درمان بیماری های کبدی بارداری + تشخیص و درمان کبد چرب در حاملگی

بیماری‌های کبدی در بارداری، می‌توانند عوارض جدی برای مادر و جنین داشته باشند. در بارداری، ممکن است برخی بیماری‌های کبدی مانند درد شدید کبدی، هپاتیت، کبد چرب حاد بارداری، کلستاز داخل کبدی، سندرم HELLP و غیره ایجاد ‌شود که نیازمند مراقبت تخصصی هستند. از عوارض احتمالی، می‌توان به پره‌اکلامپسی (پیش از زایمان)، افزایش خطر ترومبوز و خونریزی و حتی نیاز به عمل جراحی ناشی از بیماری‌های کبدی اشاره کرد.

بنابراین، مشاوره و مراجعه به یک متخصص کبد، در صورت وجود علائمی مانند درد شدید در ناحیه کبد، تغییرات شدید در نمودارهای خون، یا علائم اضطراب مرتبط با کبد ضروری است. در ادامه این مقاله از دکتر حامد واثقی، قصد داریم به انواع، علائم، عوارض و درمان بیماری‌های کبدی در دوران بارداری بپردازیم، پس با ما همراه باشید. همچنین می توانید برای رزرو نوبت و دریافت مشاوره با دکتر واثقی، از طریق راه های ارتباطی زیر با ما در تماس باشید.

انواع بیماری های کبدی در بارداری

بیماری‌های کبدی در بارداری، طیفی از شرایط را در بر می‌گیرد که می‌تواند بر سلامت مادر و نتایج جنین تأثیر بگذارد. درک این شرایط برای تشخیص و مدیریت به موقع، برای اطمینان از سلامت مادر و کودک بسیار مهم است. ^elsevier

برخی از این بیماری‌ها شامل:

• هپاتیت حاملگی؛ این نوع بیماری کبدی، معمولاً در دوران بارداری به‌خصوص در سه ماهه سوم بارداری ظاهر می‌شود. بیماری هپاتیت با افزایش آنزیم‌های کبدی و یرقان، اغلب به‌دلیل عفونت‌های ویروسی مانند هپاتیت E مشخص می‌شود. هپاتیت بارداری معمولاً پس از زایمان، خودبه‌خود برطرف می‌شود، اما نظارت دقیق برای جلوگیری از عوارض ضروری است.
• کلستاز داخل کبدی بارداری (ICP) ؛ ICP وضعیتی است که در آن جریان صفرا از کبد مختل می‌شود و منجر به افزایش اسیدهای صفراوی در خون می‌شود. این می‌تواند باعث خارش شدید، به‌ویژه در کف دست و کف پا شود و با افزایش خطر زایمان زودرس و ناراحتی جنین همراه است.
• سندرم HELLP؛ اگرچه از نظر فنی یک نوع پره‌اکلامپسی است، اما سندرم HELLP (همولیز، افزایش آنزیم‌های کبدی، تعداد پلاکت پایین) اختلال عملکرد کبدی قابل توجهی دارد. این بیماری معمولاً در سه ماهه سوم بارداری ظاهر می‌شود و می‌تواند به سرعت پیشرفت کند و خطرات جدی برای سلامت مادر و جنین ایجاد کند.
• کبد چرب حاد بارداری (AFLP)؛ AFLP یک بیماری نادر اما بالقوه تهدید کننده زندگی است، که با تجمع بیش از حد چربی در سلول‌های کبد مشخص می‌شود. به‌طور معمول در سه ماهه سوم رخ می‌دهد و با علائمی مانند تهوع، استفراغ، درد شکم و یرقان ظاهر می‌شود. زایمان فوری اغلب برای جلوگیری از نارسایی کبد و تضمین بقای مادر ضروری است.
• شرایط قبلی کبدی؛ زنان باردار مبتلا به بیماری‌های کبدی از قبل مانند هپاتیت ویروسی (به‌ویژه هپاتیت B و C)، هپاتیت خودایمنی یا سیروز، نیاز به مدیریت تخصصی دارند. این شرایط می‌تواند در دوران بارداری تشدید شود و خطر عوارض را هم برای مادر و هم برای جنین افزایش دهد.

علائم ابتلا به بیماری های کبدی در بارداری

بیماری‌های کبدی در دوران بارداری می‌توانند با علائم اولیه مختلفی ظاهر شوند که منعکس کننده طیف وسیعی از شرایط است که می‌تواند مادر و جنین را تحت تاثیر قرار دهد. ^{ncbi.nlm.nih.gov}

برخی از این علائم شامل:

1. یرقان؛ این بیماری یکی از علائم بارز زردی است که با زرد شدن پوست و چشم‌ها، به‌دلیل افزایش سطح بیلی‌روبین در جریان خون مشخص می‌شود. این می‌تواند شرایطی مانند کلستاز داخل کبدی (ICP) یا کبد چرب حاد بارداری (AFLP) را نشان دهد.
2. درد شکم؛ درد مداوم یا شدید در ربع بالای سمت راست شکم، می‌تواند نشانه مشکلات کبدی مانند کوله سیستیت (التهاب کیسه صفرا) یا التهاب کبد باشد.
3. تهوع و استفراغ؛ در حالی که در بارداری شایع است، اما تهوع و استفراغ مداوم، به‌ویژه زمانی که با علائم اولیه بیماری های کبدی، مانند زردی یا درد شکمی همراه باشد، می‌تواند نشان دهنده اختلال عملکرد کبد باشد.
4. خستگی و ضعف؛ احساس خستگی یا ضعف بیش‌ازحد، ممکن است نشان دهنده درگیری کبد باشد، زیرا کبد نقش مهمی در متابولیسم انرژی و سم‌زدایی دارد.
5. تورم؛ ادم (تورم) در پاها و بویژه قوزک‌ها، می‌تواند به‌دلیل اختلال در عملکرد کبد رخ دهد که منجر به احتباس مایعات می‌شود.
6. تغییرات در ادرار و مدفوع؛ ادرار تیره و مدفوع کم‌رنگ، می‌تواند نشان دهنده اختلال عملکرد کبد باشد، به‌ویژه در شرایطی که بر تولید یا جریان صفرا تأثیر می‌گذارد.

تشخیص کبد چرب در بارداری

تشخیص کبد چرب در بارداری که به‌عنوان کبد چرب حاد بارداری (AFLP) شناخته می‌شود، شامل ترکیبی از ارزیابی بالینی، آزمایشات آزمایشگاهی و مطالعات تصویربرداری است. از نظر بالینی، AFLP با علائمی مانند تهوع، استفراغ، درد شکم، یرقان و ضعف ظاهر می‌شود. متخصصان زنان و زایمان باید شاخص بالایی از سوء‌ظن را حفظ کنند، به‌خصوص در صورت وجود این علائم همراه با پره‌اکلامپسی یا اکلامپسی. تست‌های آزمایشگاهی نقش مهمی دارند و افزایش آنزیم‌های کبدی (AST، ALT)، بیلی‌روبین و گاهی اوقات اختلال تستهای انعقادی (زمان طولانی پروترومبین) را نشان می‌دهند. هیپوگلیسمی، افزایش آمونیاک سرم و اختلال عملکرد کلیه نیز ممکن است مشاهده شود. ^{clevelandclinic}

مطالعات تصویربرداری به‌ویژه اولتراسوند، به حذف سایر آسیب شناسی‌های کبدی کمک می‌کند. با این حال، بیوپسی کبد، اگرچه به‌دلیل خطرات آن در دوران بارداری به‌ندرت انجام می‌شود، می‌تواند AFLP را با نشان دادن استئاتوز میکرووزیکولار به‌طور قطعی تشخیص دهد. تشخیص زودهنگام و مداخله، برای جلوگیری از عوارض و مرگ‌ومیر مادر و جنین مرتبط با AFLP بسیار مهم است. ^chop.edu

عوارض ابتلا بیماری های کبدی در بارداری

بیماری‌های کبدی در دوران بارداری می‌توانند منجر به عوارض متعددی شوند که هم مادر و هم جنین را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این عوارض شامل:

• زایمان زودرس؛ اختلال عملکرد کبد، می‌تواند به‌دلیل التهاب سیستمیک و پاسخ استرس بدن، منجر به زایمان زودرس شود.
• محدودیت رشد جنین؛ عملکرد ضعیف کبد، می‌تواند منجر به تامین ناکافی مواد مغذی و اکسیژن برای جنین شود، رشد را محدود کرده و منجر به وزن کم هنگام تولد شود.
• یرقان؛ افزایش سطح بیلی‌روبین ناشی از اختلالات کبدی، می‌تواند باعث زردی در مادر شود که با زردی پوست و چشم مشخص می‌شود. این همچنین می‌تواند خطر زردی در نوزاد را افزایش دهد.
• پره اکلامپسی؛ بیماری کبدی می‌تواند خطر ابتلا به پره‌اکلامپسی را افزایش دهد، وضعیتی که با فشار خون بالا و آسیب به سایر اندام‌ها مشخص می‌شود، که می‌تواند برای مادر و نوزاد تهدید کننده زندگی باشد.
• خونریزی؛ اختلال عملکرد کبد می‌تواند مکانیسم‌های لخته شدن خون را مختل کند و خطر خونریزی شدید در هنگام زایمان یا پس از زایمان را افزایش دهد.
• بیمار شدن مادر؛ عوارضی مانند آنسفالوپاتی کبدی، که در آن سموم بر عملکرد مغز تأثیر می‌گذارند، می‌توانند منجر به گیجی، تغییر هوشیاری یا حتی کما شوند.
• پریشانی جنین؛ عملکرد ناکافی کبد می‌تواند باعث عدم تعادل متابولیک شود و در نتیجه باعث ناراحتی جنین و عوارض احتمالی در حین زایمان شود.
• عفونت ها؛ کاهش عملکرد کبد، سیستم ایمنی را به خطر می‌اندازد و مادر و جنین را مستعد ابتلا به عفونت‌ها می‌کند.

درمان کبد چرب قبل از زایمان

درمان کبد چرب قبل از زایمان، شامل چندین رویکرد است که در ادامه به شرح آن‌ها پرداخته‌ایم:

رعایت رژیم غذایی و تغذیه

یک روش کلیدی در مدیریت بیماری کبد چرب، به‌ویژه در دوران بارداری، از طریق یک رژیم غذایی کنترل شده است. به مادران باردار توصیه می‌شود که از یک رژیم غذایی متعادل غنی از میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین‌های بدون چربی و غلات کامل پیروی کنند. کاهش مصرف چربی‌های اشباع شده، چربی‌های ترانس و قندهای تصفیه شده بسیار مهم است. وعده‌های غذایی کوچکتر و مکرر، می‌تواند به حفظ سطح قند خون ثابت کمک کند و برای سلامت کبد مفید است. همچنین ترکیب مواد غذایی با خواص ضد التهابی، مانند اسیدهای چرب امگا 3 موجود در ماهی و دانه کتان نیز می‌تواند مفید باشد. ^emedicine

فعالیت بدنی منظم

انجام دادن ورزش منظم، ​​یکی دیگر از جنبه‌های ضروری مدیریت بیماری کبد چرب است. فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا و یوگای دوران بارداری، نه‌تنها به حفظ وزن سالم کمک می‌کند، بلکه حساسیت به انسولین را بهبود می‌بخشد و تجمع چربی در کبد را کاهش می‌دهد. ورزش باید متناسب با سطح تناسب اندام و مرحله بارداری فرد باشد و از ایمن و موثر بودن آن اطمینان حاصل شود.

نظارت و مدیریت پزشکی

نظارت منظم توسط متخصصان کبد ضروری است. این شامل آزمایش خون معمول برای بررسی عملکرد کبد و اسکن اولتراسوند برای ارزیابی وضعیت کبد است. در برخی موارد، ممکن است داروها برای مدیریت شرایط زمینه‌ای مانند مقاومت به انسولین یا کلسترول بالا تجویز شوند.

اجتناب از مواد مضر

حذف مصرف الکل بسیار مهم است، زیرا الکل می‌تواند مشکلات کبدی را تشدید کند. علاوه‌بر این، اجتناب از داروهای غیر ضروری و مکمل‌های گیاهی که به‌طور بالقوه می‌توانند به کبد آسیب برسانند، مهم است. زنان باردار باید قبل از مصرف هرگونه دارو یا مکمل جدید، با پزشک خود مشورت کنند.

مدیریت استرس

استرس می‌تواند بر سلامت کبد تأثیر منفی بگذارد، بنابراین استفاده از تکنیک‌های کاهش استرس مانند تمرکز حواس، مدیتیشن و تمرینات تنفس عمیق، می‌تواند مفید باشد. همچنین استراحت و خواب کافی، از سلامت کلی و عملکرد کبد پشتیبانی می‌کند.

همه چیز درباره بیماری های کبدی در بارداری

بیماری‌های کبدی در بارداری، می‌توانند عوارض جدی برای مادر و جنین به‌همراه داشته باشند. اگر درمان به موقع انجام نشود، ممکن است مشکلاتی مانند پره‌اکلامپسی، زایمان زودرس، نارسایی کبدی و حتی مرگ مادر و جنین رخ دهد. علائم اولیه مانند زردی، خارش شدید و ضعف باید جدی گرفته شوند. پیگیری منظم و مراجعه به یک دکتر متخصص کبد، می‌تواند تشخیص و درمان به موقع را تضمین کند، که این امر از عوارض جدی جلوگیری کرده و سلامت مادر و جنین را تأمین می‌کند.

دکتر حامد واثقی، متخصص و جراح کولورکتال، جراح لاپاروسکوپی و دکتر متخصص کبد هستند که بیماری‌های کبد و کیسه صفرا را نیز درمان می‌کنند. اگر به‌دنبال مراقبت‌های دقیق و موفق هستید، می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی زیر با دکتر واثقی در ارتباط باشید:

آدرس: تهران. خیابان ولیعصر. بالاتر از میرداماد. خیابان بهرامی. پلاک ۹۴ واحد ۱۰۴

شماره تماس: ‎02188196746 – 09193203607

سوالات متداول در مورد بیماری های کبدی در دوران بارداری

1. انواع بیماری‌های کبدی که ممکن است در دوران بارداری ایجاد شوند کدامند؟ درد شدید کبدی، هپاتیت، کبد چرب حاد بارداری، کلستاز داخل کبدی، سندرم HELLP و غیره، می‌توانند در دوران بارداری ایجاد شوند.
2. چه عوارضی می‌تواند برای مادر و نوزاد ناشی از بیماری‌های کبدی در دوران بارداری رخ دهد؟ زایمان زودرس، یرقان، محدودیت رشد جنین، پره‌اکلامپسی، خونریزی و غیره، ممکن است ایجاد شود.
3. چه علائمی ممکن است نشانگر بیماری کبدی در دوران بارداری باشند؟ علائمی مانند تهوع شدید، استفراغ مزمن، درد شدید در ناحیه کبدی، افزایش اندازه کبد و زردی پوست، می‌توانند نشانه‌های بیماری‌های کبدی در دوران بارداری باشند.