انسداد روده یکی از چالش برانگیزترین بیماری ها در دنیای پزشکی است که می تواند بر افراد در سنین مختلف تأثیر بگذارد. این شرایط، که می تواند به صورت مسدود شدن جزئی یا کامل روده ها بروز کند، نه تنها درد و ناراحتی قابل توجهی ایجاد می‌کند، بلکه می تواند به سرعت به یک بیماری جدی و اورژانسی تبدیل شود. تشخیص دقیق و به موقع انسداد روده، کلیدی در جلوگیری از عوارض جدی و تشدید بیماری است. در این مقاله، ما به بررسی علائم، علل، راه ها تشخیص و درمان این بیماری پرداخته‌ایم.
بیماری انسداد روده‌ای چیست؟
انسداد روده یکی از بیماری های گوارشی است که محل عبور غذا یا مایعات از روده کوچک یا روده بزرگ (کولون) به دلایل مختلف از جمله تومور، اسکار، چسبندگی و غیره مسدود می شود. این انسداد می تواند جزئی یا کامل باشد و می تواند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند. این انسداد می تواند مکانیکی باشد یعنی به دلایل فیزیکی مانند چسبندگی (باندهای بافت فیبری)، فتق، تومور، مدفوع نهفته یا اجسام خارجی بوجود می آید که به طور فیزیکی روده را مسدود می کند.
نوع دیگر آن، می‌تواند عملکردی و ناشی از اختلال در حرکت روده ها، وضعیتی به نام ایلئوس باشد که می تواند به دلیل مشکلات عضلانی یا عصبی، برخی داروها یا پس از انواع خاصی از جراحی ها ایجاد شود. همچنین بسته به محل انسداد ممکن است این بیماری هم در روده بزرگ و هم در روده کوچک بوجود آید. به طور کلی در بیشتر انسدادها (تقریبا 80٪) در روده کوچک شما اتفاق می افتد. انسداد روده بزرگ حدود 20 درصد از انسدادهای روده را تشکیل می دهد.
علائم انسداد روده بسته به محل و شدت انسداد می‌تواند متفاوت باشد، اما معمولا شامل درد شکمی است که می تواند شدید و حالت گرفتگی باشد به همراه نفخ، استفراغ، یبوست یا ناتوانی در دفع گاز و از دست دادن اشتها از علائم مهم این بیماری هستند. اگر انسداد کامل باشد و درمان نشود، می تواند منجر به عوارض جدی مانند عفونت، مرگ بافت و سوراخ شدن روده ها شود. mayoclinic
علائم و نشانه‌های انسداد روده‌ای
علائم و نشانه های انسداد روده ای بسته به اینکه انسداد در روده کوچک یا روده بزرگ باشد متفاوت است و می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. در ادامه به مهم ترین و رایج ترین علائم این بیماری اشاره شده است:
- درد شکم: این اغلب اولین علامت است و می تواند شدید باشد. معمولا متناوب و شبیه گرفتگی است و در اثر امواجی که عضلات روده تلاش می کنند محتویات را از انسداد عبور دهند، رخ می دهد.
- نفخ یا تورم شکم: با تجمع مواد در بالای محل انسداد، شکم ممکن است متسع شود.
- حالت تهوع و استفراغ: این علائم به خصوص در انسداد روده کوچک شایع هستند. گاهی اوقات استفراغ می تواند درد شکم را تسکین دهد.
- یبوست یا ناتوانی در دفع گاز: انسداد کامل می تواند از دفع مدفوع و گاز جلوگیری کند و منجر به یبوست شود.
- اسهال: در انسداد نسبی، مدفوع مایع ممکن است همچنان از اطراف انسداد عبور کند.
- کاهش اشتها: به دلیل ناراحتی و نفخ، ممکن است اشتها کم شود.
- صداهای بلند روده یا سکوت: در ابتدا ممکن است صداهای بلندی از شکم شنیده شود، اما اگر انسداد ادامه یابد، ممکن است صداهای روده کاهش یابد یا به دلیل خستگی روده متوقف شود.
- ضربان قلب سریع و سرگیجه: کم آبی بدن و عدم تعادل الکترولیت ناشی از استفراغ و عدم جذب مایعات می تواند منجر به این علائم شود.
علل ایجاد انسداد روده
انسداد روده می تواند در اثر عوامل مختلفی ایجاد شود که منجر به انسداد فیزیکی در روده (انسداد مکانیکی) یا مشکلی در عملکرد عضلات روده (انسداد عملکردی) شود. برخی از علل شایع بروز این بیماری را در ادامه توضیح می دهیم. mayoclinic
- چسبندگی شکم (بافت اسکار) ناشی از جراحی: نوارهایی از بافت اسکار است که ممکن است پس از جراحی روی شکم یا لگن ایجاد شود و جراحی شکم زود هنگام عامل خطر اصلی برای انسداد روده کوچک است.
- فتق: اگر قسمتی از روده در فتق گرفتار شود، می تواند باعث انسداد شود.
- تومورهای روده: هر دو تومور خوش خیم و بدخیم می توانند در روده رشد کنند و عبور محتویات آن را مسدود کنند. در روده بزرگ، سرطان کولورکتال یکی از علل شایع انسداد است.
- بیماری های التهابی روده: شرایطی مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو می تواند منجر به تنگ شدن و انسداد روده به دلیل التهاب شود.
- پیچ خوردگی روده ( Volvulus): این شرایطی است که حلقه ای از روده در اطراف خود و (مانسوریه) (بافتی که از روده ها پشتیبانی می کند) می پیچد، که می تواند منجر به انسداد شود.
- Intussusception: این اتفاق زمانی می افتد که بخشی از روده وارد قسمت مجاور (دقیقاً مانند قطعات یک تلسکوپ) می رود و باعث انسداد می شود. این اتفاق در کودکان شایع تر است.
- اجسام خارجی: بلع اشیایی که قابل هضم نیستند یا روده ها را مسدود می کنند، می تواند باعث انسداد شود، که بیشتر در کودکان است.
- مدفوع نهفته: در موارد شدید یبوست، مدفوع می تواند سفت شده و در روده گیر کند و انسداد ایجاد کند.
- دیورتیکولیت: التهاب یا عفونت کیسه های کوچک (دیورتیکول) که می تواند در دیواره های دستگاه گوارش شکل بگیرد و منجر به انسداد شود.
- انسداد عملکردی یا ایلئوس: ممکن است زمانی رخ دهد که عضلات یا اعصاب موجود در روده به درستی کار نکنند ، از حرکت طبیعی مواد غذایی، مایع و گاز در روده جلوگیری می کنند.
عوارض انسداد روده
انسداد روده، اگر به موقع و به طور موثر درمان نشود، می تواند منجر به چندین عارضه جدی شود. این عوارض می تواند تهدید کننده زندگی باشد و نیاز به درمان های فوری دارد. برخی از عوارض مهم این بیماری به شرح زیر می باشند.
- اختناق روده: اگر خون رسانی به قسمتی از روده قطع شود ، می تواند منجر به مرگ بافت (نکروز) شود. این اتفاق بیشتر در انسدادهای ناشی از فتق یا ولولوس دیده می شود. این عارضه خطرناک است و اگر به موقع درمان نشود می تواند منجر به سپسیس و شوک شود.
- انسداد روده ایدیوپاتیک مزمن: این وضعیت که با علائم انسداد، بدون انسداد فیزیکی مشخص می شود، اغلب ناشناخته است و در طول زمان منجر به عوارض شدید می شود. تشخیص چالش برانگیز است و نیاز به ارزیابی های رادیولوژیکی و مانومتری دارد.
- سوراخ شدن: افزایش فشار داخل قسمت مسدود شده روده می تواند باعث پارگی دیواره روده یا سوراخ شدن آن شود. این می تواند محتویات روده را به داخل حفره شکم بریزد و باعث پریتونیت (التهاب لایه داخلی شکم) و عفونت شود.
- عفونت و سپسیس: اگر دیواره روده آسیب دیده باشد ، باکتری های روده می توانند وارد جریان خون یا حفره شکم شوند و منجر به عفونت شدید و به طور بالقوه سپسیس شوند.
- گانگرن: کمبود طولانی مدت خون و عدم خون رسانی به دلیل خفه شدن می تواند باعث شود قسمت هایی از روده دچار قانقاریایی شود که به معنای مرگ بافت است.
- نارسایی کلیه: کم آبی شدید و سپسیس می تواند بر کلیه ها فشار وارد کند و به طور بالقوه منجر به نارسایی حاد کلیه شود.
- ایسکمی روده: کاهش جریان خون به روده می تواند منجر به ایسکمی شود. وضعیتی است که در آن بافت به دلیل کمبود اکسیژن آسیب می بیند.
خطر و شدت این عوارض به عوامل مختلفی از جمله علت انسداد، مدت زمان قبل از درمان و سلامت کلی فرد بستگی دارد. تشخیص زودهنگام و درمان به موقع برای جلوگیری از این پیامدهای شدید ضروری است. اگر مشکوک به انسداد روده هستید، بسیار مهم است که فورا به فکر درمان و معالجه باشید. webmd
روش های تشخیص انسداد روده
تشخیص انسداد روده معمولا شامل ترکیبی از بررسی تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تشخیصی مختلف است. این روش ها به پزشک و جراح کمک می کند تا وجود، محل، علت و شدت انسداد را تعیین کنند.
بررسی تاریخچه پزشکی و علائم: پزشک در مورد علائم، سابقه پزشکی، هرگونه جراحی قبلی (به ویژه جراحی های شکمی که می تواند منجر به چسبندگی شود) و داروهای مصرفی فعلی سؤال می کند.
معاینه فیزیکی: شامل معاینه شکم از نظر نفخ، حساسیت به لمس و گوش دادن به صداهای روده با گوشی پزشکی است. در برخی موارد، صداهای غیر طبیعی یا عدم وجود صداهای روده می تواند نشان دهنده انسداد باشد.
آزمایش خون: آزمایش خون برای ارزیابی سلامت کلی بیمار، جستجوی علائم عفونت یا التهاب روده و بررسی عدم تعادل الکترولیت یا کم آبی بدن که می تواند همراه با انسداد روده باشد، استفاده می شود.
تست های تصویربرداری
این تست ها برای تایید تشخیص و درک وسعت و محل انسداد حیاتی هستند.
- اشعه ایکس (تصویربرداری رادیولوژیک ساده) از ناحیه شکم می تواند محل انسداد و انسداد جزئی یا کامل آن را نشان دهد.
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (Scan -CT): تصاویر دقیق تری ارائه می دهد و می تواند به شناسایی علت انسداد مانند تومور، فتق یا چسبندگی کمک کند.
- سونوگرافی: گاهی اوقات به خصوص در کودکان برای شناسایی انواژیناسیون یا سایر علل انسداد استفاده می شود.
- ام آر آی (MRI): تصویربرداری مغناطیسی ممکن است در شرایط خاصی مورد استفاده قرار گیرد، به خصوص اگر به جزئیات بیشتری نیاز باشد یا اگر بیمار نتواند در معرض تابش اشعه قرار گیرد (مانند شرایط بارداری).
- قرار دادن لوله نازوگاستریک (NG): در برخی موارد، قرار دادن لوله NG می تواند به تشخیص و گاهی اوقات حتی درمان انسداد کمک کند.
درمان های غیر جراحی و دارویی
درمان های غیر جراحی و دارویی برای انسداد روده عمدتا در موارد انسداد نسبی یا برای تثبیت وضعیت بیماران قبل از جراحی استفاده می شود. انتخاب درمان به عوامل مختلفی از جمله علت، شدت و محل انسداد بستگی دارد. در اینجا درمان های اصلی غیر جراحی و مبتنی بر دارو آورده شده است.
قرار دادن لوله بینی- معده (لوله NG)
برای انسداد روده کوچک یا انسداد روده بزرگ فوقانی، ممکن است یک لوله NG از طریق بینی و از داخل معده وارد شود. این کار با حذف گاز و مایعات اضافی به کاهش فشار روده و همچنین کم شدن علائم کمک می کند.
تزریق مایعات داخل وریدی (IV)
کم آبی در انسداد روده به دلیل استفراغ و کاهش مصرف مایعات شایع است. مایعات IV به حفظ هیدراتاسیون، اصلاح عدم تعادل الکترولیت ها و حمایت از فشار خون پایدار کمک می کند.
مدیریت سبک زندگی و دارو درمانی
- تجویز مواد معدنی و ویتامین ها به اصلاح عدم تعادل در الکترولیت ها کمک می کند. این املاح شامل پتاسیم و سدیم و کلر هستند. مصرف آنها به ویژه در موارد استفراغ طولانی مدت یا اسهال بسیار مهم است.
- مدیریت رژیم غذایی: در ابتدا، برای استراحت دادن به روده، رویکرد “عدم خوراکی” (NPO) توصیه می شود. اگر وضعیت بهبود یابد، بیماران ممکن است به تدریج غذا خوردن را از سر بگیرند و با مایعات شفاف شروع کنند و در صورت تحمل به سمت خوردن غذاهای جامدتر بروند.
- محرک های حرکت روده: در موارد ایلئوس (فلج موقت)، ممکن است عوامل پروکینتیک برای تحریک حرکات روده و تحریک حرکت طبیعی روده تجویز شود.
- کورتیکواستروئیدها: برای انسدادهای ناشی از بیماری های التهابی، کورتیکواستروئیدها ممکن است برای کاهش التهاب استفاده شوند.
روش های رفع فشار روده
- برای انواع خاصی از انسداد روده بزرگ، می توان یک لوله رفع فشار را به صورت رکتوسکوپی قرار داد تا فشار را کاهش داده و به طور بالقوه انسداد را برطرف کند.
- استنت گذاری: در برخی موارد انسداد ناشی از سرطان، به ویژه در روده بزرگ، می توان استنت گذاری آندوسکوپی را انجام داد. یک استنت (وسیله ای لوله مانند) در روده قرار می گیرد تا آن را باز نگه دارد و اجازه عبور محتویات را بدهد.
در حالی که این درمان ها می توانند برای مدیریت انواع خاصی از انسدادهای روده موثر باشند، اما برای همه افراد مناسب نیستند. انسدادهای مکانیکی کامل با عوارضی مانند خفه کردن یا سوراخ شدن، ضمعمولا نیاز به جراحی دارند. منبع
روش جراحی در درمان انسداد روده‌ای
مداخله جراحی اغلب در موارد انسداد روده ضروری است، به ویژه زمانی که درمان های غیرجراحی موثر نیستند، یا در صورت وجود عوارضی مانند خفه شدن، سوراخ شدن یا انسداد کامل جراحی بهترین روش درمان است. نوع جراحی انجام شده به علت، محل و شدت انسداد و همچنین سلامت کلی بیمار بستگی دارد. در ادامه روش های جراحی رایج در درمان انسداد روده آورده شده است
لاپاراتومی
یک جراحی کامل است که در آن برشی در شکم ایجاد می شود تا به روده ها دسترسی پیدا کند. هنگامی که علت انسداد مشخص شد، جراح می تواند انسداد را برطرف کند. این نوع جراحی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بریدن بخشی از روده که مسدود، آسیب دیده یا مرده است و سپس اتصال مجدد بخش های سالم (رزکسیون روده و آناستوموز).
- حذف چسبندگی ها (نوارهای بافت اسکار) در صورتی که باعث انسداد شوند.
- پیچاندن روده در موارد ولولوس یا فتق.
جراحی انسداد روده با روش لاپاراسکوپی
این روش که به عنوان جراحی کم تهاجمی نیز شناخته می شود، شامل ایجاد چندین برش کوچک در شکم است. لاپاراسکوپ (لوله ای بلند و نازک با نوری با شدت بالا و دوربینی با وضوح بالا در جلو) و ابزار جراحی از طریق این برش ها وارد می شوند. این روش نسبت به جراحی باز کمتر تهاجمی است و می‌تواند منجر به بهبودی سریع‌تر شود، اگرچه ممکن است برای همه افراد مناسب نباشد.
کولوستومی یا ایلئوستومی
در برخی موارد شدید، به ویژه جایی که قسمت بزرگی از روده باید برداشته شود یا اگر روده برای بهبودی نیاز به زمان دارد، ممکن است استومی لازم باشد. این روش شامل ایجاد یک سوراخ در شکم (استوما) است که انتهای روده به آن متصل است و به مواد زائد اجازه می دهد تا از بدن در یک کیسه مخصوص خارج شوند. بسته به میزان آسیب به روده، این کیسه می تواند موقت یا دائمی باشد.
استریکچرپلاستی
در موارد انسداد روده به دلیل بیماری هایی مانند بیماری کرون که می تواند باعث تنگ شدن روده شود، می توان این جراحی را انجام داد. این روش بدون برداشتن هیچ بخشی از روده، بخش باریک شده را پهن می کند.
استنت گذاری آندوسکوپی
برای انسداد های ناشی از سرطان کولون یا سایر تومورها در روده بزرگ، گاهی اوقات می توان استنت (یک دستگاه لوله مانند) را به صورت آندوسکوپی قرار داد تا انسداد را باز کند. این روش اغلب به عنوان یک اقدام موقت، به ویژه در بیمارانی که بلافاصله برای جراحی مناسب نیستند، استفاده می شود.
روش های جراحی متناسب با وضعیت فرد و وضعیت سلامت کلی او است. مداخله جراحی برای انسداد روده با خطراتی مانند عفونت، خونریزی یا عوارض ناشی از بیهوشی همراه است. بنابراین، مهم است که در مورد مزایا و خطرات با یک متخصص برای تصمیم گیری آگاهانه صحبت کنید.
سخن پایانی در مورد انسداد روده
انسداد روده یکی از چالش برانگیزترین مشکلات سیستم گوارش است که می تواند بر افراد در سنین مختلف تأثیر بگذارد. در این مقاله، به جنبه های مختلف این بیماری از جمله علل اصلی، علائم، روش‌های تشخیص و گزینه‌های درمانی موجود پرداختیم. این بیماری، که می‌تواند به صورت مسدود شدن جزئی یا کامل روده ها بروز کند، نه تنها درد و ناراحتی قابل توجهی ایجاد می‌کند، بلکه می‌تواند به سرعت به یک وضعیت جدی تبدیل شود. تشخیص دقیق و به موقع انسداد روده، کلیدی در جلوگیری از عوارض جدی این بیماری است.
سوالات متداول مردم درباره انسداد روده
- آیا انسداد روده ممکن است عود کند؟ بله، به‌ویژه در افرادی که شرایط زمینه‌ای خاصی مانند بیماری کرون دارند یا افرادی که پس از جراحی شکم دچار چسبندگی می شوند.
- آیا انسداد روده بدون جراحی قابل درمان است؟ بستگی به علت و شدت آن دارد. انسدادهای جزئی و انسدادهای عملکردی (مانند ایلئوس فلجی) ممکن است با روش های غیر جراحی درمان شوند، اما انسداد های کامل اغلب نیاز به جراحی دارند.
- زمان نقاهت بعد از جراحی انسداد روده چقدر است؟ زمان بهبودی بسته به سلامت کلی فرد، شدت انسداد و نوع جراحی انجام شده متفاوت است. بهبودی کامل معمولا از چند هفته تا چند ماه در افراد مختلف، متغیر است.
- چگونه می توانم از انسداد روده جلوگیری کرد؟ پیشگیری می تواند چالش برانگیز باشد؛ اما شامل مدیریت شرایط زمینه ای، خوردن یک رژیم غذایی متعادل، هیدراته ماندن و ورزش منظم است.
- چه زمانی برای انسداد روده باید به پزشک مراجعه کرد؟ اگر علائمی مانند درد شدید شکم، استفراغ، ناتوانی در دفع گاز یا مدفوع و نفخ قابل توجه را تجربه کردید، باید فورا به پزشک مراجعه کنید باشید. مداخله زود هنگام برای جلوگیری از عوارض جدی بسیار مهم است.
