرونده آن، استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH).

همه چیز درباره پیشگیری از بیماری‌های کبد

جلوگیری از بیماری‌های کبد، نیازمند رعایت چند نکته مهم است. ابتدا تغذیه سالم با مصرف میوه‌ها، سبزیجات و مواد غذایی کم‌چرب و پرهیز از مصرف الکل و مواد مخدر اهمیت دارد. ورزش منظم نیز نقش مهمی در حفظ سلامت کبد دارد. از مصرف بی‌رویه داروها، بدون مشورت پزشک باید خودداری کرد. واکسیناسیون علیه هپاتیت‌های A و B نیز توصیه می‌شود. برای تشخیص و درمان به‌موقع بیماری‌های کبد، مراجعه به متخصص گوارش و کبد ضروری است. یک متخصص خوب با تجربه و دانش کافی، می‌تواند بیماری‌های کبد را به موقع تشخیص داده و درمان مناسبی ارائه دهد. ^{ncbi.nlm.nih.gov}

دکتر حامد واثقی، متخصص و جراح کولورکتال، جراح لاپاروسکوپی و جراح گوارش و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران است که بیماری‌های کبد و کیسه صفرا را نیز درمان می‌کنند. اگر به‌دنبال مراقبت‌های دقیق و موفق در بیماری‌های کبدی هستید، می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی زیر با دکتر واثقی در ارتباط باشید:

آدرس: تهران. خیابان ولیعصر. بالاتر از میرداماد. خیابان بهرامی. پلاک ۹۴ واحد ۱۰۴

شماره تماس: ‎02188196746 – 09391013131

سوالات متداول درباره جلوگیری از آسیب های کبدی

1. علائم شایع بیماری کبد چیست؟ علائم شایع عبارتند از یرقان (زردی پوست و چشم ها)، خستگی، درد و تورم شکم، خارش پوست، ادرار تیره، مدفوع رنگ پریده، حالت تهوع و از دست دادن اشتها.
2. چگونه می‌توان از بیماری های کبدی پیشگیری کرد؟ با حفظ وزن مناسب، اجتناب از مصرف زیاد الکل، واکسینه شدن برای هپاتیت A و B، اجتناب از سوزن مشترک و مصرف یک رژیم غذایی متعادل، می‌توان از بیماری‌های کبدی پیشگیری کرد.
3. بیماری کبدی درمان نشده چه عوارضی می‌تواند ایجاد کند؟ بیماری کبدی درمان نشده می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند سیروز، نارسایی کبد، سرطان کبد، فشار خون پورتال و انسفالوپاتی کبدی شود.
4. رژیم غذایی چه نقشی در پیشگیری از بیماری کبدی دارد؟ مصرف یک رژیم غذایی متعادل و غنی از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین‌های بدون چربی و چربی‌های سالم، در عین حال پرهیز از غذاهای فرآوری شده، قند بیش از حد و چربی‌های اشباع شده، می‌تواند از سلامت کبد حمایت کرده و از بیماری‌های کبدی جلوگیری کند.