آشنایی با نواحی اکوژن و هیپواکو در کبد و کیسه صفرا، برای درک تصویربرداری اولتراسوند بسیار مهم است. اکوژنیک به توانایی بافت‌ها برای انعکاس امواج اولتراسوند اشاره دارد که بر روی صفحه اولتراسوند روشن ظاهر می‌شوند. در کبد و کیسه صفرا، مناطق اکوژن ممکن است نشان دهنده وجود رسوبات چربی، فیبروز یا کلسیفیکاسیون باشد. از طرف دیگر، نواحی هیپواکو تیره‌تر به نظر می‌رسند و ممکن است نشان‌دهنده کیست‌های پر از مایع، آبسه یا تومور باشند.
شناخت این الگوها، به تشخیص شرایط مختلف کمک می‌کند. به‌عنوان مثال، یک کبد با اکوژن بالا می‌تواند نشان دهنده بیماری کبد چرب باشد، در حالی که ضایعات هیپواکوی ممکن است به بدخیمی‌ها اشاره کنند. درک این مفاهیم اولیه اولتراسوند، برای تشخیص دقیق و برنامه ریزی درمانی بعدی در شرایط کبدی و صفراوی بسیار مهم است. در ادامه این مقاله از وبسایت دکتر واثقی همراه ما باشید تا به توضیحات بیشتری در این خصوص بپردازیم.
توده اکوژن کیسه صفرا چیست؟
توده اکوژنیک کیسه صفرا، یافته‌ای است که در طول معاینه اولتراسوند مشاهده می‌شود و نشان دهنده وجود یک ساختار جامد یا نیمه جامد در داخل کیسه صفرا است که امواج اولتراسوند را منعکس می‌کند. این اکوژنیسیته می‌تواند به‌دلیل شرایط مختلفی باشد که سنگ‌های صفراوی شایع‌ترین علت آن هستند. یکی دیگر از دلایل احتمالی، پولیپ کیسه صفرا است که رشدی است که از پوشش کیسه صفرا بیرون زده است. healthmatch.io
به‌طور معمول، توده اکوژنیک ممکن است نشان دهنده کارسینوم کیسه صفرا، یک نوع سرطان نادر اما جدی باشد. سایر شرایطی که می‌توانند توده‌ای اکوژنیک ایجاد کنند عبارتند از؛ لجن (صفرای غلیظ شده) و آدنومیوماتوز (یک وضعیت خوش خیم که با ضخیم شدن دیواره کیسه صفرا مشخص می‌شود).
علل توده اکوژنیک در کبد و کیسه صفرا
توده اکوژنیک در کبد و کیسه صفرا به علل مختلفی بستگی دارد که در ادامه به‌طور کامل به توضیح آن‌ها پرداخته‌ایم:
همانژیوم
همانژیوم شایع‌ترین تومور خوش خیم کبدی است که از خوشه‌های رگ‌های خونی تشکیل شده است. آن‌ها به‌دلیل ماهیت عروقی خود، اغلب به‌صورت توده‌های اکوژنیک در سونوگرافی ظاهر می‌شوند. همانژیوم معمولاً بدون علامت است و اغلب به‌طور اتفاقی در طول تصویربرداری برای سایر شرایط کشف می‌شود.
کارسینوم کبدی (HCC)
کارسینوم هپاتوسلولار یک بدخیمی اولیه کبد است که اغلب به‌عنوان یک توده اکوژنیک به‌خصوص در مراحل پیشرفته ظاهر می‌شود. عوامل خطر عبارت‌اند از عفونت مزمن هپاتیت B یا C، سیروز و قرار گرفتن در معرض آفلاتوکسین. HCC می‌تواند با علائمی مانند کاهش وزن، درد شکم و زردی ظاهر شود.
هیپرپلازی ندولار کانونی (FNH)
هیپرپلازی ندولار کانونی، یک ضایعه خوش خیم کبدی است که معمولاً در زنان در سنین باروری دیده می‌شود. در سونوگرافی اغلب به‌صورت توده اکوژنیک ظاهر می‌شود. FNH با یک اسکار مرکزی مشخص می‌شود و معمولاً بدون علامت است و نیازی به درمان ندارد، مگر اینکه علامت‌دار یا بزرگ باشد.
متاستاز
متاستازهای کبدی ناشی از سایر سرطان‌های اولیه، مانند سرطان روده بزرگ، سینه یا ریه، می‌توانند به‌صورت توده‌های اکوژنیک ظاهر شوند. این تومورهای ثانویه اغلب متعدد هستند و بسته به نوع سرطان اولیه و درجه نکروز یا خونریزی در متاستاز، دارای اکوژنیسیته متفاوتی هستند.
آدنوم کبدی
آدنوم‌های کبدی تومورهای خوش‌خیم کبدی هستند که با استفاده از داروهای ضد بارداری خوراکی، مصرف استروئیدهای آنابولیک و برخی اختلالات متابولیک مرتبط هستند. آن ها اغلب به‌صورت توده‌های اکوژنیک در مطالعات تصویربرداری ظاهر می‌شوند. آدنوم‌های بزرگ خطر خونریزی و تبدیل بدخیم را به‌همراه دارند، بنابراین نیاز به نظارت یا مداخله جراحی دارند.
پولیپ کیسه صفرا
پولیپ کیسه صفرا زائده‌هایی هستند که از پوشش کیسه صفرا بیرون زده‌اند. آن‌ها می‌توانند به‌صورت توده‌های اکوژنیک در سونوگرافی ظاهر شوند. بیشتر آن‌ها خوش‌خیم هستند، اما پولیپ‌های بزرگتر (بیش از 1cm) خطر بدخیمی بالاتری دارند و ممکن است نیاز به کوله سیستکتومی داشته باشند.
کلانژیوکارسینوم
کلانژیوکارسینوما سرطان مجاری صفراوی است که می‌تواند به‌صورت یک توده اکوژنیک در داخل کبد یا کیسه صفرا ظاهر شود. عوامل خطر عبارت‌اند از کلانژیت اسکلروزان اولیه کبد و کیست مجرای صفرا که اغلب با یرقان، کاهش وزن و درد شکم خود را نشان می‌‌هند.
آبسه کبدی
آبسه‌های کبد، اغلب به‌دلیل عفونت باکتریایی یا آمیبی، می‌توانند به‌صورت توده‌های اکوژنیک ظاهر شوند. این آبسه‌ها مجموعه‌ای از چرک هستند و می‌توانند باعث تب، درد ربع فوقانی راست و علائم سیستمیک عفونت شوند. درمان معمولاً شامل آنتی‌بیوتیک و تخلیه است.
علائم بالینی و نشانه‌های توده هیپو اکو
علائم و نشانه‌های توده هیپواکو شامل چندین مورد بالینی است، ازجمله:
درد و ناراحتی شکمی
یکی از علائم بالینی اولیه توده هیپواکویک کبدی، درد یا ناراحتی مداوم شکمی است. این درد اغلب در ربع سمت راست بالای شکم، جایی که کبد قرار دارد، حس می‌شود. این ناراحتی می‌تواند از یک درد مبهم تا یک درد شدید متغیر باشد و ممکن است با فعالیت‌های خاص یا بعد از غذا خوردن تشدید گردد.
کاهش وزن و تغییرات اشتها
کاهش وزن غیرقابل توضیح و تغییرات در اشتها، علائم شایع مرتبط با توده کبدی هیپواکویک هستند. بیماران ممکن است کاهش قابل توجهی در اشتها داشته باشند که منجر به کاهش مصرف غذا و متعاقب آن کاهش وزن می‌شود. این علامت به‌ویژه زمانی نگران کننده است که در یک دوره کوتاه و بدون علت آشکار رخ دهد.
یرقان
زردی که با زرد شدن پوست و سفیدی چشم مشخص می‌شود، علامتی است که نشان دهنده اختلال در عملکرد کبد است. توده هیپواکویک کبدی می‌تواند با توانایی کبد برای پردازش و دفع بیلی‌روبین تداخل کند و منجر به تجمع آن در بدن و تغییر رنگ زرد شود.
خستگی و ضعف
بیماران مبتلا به توده کبدی هیپواکوی، اغلب خستگی مزمن و ضعف عمومی را گزارش می‌کنند. این علامت می‌تواند اذیت کننده باشد و بر فعالیت‌های روزانه و کیفیت کلی زندگی تأثیر بگذارد. علت دقیق خستگی در این بیماران چند عاملی است که هم نیازهای متابولیک بدن و هم تاثیر روانی این وضعیت را شامل می‌شود.
تهوع و استفراغ
علائم گوارشی مانند حالت تهوع و استفراغ نیز در افراد مبتلا به توده هیپواکویک کبدی شایع است. این علائم می‌توانند پایدار باشند و ممکن است با داروهای معمولی بدون نسخه برطرف نشوند.
آسیت
تجمع مایع در شکم که به‌عنوان آسیت شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که یک توده کبدی جریان خون را مسدود کند یا بر عملکرد کبد تأثیر بگذارد. این بیماری با متورم کردن شکم، می‌تواند ناراحت کننده باشد و در موارد شدید ممکن است منجر به مشکلات تنفسی شود.
تست های عملکرد کبدی تغییر یافته
آزمایشات آزمایشگاهی اغلب عملکرد غیرطبیعی کبد را در بیماران مبتلا به توده کبدی هیپواکو نشان می‌دهد. افزایش آنزیم‌های کبدی مانند آلانین ترانس آمیناز (ALT) و آسپارتات ترانس آمیناز (AST)، می‌تواند نشان دهنده آسیب یا استرس کبد باشد. آزمایشات اضافی ممکن است ناهنجاری در سطح بیلی‌روبین و سایر نشانگرهای مرتبط با کبد را نشان دهد. webmd
توده قابل لمس
در برخی موارد، توده کبدی هیپواکو ممکن است در طی معاینه فیزیکی قابل لمس باشد. توده ممکن است سفت و نامنظم به نظر برسد و وجود آن می‌تواند سرنخ بالینی برای ارزیابی تشخیصی بیشتر ارائه دهد.
تشخیص توده هیپواکو کیسه صفرا
تشخیص هیپواکو صفرا شامل ارزیابی بالینی، تست‌های آزمایشگاهی، مطالعات تصویربرداری و بیوپسی کبدی است که در ادامه به‌طور کامل به توضیح هر کدام پرداخته‌ایم: healthline
- ارزیابی بالینی؛ اولین گام در تشخیص هیپواکو صفرا، شامل یک ارزیابی بالینی کامل است. یعنی گرفتن شرح حال دقیق بیمار برای شناسایی علائمی مانند یرقان، درد شکم، ادرار تیره و مدفوع کم رنگ. پزشک باید عوامل خطرناک مانند بیماری های کبد، سنگ کیسه صفرا یا انسداد مجرای صفراوی را نیز ارزیابی کند.
- تست‌های آزمایشگاهی؛ آزمایش خون در تشخیص مسائل مربوط به صفرا بسیار مهم است. این آزمایش‌ها معمولاً آنزیم‌های کبدی (ALT، AST)، سطح بیلی‌روبین و آلکالین فسفاتاز را اندازه‌گیری می‌کنند. سطوح بالا از این نشانگرها، می‌تواند نشان دهنده اختلال در تولید یا جریان صفرا باشد. علاوه‌بر این، آزمایش‌های اختصاصی برای اسیدهای صفراوی در خون می‌تواند شواهد مستقیم‌تری از توده هیپو اکوی کیسه صفرا را ارائه دهد.
- مطالعات تصویربرداری؛ تکنیک‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن و MRI، برای تجسم مجاری صفراوی و کیسه صفرا ضروری هستند. این آزمایش ها به شناسایی ناهنجاری‌های ساختاری، انسداد یا التهابی که ممکن است باعث توده هایپو اکوی کیسه صفرا شوند کمک می‌کند. کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP) نیز می‌تواند در صورت لزوم، هم مداخلات تصویربرداری و هم مداخلات درمانی را ارائه دهد.
- بیوپسی کبد؛ در برخی موارد ممکن است برای ارزیابی مستقیم بافت کبد، بیوپسی کبد مورد نیاز باشد. این روش تهاجمی می‌تواند به شناسایی شرایط زمینه‌ای مانند سیروز، هپاتیت یا سایر بیماریهای کبدی که به مشکلات تولید صفرا منجر می‌شوند کمک کند.
جمع بندی نهایی از کانون اکوژن کیسه صفرا و توده هیپواکو کبد
کانون اکوژن در کیسه صفرا به معنی وجود ناحیه‌ای با بازتاب زیاد امواج اولتراسوند است که می‌تواند نشان‌دهنده سنگ کیسه صفرا یا دیگر ضایعات باشد. توده هیپو اکو در کبد نیز به معنی ناحیه‌ای با بازتاب کم امواج اولتراسوند است که ممکن است نشانه ضایعات خوش‌خیم یا بدخیم باشد. برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، مراجعه به یک دکتر متخصص گوارش یا رادیولوژیست مجرب ضروری است. این پزشکان با انجام آزمایش‌های تکمیلی و بررسی دقیق نتایج اولتراسوند می‌توانند تشخیص دقیق‌تری بدهند و راهکارهای درمانی مناسب را پیشنهاد کنند.
دکتر حامد واثقی، فوق تخصص جراحی کولورکتال و جراحی لاپاروسکوپی و بهترین دکتر گوارش و کبد می باشند. ایشان در تشخیص و درمان اختلالات کبدی شامل هپاتیت، سیروز، و نارسایی کبد، مهارت دارند. همچنین در درمان بیماریهای روده، مشکلات کیسه صفرا و مجاری صفراوی، فتق یا پارگی ناف و بیماریهای پری آنال تخصص دارند. برای مشاوره با دکتر واثقی، می‌توانید ازطریق راه‌های ارتباطی زیر با ایشان مشورت کنید:
آدرس مطب: تهران. خیابان ولیعصر. بالاتر از میرداماد. خیابان بهرامی. پلاک ۹۴ واحد ۱۰۴
شماره تماس: 02188196746 – 09391013131
