لنفادنوپاتی گردنی، به عنوان بزرگ شدن غدد لنفاوی در ناحیه گردن، یکی از تظاهرات شایع بیماری‌های مختلف است که می‌تواند نشانگر طیف وسیعی از اختلالات، از عفونت‌های ساده تا بدخیمی‌های خطرناک باشد. تشخیص افتراقی این عارضه به دلیل تنوع علل و اهمیت شناسایی بیماری زمینه‌ای، همواره یکی از چالش‌های پیش روی پزشکان بوده است. در این مقاله ما در کلینیک ایرانیان، با بررسی دقیق عوامل در ایجاد این بیماری، علائم آن و روش‌های تشخیصی مورد استفاده، به ارائه یک راهنمای جامع برای تشخیص علت زمینه‌ای لنفادنوپاتی گردنی می‌پردازیم. شما می توانید برای دریافت نوبت با دکتر حامد واثقی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و بهترین دکتر سر و گردن، با شماره درج شده در بالای صفحه اقدام نمایید.
هنگامی که فرد به لنفادنوپاتی مبتلا می‌شود، غدد لنفاوی به دلیل افزایش فعالیت سیستم ایمنی بزرگ می‌شوند. این تورم می‌تواند نشانه‌ای از عفونت، التهاب یا حتی بدخیمی باشد. در صورت ابتلا به لنفادنوپاتی، فرد ممکن است علائمی مانند تورم، درد و حساسیت در ناحیه غدد لنفاوی، تب، خستگی و کاهش وزن را تجربه کند. شدت و نوع علائم به علت زمینه‌ای لنفادنوپاتی بستگی دارد. در ادامه با ما همراه باشید تا روش تشخیص و درمان لنفودنوپاتی گردنی را متوجه شوید.
لنفادنوپاتی گردنی چیست؟
غدد لنفاوی، اجزای کوچک و لوبیایی شکل سیستم لنفاوی، به عنوان فیلترهای بیولوژیکی بدن عمل می‌کنند. این غدد در سراسر بدن پراکنده شده و به صورت گروهی در نواحی خاصی مانند گردن، زیر بغل و کشاله ران متمرکز شده‌اند. ساختار داخلی غدد لنفاوی شامل کپسول، کورتکس و مدولا است که هر کدام نقش خاصی در عملکرد ایمنی دارند. غدد لنفاوی، به عنوان سربازان خط مقدم سیستم ایمنی بدن، وظایف حیاتی متعددی را بر عهده دارند. این غدد با فیلتر کردن مایع لنفاوی، میکروب‌ها، سلول‌های آسیب‌دیده و مواد زائد را از بدن حذف می‌کنند. لنفوسیت‌ها، سلول‌های اصلی سیستم ایمنی، در این غدد بالغ شده و در پاسخ به عوامل بیماری‌زا فعال می‌شوند. لنفادنوپاتی یا تورم غدد لنفاوی، نشان‌دهنده واکنش سیستم ایمنی به عفونت، التهاب یا بدخیمی است.
توجه کنید که لنفادنوپاتی به خودی خود یک بیماری نیست، بلکه نشانه یک بیماری یا عفونت است و می تواند در پاسخ به عوامل مختلفی رخ دهد که در ادامه به توضیح این عوامل می پردازیم.
- عفونت ها: عفونت های رایج مانند سرماخوردگی، آنفولانزا، گلودرد استرپتوکوکی یا عفونت های پوستی می توانند باعث تورم غدد لنفاوی مجاور شوند.
- شرایط التهابی: بیماری های خود ایمنی، مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس، به دلیل پاسخ سیستم ایمنی می توانند باعث لنفادنوپاتی شوند.
- سرطان ها: برخی سرطان ها از جمله لنفوم، لوسمی یا سرطان های متاستاتیک از سایر قسمت های بدن می توانند باعث بزرگ شدن غدد لنفاوی شوند.
- داروها: برخی از داروها ممکن است به عنوان یک عارضه جانبی منجر به بزرگ شدن غدد لنفاوی شوند.
علائم ابتلا به لنفادنوپاتی گردنی
علائم لنفادنوپاتی گردنی می‌توانند بسیار متنوع باشند و شدت و نوع آن‌ها به علت زمینه‌ای و محل درگیری غدد لنفاوی بستگی دارد. در برخی موارد، لنفادنوپاتی گردنی ممکن است بدون علامت باشد و تنها در طی معاینه فیزیکی تشخیص داده شود؛ اما در بیشتر موارد، بیماران علائم زیر را تجربه می‌کنند:
- تورم غدد لنفاوی؛ این علامت شایع‌ترین تظاهر لنفادنوپاتی گردنی است. غدد لنفاوی متورم ممکن است در یک یا هر دو طرف گردن، در نواحی مختلفی مانند زیر فک، زیر چانه، جلوی گوش یا پشت گردن قابل لمس باشند. اندازه غدد متورم می‌تواند از یک نخود کوچک تا یک توپ گلف متغیر باشد.
- درد و حساسیت؛ غدد لنفاوی متورم معمولاً دردناک و حساس به لمس هستند، به خصوص در موارد عفونی. درد ممکن است به صورت مداوم یا متناوب باشد و با حرکت گردن تشدید شود.
- قرمزی و گرمی پوست؛ در برخی موارد، پوست روی غدد لنفاوی متورم ممکن است قرمز، گرم و ملتهب شود. این علامت بیشتر در عفونت‌های باکتریایی دیده می‌شود.
- تب: تب یکی از علائم شایع در لنفادنوپاتی گردنی ناشی از عفونت است. تب می‌تواند خفیف یا شدید باشد و با لرز، تعریق شبانه و احساس ناخوشی عمومی همراه باشد.
- خستگی و ضعف؛ احساس خستگی و ضعف عمومی از علائم شایع در لنفادنوپاتی گردنی است که می‌تواند ناشی از عفونت، التهاب یا بدخیمی باشد.
- کاهش وزن؛ کاهش وزن غیرقابل توجیه می‌تواند نشانه‌ای از بدخیمی یا بیماری‌های مزمن التهابی باشد.
- تعریق شبانه؛ تعریق شبانه به خصوص در لنفوم هوچکین شایع است.
علائم مرتبط با محل تورم غدد لنفاوی
- لنفادنوپاتی گردنی قدامی: علائم مرتبط با عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی مانند گلودرد، سرفه، آبریزش بینی و گرفتگی بینی
- لنفادنوپاتی گردنی خلفی: علائم مرتبط با عفونت‌های ویروسی مانند مونونوکلئوز عفونی و سرخچه
- لنفادنوپاتی گردنی فوق ترقوه‌ای: علائم مرتبط با بدخیمی‌ها مانند لنفوم و متاستاز سرطان‌های دیگر
علل بروز لنفودنوپاتی گردنی
لنفادنوپاتی گردنی، به عنوان بزرگ شدن غدد لنفاوی در ناحیه گردن، می‌تواند ناشی از طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها، مخصوصا اختلالات سر و گردن باشد. درک دقیق علل زمینه‌ای این عارضه برای تشخیص و درمان مناسب ضروری است. به طور کلی، علل لنفادنوپاتی گردنی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- عفونت‌های ویروسی: عفونت‌های ویروسی شایع‌ترین علت لنفادنوپاتی گردنی هستند. ویروس‌هایی مانند اپشتین بار (عامل مونونوکلئوز عفونی)، سیتومگالوویروس، HIV، ویروس‌های سرماخوردگی و آنفولانزا، سرخک، اوریون و سرخجه می‌توانند باعث تورم غدد لنفاوی گردن شوند.
- عفونت‌های باکتریایی: منظور از این عفونت‌ها، فعالیت باکتری هایی مانند عفونت‌های گلو (فارنژیت، لوزه‌ها)، عفونت‌های پوست و بافت نرم، بیماری خراش گربه (بارتونلوز)، سل و بیماری‌های منتقله از طریق روابط جنسی (مانند سیفلیس) باشد که می‌توانند؛ باعث لنفادنوپاتی گردنی شوند.
- عفونت‌های قارچی و انگلی: برخی عفونت‌های قارچی (مانند هیستوپلاسموز) و انگلی (مانند توکسوپلاسموز) نیز می‌توانند باعث تورم غدد لنفاوی گردن شوند، به خصوص در افراد با سیستم ایمنی ضعیف.
- بیماری‌های التهابی و بدخیمی ها: بیماری‌های خودایمنی و التهابی مانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)، آرتریت روماتوئید و سارکوئیدوز می‌توانند باعث لنفادنوپاتی گردنی شوند. لنفوم‌ها (هوچکین و غیر هوچکین)، لوسمی‌ها و متاستاز سرطان‌های دیگر به غدد لنفاوی گردن از علل جدی و خطرناک لنفادنوپاتی گردنی هستند.
- سایر علل: واکنش‌های دارویی، بیماری‌های ذخیره‌ای لیپیدها (مانند بیماری گوشه)، اختلالات لنفوپرولیفراتیو و برخی بیماری‌های نادر نیز می‌توانند باعث تورم غدد لنفاوی گردن شوند.
نحوه و روش های تشخیص لنفادنوپاتی
تشخیص علت زمینه‌ای لنفادنوپاتی گردنی نیازمند بررسی دقیق سابقه پزشکی بیمار، معاینه فیزیکی کامل، انجام آزمایشات خون و تصویربرداری و در صورت لزوم، بیوپسی غدد لنفاوی است. عواملی مانند سن بیمار، محل غدد لنفاوی درگیر، ویژگی‌های غدد لنفاوی (اندازه، قوام، حساسیت و…)، علائم همراه و نتایج آزمایشات در تشخیص علت لنفادنوپاتی گردنی نقش دارند.
تشخیص لنفادنوپاتی گردنی یک فرآیند چند مرحله‌ای است که نیازمند بررسی دقیق و جامع بیمار توسط پزشک متخصص است. این فرآیند شامل مراحل زیر می‌شود:
شرح حال و معاینه فیزیکی
پزشک در مورد سابقه بیماری‌های قبلی بیمار، علائم فعلی، تماس با افراد بیمار، سفر به مناطق خاص، مصرف داروها و سایر عوامل خطر سوال می‌کند. پزشک غدد لنفاوی گردن را از نظر اندازه، قوام، حساسیت، تحرک، تعداد و محل بررسی می‌کند. همچنین سایر نواحی بدن مانند زیر بغل، کشاله ران و شکم نیز معاینه می‌شوند تا وجود لنفادنوپاتی عمومی مشخص شود.
آزمایشات خون
برای بررسی تعداد گلبول‌های سفید، قرمز و پلاکت‌ها و تشخیص عفونت، التهاب یا بدخیمی آزمایش شمارش کامل خون (CBC)انجام می شود.
همچنین برای بررسی عملکرد کبد، کلیه و سایر اندام‌ها آزمایش های شیمیایی برای تشخیص عفونت‌های ویروسی و باکتریایی خاص، آزمایش‌های سرولوژی انجام می شود. علاوه بر این در صورت بروز علائم سرطان سر و گردن، برای بررسی احتمال بدخیمی، آزمایش نشانگرهای توموری توصیه می شود.
روش های تصویربرداری
روشی غیرتهاجمی و ارزان برای بررسی اندازه، شکل و ساختار غدد لنفاوی سونوگرافی است. اما برای بررسی دقیق‌تر غدد لنفاوی و بافت‌های اطراف و تشخیص بدخیمی‌ها ممکن است سی تی اسکن نیز لازم باشد. در صورت تشخیص پزشک، ام آر آی نیز برای بررسی دقیق‌تر غدد لنفاوی در موارد خاص انجام می شود
انجام بیوپسی
- بیوپسی آسپیراسیون با سوزن ظریف (FNA) روشی ساده و سریع برای نمونه‌برداری از غدد لنفاوی با استفاده از سوزن ظریف
- بیوپسی اکسیزیونال: برداشتن کامل غده لنفاوی برای بررسی میکروسکوپی و تشخیص قطعی
انتخاب روش‌های تشخیصی مناسب به سن بیمار، علائم، نشانه‌ها، نتایج آزمایشات اولیه و تشخیص‌های احتمالی بستگی دارد. تشخیص افتراقی لنفادنوپاتی گردنی شامل بررسی طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها و اختلالات است. پزشک با توجه به نتایج آزمایشات و تصویربرداری، تشخیص‌های احتمالی را بررسی کرده و با انجام آزمایشات تکمیلی، تشخیص قطعی را مشخص می‌کند. بیوپسی غدد لنفاوی معمولاً در موارد مشکوک به بدخیمی یا بیماری‌های گرانولوماتوز انجام می‌شود.
درمان غدد لنفاوی متورم
درمان لنفادنوپاتی گردنی به طور مستقیم به علت زمینه‌ای آن وابسته است. در موارد عفونی، درمان اصلی شامل مقابله با عامل عفونت است. برای عفونت‌های باکتریایی، آنتی‌بیوتیک‌ها تجویز می‌شوند، در حالی که عفونت‌های ویروسی اغلب خود محدود شونده هستند و نیاز به درمان خاصی ندارند. در موارد لنفادنوپاتی ناشی از بیماری‌های التهابی یا خودایمنی، درمان با هدف کنترل التهاب و سرکوب سیستم ایمنی انجام می‌شود که ممکن است شامل داروهای کورتیکواستروئیدی یا سایر داروهای تعدیل‌کننده ایمنی باشد. در موارد بدخیم، درمان شامل شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا ترکیبی از هر دو است.
سخن پایانی درباره لنفادنوپاتی گردن
لنفادنوپاتی گردنی، به عنوان یک نشانه شایع و مهم، می‌تواند بیانگر طیف وسیعی از بیماری‌ها باشد. تشخیص دقیق و به موقع علت زمینه‌ای این عارضه، نقش حیاتی در درمان موثر و پیشگیری از عوارض جدی دارد. با توجه به پیچیدگی و تنوع علل لنفادنوپاتی گردنی، توصیه می‌شود در صورت مشاهده هرگونه تورم یا تغییر در غدد لنفاوی گردن، به پزشک متخصص مراجعه کنید. کلینیک ایرانیان با بهره‌گیری از کادر پزشکی مجرب و تجهیزات پیشرفته، آماده ارائه خدمات تشخیصی و درمانی جامع در زمینه لنفادنوپاتی گردنی است. با مراجعه به کلینیک ایرانیان، می‌توانید از تشخیص دقیق و درمان موثر بیماری خود اطمینان حاصل کنید.
