فتق در دوران بارداری، زمانی رخ میدهد که یک عضو یا بافت، از طریق یک نقطه ضعیف، به دیواره شکم فشار میآورد. انواع رایج آن عبارتاند از: فتق مغبنی و نافی. بارداری میتواند این شرایط را بهدلیل افزایش فشار شکمی و فشار رحم، در حال رشد؛ تشدید کند. علائم ممکن است شامل درد، تورم یا ناراحتی موضعی، بهویژه هنگام ایستادن یا در حین فعالیت بدنی باشد.
گزینههای درمانی در دوران بارداری معمولا محافظه کارانه هستند. پزشکان اغلب مدیریت علائم را با استراحت و اجتناب از فعالیتهایی که فشار شکم را افزایش میدهند توصیه میکنند. بهطور کلی در دوران بارداری از مداخله جراحی اجتناب میشود؛ مگر اینکه فتق باعث عوارض قابل توجه یا علائم شدید شود. عمل جراحی پس از زایمان، معمولاً رویکرد ترجیحی برای درمان قطعی فتق است، زیرا دیواره شکم به حالت قبل از بارداری خود باز میگردد و خطر عوارض را کاهش میدهد. برای دریافت مشاوره تخصصی با دکتر حامد واثقی، عضو هیئت علمی دانشکده علوم پزشکی ایران و بهترین دکتر متخصص فتق، با ما در تماس باشید.
علل بروز فتق در حاملگی
فتق در بارداری نسبتاً شایع است و میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، ازجمله:
- افزایش فشار شکم؛ با پیشرفت بارداری، رحم در حال رشد فشار بیشتری بر دیواره شکم وارد میکند. این فشار میتواند ماهیچهها و بافتهای همبند را ضعیف کند و ایجاد فتق را آسانتر کند.
- تغییرات هورمونی؛ بارداری باعث تغییرات هورمونی میشود که باعث شل شدن رباطها و بافتهای همبند بدن میشود. این فرآیند، بهویژه در دیواره شکم، میتواند به شکل گیری فتق کمک کند.
- افزایش بیش از حد وزن؛ افزایش سریع یا بیش از حد وزن در دوران بارداری، میتواند عضلات شکم را تحت فشار قرار دهد. این فشار اضافی خطر فتق را افزایش میدهد، زیرا ماهیچهها و بافتها ممکن است نتوانند وزن اضافه شده را بهطور موثر تحمل کنند.
- حاملگیهای چند قلو؛ زنانی که چندقلو باردار شدهاند، ممکن است درجات بیشتری از کشیدگی و ضعیف شدن دیواره شکم را تجربه کنند. این اثر تجمعی میتواند احتمال ایجاد فتق را افزایش دهد.
- ضعف از قبل وجود داشته؛ زنانی که از قبل ضعف در دیواره شکم یا ترمیم قبلی فتق دارند، بهدلیل فشار اضافی بر ناحیه ضعیف شده، در معرض خطر بیشتری برای ایجاد فتق در دوران بارداری هستند.
علائم فتق در دوران بارداری
فتق در دوران بارداری ممکن است علائم بسیاری داشته باشد که در ادامه به مهمترین آنها اشاره کردهایم: emmasdiary.co.uk
- ناراحتی شکمی؛ زنان باردار مبتلا به فتق اغلب در ناحیه شکم احساس ناراحتی میکنند. این ناراحتی میتواند از یک درد مبهم تا درد شدید، بهویژه هنگام حرکت، بلند کردن یا زور زدن متغیر باشد.
- برآمدگی قابل مشاهده؛ برآمدگی قابل توجه در شکم یک علامت شایع است. این برآمدگی ممکن است در هنگام ایستادن، سرفه یا زور زدن آشکارتر شود و ممکن است در هنگام دراز کشیدن کاهش یابد یا ناپدید شود.
- درد و حساسیت؛ ناحیه فتق ممکن است در لمس حساس باشد و باعث درد موضعی شود. این درد ممکن است با فعالیت بدنی یا ایستادن طولانی مدت تشدید شود.
- مشکلات گوارشی؛ زنان باردار مبتلا به فتق ممکن است مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ یا یبوست را بهدلیل فشاری که فتق بر دستگاه گوارش وارد میکند، تجربه کنند.
- احساس فشار؛ ممکن است احساس فشار یا پری در شکم یا کشاله ران وجود داشته باشد که میتواند ناراحت کننده و مداوم باشد.
- تغییر در علائم؛ علائم ممکن است در طول بارداری متفاوت باشد. آنها ممکن است با پیشرفت بارداری یا با افزایش فعالیت بدنی بدتر شوند.
زنان بارداری که این علائم را دارند، بسیار مهم است که برای تشخیص و مدیریت مناسب، با پزشک متخصص مشورت کنند تا از سلامت مادر و جنین اطمینان حاصل کنند.
خطرات هرنی دوران بارداری برای مادر و جنین
هرنی دوران بارداری میتواند خطرات و عوارضی برای مادر و جنین بههمراه داشته باشد. برخی از این خطرات عبارتاند از:
- افزایش ناراحتی و درد؛ فتق در دوران بارداری میتواند باعث ناراحتی و درد قابل توجهی برای مادر شود. رحم در حال گسترش بر دیواره شکم فشار وارد میکند و علائم فتق را تشدید می کند و بهطور بالقوه منجر به افزایش درد و دشواری در انجام فعالیتهای روزانه میگردد.
- خطر عوارض؛ فتق ممکن است منجر به عوارض جدی مانند گیر افتادن احشا به داخل فتق یا کاهش خونرسانی به محتویات فتق بدلیل فشار شود. گیر افتادن احشا زمانی اتفاق میافتد که فتق به دام میافتد و نمیتوان آن را به جای خود بازگرداند، در حالی که اختناق شامل مختل شدن جریان خون به بافت فتق میشود. هر دو بیماری میتوانند باعث درد شدید شوند و نیاز به درمان اضطراری دارند.
- تاثیر بالقوه بر رشد جنین؛ در حالی که تأثیر مستقیم بر روی جنین کمتر شایع است، اما عوارض شدید فتق میتواند بر سلامت کلی مادر تأثیر بگذارد و بهطور بالقوه بر رشد جنین تأثیر بگذارد. استرس و درد شدید در مادر ممکن است بهطور غیرمستقیم بر جنین تأثیر بگذارد، اما اگر فتق به درستی مدیریت شود، خطرات خاص برای رشد جنین بهطور کلی حداقل است.
- ملاحظات جراحی؛ ترمیم جراحی فتق در دوران بارداری، معمولاً بهدلیل افزایش خطرات مرتبط با جراحی تا پس از زایمان به تعویق میافتد. با این حال، اگر جراحی لازم باشد، ممکن است خطرات و ملاحظات دیگری هم برای مادر و هم برای جنین داشته باشد، ازجمله بیهوشی و اثرات بالقوه بر بارداری.
تشخیص فتق در حاملگی مادر
تشخیص فتق در دوران بارداری مادر، شامل چندین روش کلیدی است. این روشها در مجموع تشخیص دقیق و مدیریت مناسب فتق در دوران بارداری را تضمین میکنند. ازجمله:
- معاینه بالینی؛ یک متخصص با انجام معاینه فیزیکی شروع میکند. آنها بهدنبال علائم فتق مانند برآمدگی یا تورم در ناحیه شکم خواهند بود. در زنان باردار، معاینه همچنین ممکن است بر روی تغییرات در شکم متمرکز شود که میتواند نشان دهنده فتق باشد.
- تصویربرداری اولتراسوند؛ این یک روش غیرتهاجمی و متداول برای تجسم ساختارهای داخلی است. سونوگرافی میتواند با نشان دادن بیرون زدگی محتویات شکمی از طریق کیسه فتق، به تایید وجود فتق کمک کند. همچنین به ارزیابی اندازه و تاثیر فتق بر بافتهای اطراف کمک میکند.
- بررسی تاریخچه پزشکی و علائم؛ متخصص درمورد علائمی که مادر ممکن است تجربه کند مانند درد شکم، ناراحتی، یا برآمدگیهای قابل توجه سوال میکند. آنها همچنین تاریخچه پزشکی مادر را برای شناسایی هرنی قبلی یا شرایط مرتبط بررسی میکنند.
- MRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی)؛ در موارد نادر، زمانی که نتایج اولتراسوند قطعی نیست یا نیاز به جزئیات بیشتر است، ممکن است از MRI استفاده شود. MRI تصویر دقیقتری از بافتهای نرم ارائه میدهد و میتواند در تشخیص موارد پیچیده کمک کند.
درمان فتق مادر در زمان بارداری
درمان فتق مادر در دوران بارداری، نیازمند مدیریت دقیق برای اطمینان از سلامت مادر و جنین است. در ادامه به چندین روش اولیه اشاره کردهایم؛ healthline
- مدیریت محافظه کارانه: در ابتدا، درمان اغلب شامل روشهای محافظه کارانه است. این شامل توصیه به تغییرات سبک زندگی برای کاهش علائم، مانند اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین و فعالیتهایی است که فشار شکم را افزایش میدهند. پوشیدن لباس حمایتی نیز ممکن است به کاهش ناراحتی کمک کند.
- داروها: مسکنهای بدون نسخه مانند استامینوفن ممکن است برای مدیریت ناراحتی استفاده شوند، مشروط بر اینکه توسط یک دکتر متخصص تایید شده باشند. اجتناب از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) بسیار مهم است، مگر اینکه بهطور خاص توسط پزشک بهدلیل خطرات احتمالی برای جنین توصیه شود.
- نظارت و معاینات منظم: ویزیتهای منظم قبل از تولد، برای نظارت بر فتق و اطمینان از عدم ایجاد عوارض ضروری است. این به ارزیابی تأثیر فتق بر روی مادر و جنین کمک میکند و در صورت لزوم، امکان مداخله به موقع را فراهم میکند.
- مداخله جراحی: بهطور کلی، در دوران بارداری از جراحی اجتناب میشود مگر اینکه بهدلیل خطرات موجود کاملاً ضروری باشد. در صورت نیاز به جراحی، زمان بندی معمولاً برای سه ماهه دوم برنامه ریزی میشود یا به بعد از زایمان موکول میگردد تا خطرات برای مادر و نوزاد به حداقل برسد.
- مراقبت های پس از زایمان: پس از زایمان، اگر فتق ادامه یابد یا مشکلات قابل توجهی ایجاد کند، ممکن است ترمیم جراحی در نظر گرفته شود. این معمولاً پس از بهبودی بدن پس از زایمان برای کاهش عوارض انجام میشود.
توصیههای پزشکی برای مدیریت فتق در دوران بارداری
- همیشه با یک متخصص زنان و زایمان و جراح مشورت کنید که بتواند برنامه درمانی و بهترین رویکرد را برای فتق ارزیابی کند.
- هرگونه تغییر در فتق، ازجمله درد، تورم یا ناراحتی را پیگیری کنید و این موارد را به دکتر خود گزارش دهید.
- برای کمک به کاهش فشار روی فتق، از کمربند حمایتی بارداری یا باندر شکمی استفاده کنید.
- برای جلوگیری از بدتر شدن فتق، از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
- برای کاهش فشار شکم و حمایت از ناحیه فتق، وضعیت بدنی مناسبی را حفظ کنید.
- یک رژیم غذایی متعادل را دنبال کنید و افزایش وزن را کنترل کنید تا از استرس اضافی روی فتق جلوگیری شود.
- برای حفظ سلامت کلی و حمایت از عضلات شکم، در تمرینات ملایمی که دکتر تأیید شده است شرکت کنید.
- برای مدیریت ناراحتی، از روشهای تسکین درد ایمن بارداری، همانطور که پزشکتان توصیه کرده است، استفاده کنید.
- سعی کنید از فعالیتهایی که شامل زور زدن هستند، مانند سرفههای شدید یا یبوست اجتناب کنید.
- گزینههای زایمان را با دکتر خود در میان بگذارید، زیرا بسته به شدت فتق ممکن است انواع خاصی از زایمان ارجحیت داشته باشند.
نقش تغذیه و سبک زندگی در پیشگیری از فتق در حاملگی
تغذیه مناسب و انتخاب سبک زندگی، در پیشگیری از فتق در دوران بارداری بسیار مهم است. تغذیه نقش حیاتی در حفظ قدرت عضلات شکم و سلامت کلی بافت دارد. یک رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی ضروری، مانند ویتامینهای A، C و E و مواد معدنی مانند روی و منیزیم، از تولید کلاژن حمایت میکند که برای بافتهای همبند قوی ضروری است. علاوهبر این، مصرف پروتئین کافی به حفظ قدرت عضلانی کمک می کند، که میتواند حمایت بهتری برای دیواره شکم ایجاد کند. americanpregnancy
عوامل سبک زندگی نیز بهطور قابل توجهی بر پیشگیری از فتق تأثیر میگذارد. انجام ورزشهای ایمن برای بارداری، عضلات مرکزی بدن را تقویت میکند و وضعیت کلی شکم را بهبود میبخشد. فعالیتهایی مانند کشش ملایم و تمرینات کف لگن میتواند به حفظ تون عضلات کمک کند. علاوهبر این، اجتناب از افزایش وزن بیش از حد و مدیریت آن از طریق یک رژیم غذایی سالم، میتواند فشار بر دیواره شکم را کاهش دهد.
هر آنچه که باید درمورد فتق در دوران بارداری بدانید
همانطور که گفته شد، فتق در دوران بارداری ممکن است بهدلیل فشار زیاد روی دیواره شکم و افزایش وزن رخ دهد. شایعترین نوع فتق در این دوره، فتق ناف است که به علت ضعیف شدن عضلات ناف و فشار رحم ایجاد میشود. درمان فتق در بارداری معمولاً غیرجراحی است و با استراحت، استفاده از کمربند حمایتی و تغییر در فعالیتهای روزانه مدیریت میشود. در موارد شدید یا همراه با عوارض، ممکن است نیاز به مداخله جراحی پس از زایمان باشد. مشاوره با پزشک برای تشخیص و درمان مناسب ضروری است. دکتر حامد واثقی، متخصص و جراح کولورکتال، جراح لاپاروسکوپی و جراح گوارش و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران است. اگر بهدنبال مراقبتهای دقیق و موفق در درمان فتق در دوران بارداری هستید، میتوانید از طریق راههای ارتباطی زیر با دکتر واثقی در ارتباط باشید:
آدرس: تهران. خیابان ولیعصر. بالاتر از میرداماد. خیابان بهرامی. پلاک ۹۴ واحد ۱۰۴
شماره تماس: 02188196746 – 09391013131