همه چیز درباره سرطان رکتوم + آزمایش های لازم

رکتوم یا راست روده قسمت انتهای روده بزرگ است که مابین کولون و مقعد می شود و حدودا 15 سانتی متر طول دارد و دقیقا قبل از دریچه مقعدی می باشد. یکی از بیماری های مهم و مشکل ساز این قسمت از بدن سرطان رکتوم است که دقیقا در انتهای روده بزرگ سلول های سرطانی تشکیل می شود. علائم سرطان راست روده، روش های تشخیص و پیشگیری و در نهایت راهکار های درمانی این بیماری بسیار مهم می باشد که در این مقاله قصد داریم به طور مفصل به توضیح نکات مهم پیرامون سرطان رکتوم بپردازیم.

سرطان رکتوم چیست؟

سرطان رکتوم نوعی سرطان است که از بافت ‌های راست روده منشا می ‌گیرد. مانند سایر اشکال سرطان کولورکتال، سرطان رکتوم معمولا از رشد سلول‌ های غیرطبیعی که تومور را تشکیل می‌دهند، ایجاد می‌شود. این سرطان را می توان به عنوان آدنوکارسینوم طبقه بندی کرد، جایی که سلول های سرطانی از غدد پوشش دهنده راست روده منشا می گیرند. عوامل خطر این سرطان شامل سن، سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ، برخی بیماری های ارثی، بیماری های التهابی روده و عوامل سبک زندگی مانند رژیم غذایی و فعالیت بدنی است.

این سرطان ممکن است باعث تغییرات در عادات روده مانند اسهال یا یبوست، خون در مدفوع، ناراحتی یا درد شکمی، خستگی و کاهش وزن غیرقابل توجیه باشد. تشخیص زودهنگام برای درمان موثر بسیار مهم است و روش های غربالگری مانند کولونوسکوپی می تواند به شناسایی پولیپ های پیش سرطانی یا سرطان در مراحل اولیه کمک کند. مانند بسیاری از سرطان ها، اصلاح شیوه زندگی، از جمله رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، ممکن است در پیشگیری از سرطان راست روده نقش موثری داشته باشد.

علل و عوامل ایجاد سرطان راست روده

سرطان رکتوم، شکلی از سرطان کولورکتال در قسمت تحتانی روده بزرگ ایجاد می شود. عوامل متعددی می توانند در ایجاد این سرطان نقش داشته باشند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

سن: در افراد بالای 50 سال بروز این بیماری شایع تر است، اگرچه ممکن است در هر سنی رخ دهد.
سابقه خانوادگی: سابقه خانوادگی سرطان کولورکتال یا پولیپ خطر ابتلا را افزایش می دهد.
سندرم های ژنتیکی: برخی شرایط ژنتیکی مانند سندرم لینچ یا پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP) این خطر را افزایش می دهد.
سابقه شخصی: کسانی که سابقه سرطان کولورکتال یا پولیپ دارند در معرض خطر بیشتری هستند.
بیماری التهابی روده: شرایط طولانی مدت مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون می تواند خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهد.
رژیم غذایی و سبک زندگی: رژیم غذایی سرشار از گوشت قرمز یا فرآوری شده، کم فیبر و سبک زندگی فاقد فعالیت بدنی می تواند خطر سرطان راست روده را افزایش دهد.
دیابت نوع 2: افراد مبتلا به دیابت نوع 2 ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند.
قومیت و نژاد: آمریکایی های آفریقایی تبار و یهودیان اشکنازی در معرض خطر بیشتری هستند.
پرتودرمانی: پرتودرمانی که برای درمان سرطان های قبلی روی شکم انجام می شود ممکن است خطر را افزایش دهد.
عدم تحرک بدنی: عدم فعالیت بدنی منظم به عنوان یک عامل خطر برای سرطان کولورکتال در نظر گرفته می شود.
چاقی و افزایش وزن
مصرف الکل و سیگار کشیدن

سرطان رکتوم چه علائمی دارد

علائم سرطان رکتوم بسته به اندازه تومور و محل آن در رکتوم می تواند متفاوت باشد، اما برخی علائم بسیار مهم و شایع هستند که در زیر به آنها اشاره شده است.

تغییرات در عادات روده: این شامل اسهال یا یبوست یا تغییر در قوام مدفوع است که بیش از چند روز طول می کشد.
خونریزی مقعدی یا خون در مدفوع: خون قرمز روشن یا بسیار تیره در مدفوع می تواند نشانه ای از این سرطان باشد.
کم خونی فقر آهن: به خصوص در مردان یا زنان یائسه، می تواند نشانه خونریزی پنهان در مدفوع باشد.
درد یا ناراحتی در ناحیه مقعد: این ممکن است کمتر شایع باشد؛ اما اگر تومور نزدیک مقعد باشد ممکن است رخ دهد.
مدفوع باریک: سرطان رکتوم می تواند باعث باریک شدن مدفوع شود (مداد نازک).
ناراحتی مداوم شکم مانند گرفتگی عضلات، احساس گاز یا درد
احساس خالی نشدن کامل روده
ضعف یا خستگی مداوم
کاهش وزن غیرقابل توضیح

توجه به این نکته مهم است که این علائم همچنین می تواند ناشی از شرایطی غیر از سرطان رکتوم مانند هموروئید، بیماری التهابی روده یا سندرم روده تحریک پذیر باشد. با این حال، اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، به خصوص برای مدت طولانی یا بدون علت واضح، ضروری است که برای تشخیص و درمان مناسب با متخصص مشورت کنید.

افراد در معرض خطر سرطان رکتوم

برخی افراد به دلایل مختلفی از جمله سبک زندگی نادرست، سابقه خانوادگی و … بیشتر در معرض سرطان هایی مانند راست روده قرار می گیرد.

کسانی که سرطان کولورکتال یا پولیپ آدنوماتوز داشته اند در معرض خطر بیشتری هستند.
سابقه شخصی بیماری التهابی روده: کولیت اولسراتیو طولانی مدت یا بیماری کرون خطر را افزایش می دهد.
جنسیت: در مردان کمی شایعتر از زنان است.
پرتودرمانی قبلی: برای سایر سرطان ها در ناحیه شکم می تواند خطر را افزایش دهد.
افزایش سن به خصوص بالای 50 سال
سابقه شخصی سرطان کولورکتال یا پولیپ
سابقه این بیماری در خانواده
سندرم های ژنتیکی ارثی

روش های تشخیص سرطان راست روده

تشخیص این سرطان معمولا شامل ترکیبی از ارزیابی سابقه پزشکی، معاینات فیزیکی و آزمایش‌های تشخیصی خاص است که در زیر به توضیح هر یک از این روش پرداخته ایم.

معاینات فیزیکی

این معاینات ممکن است شامل یک معاینه دیجیتال رکتوم (DRE) باشد، که در آن پزشک یک انگشت دستکش دار و روغنی شده را وارد راست روده می کند تا هرگونه ناهنجاری را احساس کند.

آزمایش خون مخفی مدفوع (FOBT) یا آزمایش ایمونوشیمیایی مدفوع (FIT)

این آزمایشات خون پنهان در مدفوع را تشخیص می دهد که می تواند نشانه سرطان باشد. همچنین آزمایش ایمنوشیمیایی برای شناسایی علائم سرطان در بخش گلوبین (پروتئین) از ملکول هموگلوبین و برای تشخیص اختصاصی گلوبین انجام می شود.

کولونوسکوپی

یک ابزار تشخیصی مهم برای سرطان راست روده است که در آن یک لوله بلند و قابل انعطاف با یک دوربین در انتهای آن (کولونوسکوپ) برای بررسی کل کولون و رکتوم وارد رکتوم می شود. اگر بافت یا پولیپ غیرطبیعی یافت شود، می‌ توان آنها را در حین انجام با روش بیوپسی برداشت.

سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر

شبیه کولونوسکوپی است، اما با این هدف که فقط قسمت پایین کولون و رکتوم را بررسی می کند.

بیوپسی

در طول کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی، ممکن است بیوپسی (نمونه ای از بافت) برای تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی برای تعیین وجود سلول های سرطانی گرفته شود.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) و CT اسکن

اغلب برای ارزیابی وسعت سرطان و گسترش آن به بافت های مجاور استفاده می شود.

سونوگرافی اندورکتال

با این روش پزشک می تواند به ارزیابی عمق نفوذ سرطان به دیواره راست روده و بافت های مجاور بپردازد.

آزمایش‌های خون

آزمایش هایی مانند شمارش کامل خون (CBC) برای بررسی کم خونی و آزمایش‌ های عملکرد کبد برای ارزیابی کبد، که اگر سرطان در آنجا گسترش یافته باشد و سایر اهداف دیگر در روش های تشخیص مورد بررسی قرار می گیرد.

آزمایش ژنتیک

برای افرادی که سابقه خانوادگی سرطان کولورکتال یا سندرم های ارثی خاص دارند، ممکن است مشاوره و آزمایش ژنتیک توصیه شود.

راهکار های پیشگیری از بیماری سرطان

پیشگیری از سرطان رکتوم شامل ترکیبی از اصلاح سبک زندگی، غربالگری منظم و در برخی موارد مداخلات پزشکی است. در ادامه برای جلوگیری از این سرطان توصیه می کنیم به راهکارهای پیشگیری از این سرطان توجه و دقت کافی داشته باشید.

اصلاحات سبک زندگی

رژیم غذایی غنی از میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین های بدون چربی را در پیش بگیرید. مصرف گوشت قرمز (به ویژه گوشت های فرآوری شده) و غذاهای پرچرب و کم فیبر را محدود کنید.
فعالیت بدنی منظم می تواند خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد. توصیه می شود 3 روز در هفته یا روزانه 30 دقیقه به طور متوسط ورزش کنید.
وزن مناسب خود را با توجه به قد حفظ کنید. چاقی خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می دهد.
سیگار یک عامل خطر شناخته شده برای بسیاری از سرطان ها از جمله سرطان رکتوم است. ترک سیگار می تواند این خطر را کاهش دهد.
مصرف بیش از حد الکل با افزایش خطر ابتلا به این سرطان مرتبط است. محدود کردن مصرف الکل می تواند به کاهش این خطر کمک کند.
مدیریت صحیح دیابت ممکن است خطر ابتلا به این سرطان و سایر انواع سرطان را کاهش دهد.
برخی مطالعات نشان می دهد که مصرف کافی کلسیم و ویتامین D ممکن است به کاهش خطر این سرطان کمک کند.

غربالگری منظم

کولونوسکوپی های منظم می توانند پولیپ های پیش سرطانی را شناسایی کنند که می توانند قبل از تبدیل شدن به سرطان برداشته شوند.
آزمایش خون مخفی مدفوع (FOBT) یا آزمایش ایمونوشیمیایی مدفوع (FIT) وجود خون پنهان در مدفوع را بررسی می‌ کنند که می‌ تواند نشانه اولیه سرطان باشد.

مداخلات پزشکی

آسپرین یا سایر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): برخی از مطالعات نشان می‌دهند که این داروها ممکن است خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را کاهش دهند، اما به دلیل عوارض جانبی احتمالی، فقط باید برای این منظور تحت نظر پزشک مصرف شوند.
درمان جایگزین هورمونی (HRT): هورمون درمانی پس از یائسگی اثرات متفاوتی بر خطر این سرطان دارد و باید با یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی صحبت شود.

راه های درمان سرطان رکتوم

درمان سرطان رکتوم به عوامل مختلفی از جمله مرحله سرطان، سلامت کلی بیمار و ترجیحات شخصی بستگی دارد. در ادامه راه های موثر درمان سرطان را به تفکیک بررسی می کنیم.

عمل جراحی

برداشت موضعی: برای سرطان‌ های رکتوم در مراحل اولیه، تومورها ممکن است در طی کولونوسکوپی یا از طریق یک برش کوچک در رکتوم برداشته شوند.
جراحی و برداشتن کامل قسمت های سرطانی: برداشتن سلول های سرطان رکتوم و بخشی از رکتوم، اغلب با غدد لنفاوی مجاور صورت می گیرد. در برخی موارد، کولون مجددا به رکتوم باقی مانده (آناستوموز) متصل می شود.
کولوستومی: برای برخی از بیماران، به خصوص زمانی که سرطان در قسمت پایین رکتوم است، ممکن است کولوستومی (روزنه ای در شکم برای خروج مواد زائد از بدن) ضروری باشد.

پرتو درمانی

قبل از جراحی برای کوچک کردن تومور یا بعد از جراحی برای از بین بردن سلول های سرطانی باقی مانده روش پرتو درمانی استفاده می شود. در این روش پرتوها و دوزهای تابش مستقیم دی ان ای (DNA) را هدف قرار می دهند.

شیمی درمانی

قبل از جراحی یا بعد از جراحی برای کوچک کردن تومورها و کشتن سلول‌های سرطانی که ممکن است گسترش یافته باشند، شیمی درمانی تجویز می‌شود. در سرطان رکتوم پیشرفته، شیمی درمانی ممکن است برای تسکین علائم و افزایش طول عمر استفاده شود.

ایمونوتراپی

برای سرطان هایی که نشانگرهای ژنتیکی خاصی دارند یا به درمان های دیگر پاسخ نمی دهند از این روش استفاده می شود. در این روش با تحریک یا سرکوب پاسخ دستگاه ایمنی از عود مجدد بیماری یا پیشرفت آن جلوگیری می ‌کنند. از برخی اینترلوکین ‌ها، سیتوکاین ‌ها و کموکین ‌ها در این روش استفاده می شود.

سخن پایانی درباره سرطان رکتوم

سرطان رکتوم، که یک بیماری نگران کننده و مهم در سراسر جهان است، بر اهمیت آگاهی، تشخیص زود هنگام و درمان موثر تاکید می شود. در حالی که عوامل خطر مانند سن، استعداد ژنتیکی و انتخاب های خاص سبک زندگی نقش مهمی در توسعه آن ایفا می کنند، پیشرفت های علم پزشکی به طور قابل توجهی سرعت بهبود و روش های درمان این بیماری را بهبود بخشیده است.

سوالات متداول سرطان راست روده

آیا این سرطان قابل درمان است؟

قابل درمان بودن سرطان راست روده به عواملی مانند مرحله تشخیص، میزان پاسخگویی آن به درمان و سلامت کلی بستگی دارد.

آیا سرطان رکتوم کشنده است؟

پیش آگهی سرطان بسته به عوامل مختلفی از جمله مرحله تشخیص سرطان، وسعت گسترش آن، اثر بخشی درمان و سلامت کلی فرد بستگی دارد. در حالی که سرطان رکتوم می تواند یک بیماری جدی و کشنده باشد، پیشرفت در روند درمان های پزشکی نتایج را برای بسیاری از بیماران بهبود بخشیده است.

آیا این سرطان قابل پیشگیری است؟

اگر چه ممکن است به طور کامل قابل پیشگیری نباشد اما اصلاح سبک زندگی، از جمله رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، و پرهیز از دخانیات و الکل بیش از حد، می تواند این خطر را کاهش دهد.

نقش ژنتیک در سرطان رکتوم چیست؟

برخی از موارد این سرطان با جهش های ژنتیکی ارثی مرتبط است. مشاوره و آزمایش ژنتیک ممکن است برای افرادی که سابقه خانوادگی سرطان کولورکتال دارند توصیه شود.

منابع: