علائم انسداد روده در کودکان می‌تواند شامل درد شکمی شدید و متناوب، استفراغ، عدم توانایی دفع گاز یا مدفوع، و تورم قابل ملاحظه در ناحیه شکم باشد. کودکان ممکن است نشانه‌هایی از ضعف، بی‌حالی و کاهش وزن را نیز تجربه کنند. در موارد حاد، پوست ممکن است رنگ پریده شود و کودک ممکن است دچار تعریق شود. این علائم نیاز به توجه پزشکی فوری دارد تا از عوارض جدی‌تر جلوگیری شود. برای درک بهتر این بیماری در کودکان با ما در سایت کلینیک ایرانیان همراه باشید. دکتر حامد واثقی؛ ضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، به شما کمک می کند تا روند درمان خود را به بهترین شکل طی کنید.
علت انسداد روده های کودکان
انسداد روده در کودکان می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود، که شامل موارد زیر می‌باشد:
- انتوساسپشن (Intussusception)؛ این عارضه در نوزادان و کودکان زیر دو سال شایع است و در آن قسمتی از روده به داخل قسمت دیگر فرو می‌رود، که می‌تواند موجب انسداد شود.
- هرنی؛ فتق‌هایی که در آن‌ها بخشی از روده در ناحیه ضعیف دیواره شکمی گیر می‌کند، می‌تواند منجر به انسداد شود.
- بیماری هیرشپرونگ (Hirschsprung’s Disease)؛ این یک اختلال مادرزادی است که در آن بخش‌هایی از روده بزرگ فاقد اعصاب کنترل‌کننده حرکت روده هستند، که می‌تواند به انسداد منجر شود.
- مکونیوم ایلئوس (Meconium ileus)؛ این انسداد ناشی از تجمع مدفوع سفت و چسبناک (مکونیوم) در روده نوزادان است، که اغلب در نوزادان مبتلا به فیبروز سیستیک دیده می‌شود.
- آترزی (Atresia)؛ این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از روده کاملاً بسته یا مسدود باشد، که معمولا از زمان تولد وجود دارد.
در هر صورت، تشخیص دقیق علت انسداد روده در کودکان توسط پزشک و بررسی‌های پزشکی دقیق مهم است تا درمان مناسب و به موقع انجام شود.
علائم انسداد روده در کودکان
انسداد روده در کودکان یک شرایط اورژانسی پزشکی است که نیاز به توجه فوری دارد. علائم می‌توانند بسته به سن کودک و موقعیت انسداد متغیر باشند.
- درد شکمی: اغلب درد به صورت ناگهانی و شدید است و ممکن است به صورت دوره‌ای تکرار شود.
- استفراغ: کودک ممکن است به طور مکرر استفراغ کند. این علامت می‌تواند شامل محتویات غذایی یا حتی مواد شبیه به قهوه باشد، به خصوص اگر انسداد در قسمت بالایی روده باشد.
- عدم توانایی دفع گاز یا مدفوع: این علائم نشان دهنده انسداد کامل است.
- تورم شکم: شکم ممکن است به دلیل انباشت گاز و مایعات متورم و سفت شود.
- بی حالی و ضعف: کودک ممکن است کم انرژی به نظر برسد و کمتر از حالت عادی بازی کند یا بخوابد.
- تغییر در حالت روحی: کودک ممکن است بی‌قرار یا برعکس، بیش از حد آرام باشد.
- کاهش وزن یا عدم افزایش وزن مناسب: به خصوص اگر انسداد مزمن باشد.
این علائم ممکن است بسته به علت و موقعیت انسداد، در شدت و نوع متفاوت باشند. در هر صورت، اگر علائم انسداد روده در کودک مشاهده شد، باید به سرعت به پزشک مراجعه کرد. زیرا این شرایط می‌تواند به سرعت به وضعیتی خطرناک تبدیل شود.
انواع انسداد روده در کودکان
انسداد روده در کودکان به دو دسته اصلی انسداد مکانیکی و انسداد عمکلردی تقسیم می‌شود که در ادامه هر یک از این نوع را توصیح می دهیم
انسداد مکانیکی (Mechanical Obstruction)
گرفتن مکانیکی در روده‌ها، حالتی است که در آن جریان عادی محتویات روده به دلیل وجود مانع فیزیکی مختل می‌شود. این نوع انسداد می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله انتوساسپشن که روده‌ها به درون یکدیگر می‌لغزند، وولوولوس که به دلیل پیچ خوردگی روده ایجاد می‌شود، وجود تومورها یا پولیپ‌ها، و یا تجمع مکونیوم در نوزادان که به فیبروز سیستیک مبتلا هستند. انسداد مکانیکی می‌تواند علائمی مانند درد شکمی ناگهانی و شدید، استفراغ، نفخ و عدم توانایی در دفع گاز یا مدفوع را به همراه داشته باشد. درمان این بیماری ممکن است شامل اقداماتی مانند جراحی برای رفع انسداد یا درمان‌های پزشکی برای کاهش علائم باشد، بسته به علت و شدت انسداد.
انسداد عملکردی یا پارالیتیک (Functional or Paralytic Obstruction)
انسداد عملکردی یا پارالیتیک، که گاهی اوقات به عنوان “ایلئوس پارالیتیک” شناخته می‌شود، نوعی از انسداد روده است که در آن، علی‌رغم نبود مانع فیزیکی، حرکت معمولی روده‌ها متوقف می‌شود. این حالت معمولاً به دلیل فلج یا کاهش عملکرد عصب‌هایی که حرکت روده‌ها را کنترل می‌کنند ایجاد می‌شود و می‌تواند نتیجه عمل‌های جراحی اخیر، عفونت‌ها، داروها یا بیماری‌هایی مانند دیابت یا بیماری‌های تیروئید باشد. علائم شامل درد شکمی، نفخ، استفراغ و عدم توانایی دفع گاز یا مدفوع است. درمان این نوع انسداد ممکن است شامل استفاده از داروهایی برای تحریک حرکت روده‌ها، مدیریت علل زمینه‌ای و در موارد شدید، اقدامات تهاجمی‌تر مانند نصب لوله‌های تغذیه یا حتی جراحی باشد تا از عوارض جدی‌تر جلوگیری شود.
نحوه تشخیص ایلئوس روده بین کودکان
تشخیص ایلئوس (انسداد روده عملکردی) در کودکان اغلب نیازمند ترکیبی از ارزیابی بالینی، تاریخچه پزشکی کودک و تست‌های تشخیصی است. در ادامه نحوه تشخیص ایلئوس در کودکان توضیح داده شده است:
- ارزیابی بالینی: پزشک ابتدا علائم و نشانه‌هایی مانند درد شکمی، استفراغ، تورم شکم، و عدم توانایی دفع گاز یا مدفوع را بررسی می‌کند. همچنین پزشک ممکن است در مورد هرگونه تاریخچه جراحی‌های قبلی، مصرف داروها و وجود بیماری‌های زمینه‌ای سوال کند.
- معاینه فیزیکی: پزشک معمولاً شکم کودک را برای تشخیص نواحی دردناک، میزان تورم یا نشانه‌هایی از فتق معاینه می‌کند.
- تصویربرداری: تصویربرداری یکی از مهم‌ترین ابزارها در تشخیص ایلئوس است. انواع مختلفی از تصویربرداری ممکن است استفاده شود، از جمله:
- رادیوگرافی (عکسبرداری از ریه‌ها): این تست می‌تواند برای نشان دادن الگوهای هوایی و وجود گاز در روده‌ها استفاده شود، که ممکن است نشان‌دهنده انسداد باشد.
- سونوگرافی: برای بررسی وجود انواژیناسیون و دیگر انواع انسداد‌های مکانیکی مفید است.
- سی تی اسکن: این تست می‌تواند تصاویر دقیق‌تر و جامع‌تری از روده‌ها ارائه دهد و به تشخیص موقعیت دقیق و نوع انسداد کمک کند.
- تست های آزمایشگاهی: آزمایشات خون ممکن است برای بررسی علائم عفونت، التهاب، و دیگر شرایط مرتبط انجام شود. بررسی الکترولیت‌ها، کراتینین و اوره خون می‌تواند در تشخیص وضعیت هیدراتاسیون و عملکرد کلیه‌ها کمک کند.
بر اساس یافته‌های تشخیصی، ممکن است درمان‌های مختلفی از جراحی گرفته تا مداخلات کمتر تهاجمی مانند نصب لوله‌های نازوگاستریک برای کاهش فشار در روده‌ها توصیه شود. تشخیص به موقع ایلئوس در کودکان بسیار مهم است، زیرا تاخیر در درمان می‌تواند به عوارض جدی منجر شود.
روش های درمان ایلئوس برای کودکان
درمان ایلئوس (انسداد روده) در کودکان بستگی به علت انسداد، شدت علائم، و سلامت عمومی کودک دارد. درمان‌ها می‌توانند شامل مداخلات غیر جراحی و جراحی باشند. در ادامه چند روش رایج درمانی برای ایلئوس در کودکان را تشریح کرده ایم:
1. درمان غیر جراحی و مراقبتی
برای موارد خفیف‌تر ایلئوس، که شاید نیازی به مداخله فوری جراحی نداشته باشند، رویکردهای غیر جراحی اتخاذ می‌شوند. این شامل نظارت دقیق بر وضعیت حیاتی کودک، آبرسانی و تغذیه مناسب برای حفظ تعادل الکترولیت‌ها و پیشگیری از کم‌آبی می‌شود. در این دوره، مصرف غذایی ممکن است محدود شود تا به روده‌ها فرصت استراحت داده شود.
2. درمان دارویی
در صورتی که ایلئوس به دلیل اختلالات عملکردی مانند پارالیز پس از جراحی ایجاد شده باشد، ممکن است از داروهایی استفاده شود که به بازگرداندن حرکت روده کمک می‌کنند. داروهای محرک مثل متوکلوپرامید یا اریترومایسین می‌توانند برای تحریک حرکات روده در نظر گرفته شوند. استفاده از داروهای ضد اسپاسم نیز می‌تواند در کاهش درد شکمی مفید باشد.
3. درمان با روش های جراحی
اگر انسداد ناشی از چسبندگی‌ها، فتق، یا انواژیناسیون باشد، ممکن است جراحی لازم باشد تا مانع را بردارد. در مواردی که انسداد به دلیل وجود مانع فیزیکی است و با روش‌های دیگر قابل حل نیست، جراحی ضروری است. جراحی می‌تواند شامل برداشتن قسمت مسدود شده روده، حل کردن پیچ خوردگی‌ها یا حذف هر گونه توده باشد. در موارد انتوساسپشن، ممکن است بتوان با فشار هوا یا باریم در طی یک روش تصویربرداری، روده‌ها را به حالت عادی بازگرداند.
نکات پایانی درباره انسداد روده در کودکان
با توجه به اینکه انسداد روده در کودکان می‌تواند شرایطی خطرناک و نیازمند مراقبت‌های فوری باشد، در صورت مشاهده هر یک از علائم هشداردهنده، مانند درد شکمی شدید، استفراغ مکرر، تورم شکم، یا تغییرات در عادات روده‌ای، بلافاصله به دنبال مشورت پزشکی باشید. درمان به موقع می‌تواند به جلوگیری از عوارض جدی کمک کند و سلامت کودک را حفظ نماید. برای راهنمایی های بیشتر در مورد این بیماری می توانید با دکتر حامد واثقی در کلینیک ایرانیان در ارتباط باشید.
