مهم ترین بیماری های معده و علائم آن ها را بشناسید!

معده به ‌عنوان مهم‌ترین ارگان‌های بدن، نقش كلیدی در هضم و جذب مواد غذایی ایفا می‌كند. متأسفانه آمارها نشان می‌دهد؛ كه مشاهده بیماری های معده و شیوع آن طی دهه‌های اخیر به طرز چشمگیری افزایش‌یافته است. عواملی همچون افزایش استرس، تغییر الگوی تغذیه، مصرف دخانیات و الكل به‌عنوان دلایل اصلی شناخته می شوند. از مهم‌ترین بیماری‌ های معده، می‌توان به سوزش سردل، زخم‌های پپتیک، التهاب معده، سرطان معده و سندرم روده تحریک‌پذیر، اشاره نمود. در این مقاله به این موضوع میپردازیم که بیماری‌های معده چیست و علل و علائم ابتلا به آن را بررسی می کنیم.

بیماری‌ های معده

معده، یکی از اعضای حیاتی دستگاه گوارش است که نقش اساسی در هضم غذا ایفا می ‌کند. با این حال، تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند رژیم غذایی، استرس و عفونت‌ ها، ممکن است دچار اختلالات و بیماری های معده شود که تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد دارد. این مشکلات معده می‌توانند از موارد خفیف مانند رفلاکس معده تا شرایط جدی‌ تر مانند زخم معده و عفونت‌ های باکتریایی متغیر باشند. شناخت انواع بیماری‌ های معده، علائم هشدار دهنده و راه ‌های پیشگیری و درمان آن‌ ها، می‌تواند به حفظ سلامت گوارشی کمک کند و از بروز عوارض جلوگیری نماید. در این متن، به بررسی دقیق ‌تر برخی از شایع ‌ترین اختلالات معده و راهکارهای مواجهه با آن‌ ها خواهیم پرداخت. ^{Stomach Disease Treatment}

علائم بیماری های معده

علائم مشکلات معده متنوع هستند و معمولاً بسته به نوع بیماری، شدت آن و محل درگیری در معده، متفاوت خواهند بود. دلیل ایجاد این علائم آسیب به پوشش معده بر اثر التهاب، تخریب بافت و زخم معده در اثر بیماری‌هایی مثل گاستریت، زخم پپتیک و یا سرطان معده است. از جمله رایج‌ترین علائم بیماری های معده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. درد یا سوزش معده؛ این مورد از شایع‌ترین علائم بیماری معده است. ممکن است درد خفیف یا شدید باشد و در ناحیه بالای شکم احساس شود.
2. تهوع و استفراغ؛ یکی از رایج ترین علائم بیماری های معده مانند زخم معده، گاستریت و التهاب معده، تهوع و استفراغ است.
3. احساس پری و نفخ؛ در برخی بیماری‌ها مانند گاستریت، بیمار احساس پری و نفخ در ناحیه معده خواهد داشت.
4. یبوست یا اسهال؛ تغییر در عادات روده‌ای از علائم بیماری‌ معده است.
5. بی‌اشتهایی و کاهش وزن؛ در برخی بیماری‌ معده، اشتها از بین می‌رود و وزن فرد به طور ناخواسته کاهش می‌یابد.
6. خون‌ریزی گوارشی و استفراغ خونی؛ در برخی بیماری‌ها، مانند زخم و سرطان معده، ممکن است خون‌ریزی مشاهده شود.
7. سوءهاضمه و نفخ بعد از غذاخوردن؛ معمولاً با نفخ، سنگینی معده بعد از غذا و سوءهاضمه همراه است.
8. تب و لرز؛ در برخی موارد مانند التهاب یا زخم معده، تب و لرز نیز ممکن است بروز کند.

در صورت مشاهده هر یک از این علائم بیماری معده، باید با پزشک مشورت کنید تا در مورد بیماری‌های احتمالی معده ارزیابی و در صورت نیاز درمان لازم انجام شود.

علل بیماری های معده

مشکلات معده اغلب در دستگاه گوارش ریشه دارد و این عوامل می‌تواند منجر به بیماری‌ های معده شود که با ایجاد التهاب و تخریب دیواره معده، سبب اختلال در عملکرد صحیح معده و بروز علائم بیماری معده می‌گردند. مشکلات معده ممکن است به دلیل شرایط دستگاه گوارش از جمله موارد زیر باشد:

• عفونت باکتریایی، انگلی یا ویروسی دستگاه گوارش
• بیماری سلیاک (حساسیت شدید به گلوتن گندم و غلات دیگر که باعث آسیب روده می‌شود)
• ناتوانی در تحمل مواد غذایی مانند ناتوانی در هضم لاکتوز
• بیماری یا سنگ کیسه صفرا
• گاستریت (التهاب غشای مخاطی معده)
• بیماری ریفلاکس
• بیماری التهابی روده (شامل بیماری کرون، کولیت زخمی)
• سندرم روده تحریک‌پذیر
• بیماری کبد از جمله هپاتیت (التهاب کبد)
• پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)
• زخم معده یا دوازدهه (اولین بخش روده کوچک)

همچنین باتوجه‌به سبک زندگی امروزی، برخی از علل اصلی آسیب به معده که ریشه در سبک زندگی دارد عبارت‌اند از:

• رژیم غذایی ناسالم: مصرف بیش از حد فست‌فودها، غذاهای چرب، سرخ شده، نوشیدنی‌های گازدار و شیرینی‌ها می‌تواند منجر به التهاب، زخم و سرطان معده شود. مصرف کم سبزی‌ها، میوه و فیبر نیز خطر بیماری‌ های معده را افزایش می‌دهد.
• استرس فراوان: استرس زیاد باعث ترشح بیش از حد اسید معده و در نتیجه زخم و التهاب معده می‌شود.
• استفاده زیاد از داروها: مصرف طولانی‌مدت داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، آنتی‌بیوتیک و برخی داروهای دیگر باعث بروز عوارض گوارشی مانند زخم و خون‌ریزی معده می‌گردند.
• مصرف دخانیات: سیگار و الکل باعث التهاب مزمن معده شده و خطر ابتلا به زخم، سرطان و سایر بیماری‌های معده را به‌شدت افزایش می‌دهند.
• عفونت باکتری هلیکوباکترپیلوری: این باکتری می‌تواند منجر به التهاب معده، زخم‌های پپتیک و سرطان معده شود.
• وزن بیش از حد و چاقی: اضافه‌ وزن و چاقی فشار بیشتری به معده وارد کرده و با بالارفتن اسید معده، زمینه‌ساز بروز بیماری‌هایی مانند ریفلاکس معده به مری می‌شوند.

عوارض و مشکلات

عوارض و مشکلات ناشی از بیماری‌ های معده بسیار متنوع و گاهی جبران‌ناپذیر هستند. مهم‌ترین این عوارض عبارت‌اند از:

• سوءجذب مواد غذایی: بیماری‌هایی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر و التهاب معده با اختلال در هضم و جذب مواد غذایی، باعث کمبودهای تغذیه‌ای و کاهش وزن می‌شوند.
• خون‌ریزی: زخم‌های پپتیک و سایر زخم‌های معده می‌توانند منجر به خون‌ریزی شدید و کم‌خونی شوند.
• سوراخ‌شدگی معده: زخم‌های عمیق معده گاهی باعث سوراخ‌شدن دیواره معده و نشت محتویات آن به حفره‌ شکمی می‌شوند که کشنده است.
• سرطان: سرطان‌های ناشی از التهاب مزمن و زخم معده می‌توانند به سایر بافت‌ها و اندام‌ها گسترش یابند.
• عوارض روانی: بی‌اشتهایی، افسردگی و اضطراب از عوارض رایج روانی ناشی از بیماری‌های مزمن معده هستند.

بنابراین، پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع بیماری‌ معده اهمیت حیاتی دارد تا از بروز عوارض جدی آنها جلوگیری شود.

انواع مختلف بیماری های معده

نقش اصلی معده، هضم و جذب مواد غذایی است. بیماری‌های متعددی می‌توانند معده را درگیر کنند؛ از جمله التهاب معده (گاستریت)، زخم معده، کولیت معده، سندروم استفراغ مداوم، سرطان معده، نفخ و گونه‌های مختلفی از عفونت‌ها. روش‌های درمانی بسته به نوع بیماری معده متفاوت هستند. ممکن است درمان شما، شامل رژیم غذایی، مصرف داروها، اعمال جراحی یا پرتودرمانی باشد. پیشگیری از ابتلا به بیماری‌ های معده نیز با رعایت بهداشت فردی، کنترل استرس، تغذیه مناسب و دوری از عوامل خطرسازی همچون مصرف سیگار و الکل امکان‌پذیر است. ^{Digestive Diseases}

انسداد معده

انسداد معده زمانی رخ می‌دهد که مجرای خروجی معده به طور کامل یا جزئی مسدود شده و از تخلیه مناسب مواد غذایی از معده به روده کوچک جلوگیری می‌کند. علل متعددی از جمله زخم پپتیک، التهاب مخاط معده، تومورها و بافت‌های زخمی پس از عمل جراحی می‌توانند؛ منجر به بروز این وضعیت گوارشی شوند. ازآنجایی‌که غذا قادر به عبور از معده و ورود به روده کوچک نیست؛ بنابراین شایع‌ترین علامت انسداد معده، تهوع و استفراغ شدید است؛ که ممکن است شامل مواد غذایی هضم نشده نیز باشد.

سرطان معده

سرطان معده، که گاهی اوقات به عنوان آدنوکارسینومای معده نیز شناخته می ‌شود؛ یکی از انواع سرطان است که در پوشش داخلی معده شروع به رشد می‌کند.

این بیماری ممکن است در ابتدا علائم واضحی نداشته باشد؛ اما با پیشرفت می ‌تواند منجر به نشانه‌ هایی مانند درد معده، تهوع، کاهش اشتها، کاهش وزن غیرعمدی و احساس سیری پس از خوردن مقدار کمی غذا شود. درمان ممکن است شامل جراحی برای برداشتن تومور، شیمی ‌درمانی، رادیوتراپی یا ترکیبی از این روش ‌ها باشد. سرطان معده می‌تواند در هر قسمتی از معده ایجاد شود. اما معمولاً در قسمت‌هایی از معده که دچار التهاب و زخم شده‌اند؛ شیوع بیشتری دارد!

پرفوراسیون معده

پرفوراسیون کامل معده یک عارضه تهدیدکننده است که معمولاً در اثر زخمهای پپتیک، سرطان یا عمل جراحی معده رخ می‌دهد. در این عارضه، دیواره معده سوراخ شده و محتویات آن به حفره شکمی نشت می‌کند! که باعث درد شدید شکمی، تهوع، استفراغ و تب می‌شود. تشخیص این بیماری با تصویربرداری و مشاهده مایع آزاد داخل شکم صورت می‌گیرد. درمان، جراحی فوری و ترمیم پرفوراسیون با بخیه یا قراردادن فلپ معده می‌باشد. عدم درمان این بیماری معده می‌تواند منجر به عوارض خطرناکی همچون شوک سپتیک، پریتونیت و مرگ شود.

دیس پپسی

دیس پپسی یا سوءهاضمه می‌تواند به‌صورت درد یا ناراحتی در قسمت فوقانی شکم (دیسپپسی) یا سوزش در پشت استخوان جناغ سینه (سوزش سردل) باشد. دیسپپسی و سوزش سردل ممکن است با هم یا به تنهایی رخ دهند. علائم این اختلال معده معمولاً بلافاصله پس از خوردن یا آشامیدن ظاهر می‌شوند که عبارتند از:

• احساس پری یا نفخ شکم
• حالت تهوع
• سوءهاضمه
• بالاآوردن (برگشت) مایع یا غذا به مری

سوءهاضمه مشکلی شایع است که بسیاری از افراد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؛ اما در اکثر موارد خفیف بوده و فقط گه گاه رخ می‌دهد. سوءهاضمه ممکن است به دلیل تماس اسید معده با پوشش حساس و محافظتی دستگاه گوارش (مخاط) ایجاد شود. اسید معده پوشش را تخریب کرده و منجر به التهاب و تحریک دردناک می‌شود. اکثریت افرادی که سوءهاضمه دارند، التهابی در دستگاه گوارش خود ندارند.

زخم معده

زخم‌ های معده یا زخم‌ های پوشش داخلی معده به عنوان یکی از شایع ترین مشکلات معده به شمار می روند. علائم شامل درد شکمی است که می‌ تواند با خوردن بهتر یا بدتر شود. علت ابتلا به این بیماری، اغلب عفونت H. pylori یا مصرف طولانی مدت NSAIDs است. درمان شامل آنتی‌بیوتیک‌ ها برای عفونت H.pylori و داروهای کاهنده اسید معده است. این باکتری با تضعیف لایه محافظتی معده، امکان نفوذ اسید معده به لایه‌های زیرین را فراهم می‌کند. مصرف طولانی مدت داروهای ضدالتهابی، همچون آسپرین و ایبوپروفن، الکل و سیگار و نیز استرس؛ از دیگر عوامل خطرساز برای ابتلا به زخم معده محسوب می‌شوند.

از علائم زخم معده می‌توان به درد و سوزش شکم، تهوع، نفخ و عدم تحمل غذاهای چرب اشاره کرد. تشخیص و درمان به‌موقع زخم معده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. زیرا از بروز عوارض خطرناک‌تری همچون خونریزی شدید یا سوراخ‌شدن معده جلوگیری می‌کند.

فلج معده (Gastric Paresis)

فلج معده، یک اختلال گوارشی است که در آن حرکت غذا از معده به روده کوچک به کندی صورت می‌گیرد. این وضعیت می ‌تواند ناشی از آسیب ‌های عصبی مانند آنچه در دیابت رخ می‌ دهد؛ یا بعد از جراحی ‌های خاص باشد. علائم شامل حالت تهوع، استفراغ، و احساس پری پس از خوردن است.

خونریزی معده

خونریزی معده یکی از مشکلات شایع گوارشی به شمار می‌رود که طی آن، خونریزی از سطح داخلی معده روی می‌دهد. علل متعددی برای بروز خونریزی معده وجود دارد که عبارت‌اند از:

• زخم‌های پپتیک معده ناشی از عفونت باکتری هلیکوباکتر پیلوری یا مصرف بیش از حد داروهای ضدالتهابی
• واریس‌های مری و معده که باعث گشادشدن نابجای رگ‌های خونی می‌شوند
• سرطان معده که در اثر رشد غیرطبیعی و بدخیم سلول‌ها ایجاد می‌گردد
• گاستریت یا التهاب شدید مخاط معده

از جمله علائم خونریزی معده می‌توان به درد شکم، مدفوع سیاه‌رنگ، استفراغ خونی، ضعف و کم‌خونی اشاره کرد. تشخیص خونریزی معده با انجام آندوسکوپی فوقانی گوارش و تصویربرداری امکان‌پذیر است. درمان بسته به علت به‌وجودآورنده خونریزی، می‌تواند شامل کنترل عفونت، مصرف داروهای کاهنده اسید معده، تزریق خون، اعمال جراحی یا پرتودرمانی باشد.

رفلاکس معده (Gastric Reflux)

رفلاکس معده به عنوان یکی از مشکلات معده ، ناشی از بازگشت اسید معده به مری است که می ‌تواند منجر به احساس سوزش در قفسه سینه (هارت‌برن) و طعم تلخ در دهان شود. این مرض معده، گاهی اوقات به عنوان بیماری رفلاکس گوارشی (GERD) شناخته می ‌شود و می‌ تواند در نتیجه عوامل متعددی مانند چاقی، بارداری یا مصرف داروهای خاص ایجاد شود. علائم این بیماری معده شامل سوزش معده، ترش کردن و در برخی موارد، استفراغ است. درمان ‌این بیماری تغییر سبک زندگی مانند کاهش وزن، اجتناب از غذا های چرب و تند و مصرف داروهایی مانند مهارکننده‌ های پمپ پروتون است.

عفونت معده (Gastric Infection)

عفونت‌ های معده می ‌توانند ناشی از باکتری ‌ها، ویروس ‌ها، یا انگل ‌ها باشند. یکی از شایع ‌ترین مشکلات معده و علل عفونت معده، باکتری Helicobacter pylori است که می‌ تواند منجر به التهاب، زخم معده و در صورت عدم درمان حتی منجر به سرطان معده شود.

علائم شایع این بیماری شامل درد شکم، نفخ شدید، تهوع و استفراغ، سوء هاضمه و سوزش سر دل است.

درد عصبی معده (Gastric Neuropathy)

درد عصبی معده به شرایطی اشاره دارد که در آن اعصاب معده آسیب دیده یا عملکرد غیرطبیعی دارند. این مشکل ممکن است در نتیجه بیماری ‌هایی مانند دیابت یا عفونت‌ های ویروسی ایجاد شود و می ‌تواند علائمی مانند درد، نفخ، و اختلال در هضم غذا را به همراه داشته باشد.

ورم معده (Gastritis)

ورم معده به عنوان یکی از مشکلات معده به التهاب، تورم، یا تحریک پوشش داخلی معده اشاره دارد. علل متعددی می ‌توانند باعث ورم معده شوند. از جمله عفونت‌های H. pylori، مصرف بیش از حد الکل، مصرف داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) یا استرس شدید! علائم این بیماری شامل درد معده، نفخ، تهوع و گاهی اوقات استفراغ می باشند. درمان ممکن است شامل داروهای کاهنده اسید مانند مهارکننده‌ های پمپ پروتون و تغییراتی در سبک زندگی باشد.

محققان کلینیک مایو یک امضای 32 ژنی یافته اند که پیش بینی امیدوارکننده ای؛ برای بیماران مبتلا به سرطان معده است. به طور خاص برای سرطان معده، اکثر بیماران بسته به مرحله بیماری خود با جراحی و شیمی درمانی درمان می شوند. دکتر هوانگ توضیح می دهد که مدل هایی مانند این بیماری، به طبقه بندی بیشتر بیماران برای ارائه مراقبت های دقیق تر؛ کمک می کنند. آنها می توانند پاسخ درمانی را پیش بینی کنند؛ زیر گروه های بیمار را بر اساس ویژگی های بیماری ایجاد کرده و در نهایت به پزشکان هنگام تصمیم گیری در مورد سرطان معده، اطلاعات و  راهنمایی بیشتری را ارائه دهند.

نکات پایانی درباره انواع مشکلات معده

بیماری ‌های مرتبط معده با طیف گسترده‌ای از علائم و عوارض مختلف، نیازمند توجه و مراقبت دقیق هستند. از رفلاکس معده گرفته تا زخم معده و فلج معده، هر یک از این بیماری ها نیاز به توجه و درمان فوری دارند. اتخاذ سبک زندگی سالم، شامل رژیم غذایی متعادل، مدیریت استرس و پرهیز از مصرف دخانیات و الکل، نقش اساسی در پیشگیری از بروز بیماری ‌های گوارش و معده دارد. علاوه بر این، مراجعه منظم به پزشک و پیگیری هرگونه علائم غیرعادی می‌ تواند به تشخیص زودهنگام بیماری ‌ها کمک کرده و از پیشرفت آن ‌ها جلوگیری کند. برای جلوگیری از بیماری های شدید و خطرناک معده در صورت مشاهده هرگونه علائم می توانید با دکتر واثقی، بهترین جراح معده و گوارش در تماس باشید.

سوالات متداول در مورد انواع بیماری های معده

1. آیا بیماری ‌های مرتبط با معده قابل پیشگیری هستند؟

بله، با رعایت تغذیه سالم، کاهش استرس و پرهیز از مصرف الکل و دخانیات، می ‌توان از بسیاری از بیماری‌ های گوارشی پیشگیری کرد.

2. چگونه می ‌توانم بفهمم که مشکل معده‌ام جدی است؟

در صورتی که علائمی مانند درد شدید معده، خون در استفراغ یا مدفوع، یا کاهش وزن غیرقابل توضیح دارید، باید به پزشک مراجعه کنید.

3. آیا مصرف دارو بدون تجویز پزشک برای درمان درد معده ایمن است؟

خیر، مصرف خودسرانه داروها می ‌تواند عوارض جانبی داشته باشد و حتی ممکن است علائم بیماری جدی ‌تری را پنهان کند. همیشه پیش از مصرف هر گونه دارو با پزشک مشورت کنید.