سوزش معده یک مشکل شایع است که میتواند به شدت آزاردهنده باشد. در حالی که داروهای شیمیایی زیادی برای درمان آن وجود دارد، بسیاری از افراد به دنبال گزینههای طبیعیتر و ملایمتر هستند. بنابراین برای سوزش های آنی و کوتاه مدت معده ترجیحا از داروهای گیاهی استفاده می کنند. در این مقاله ما در کلینیک ایرانیان، به بررسی داروهای گیاهی میپردازیم که میتوانند به سرعت سوزش معده را تسکین دهند و به شما کمک کنند تا به فعالیتهای روزانه خود بازگردید.
دلایل ابتلا به سوزش معده
سوزش معده، که به عنوان ریفلاکس معده به مری (GERD) نیز شناخته میشود، زمانی رخ میدهد که اسید معده به مری باز میگردد. این حالت میتواند باعث احساس سوزش دردناکی در قفسه سینه شود که ممکن است به گلو نیز گسترش یابد. دلایل مختلفی میتوانند باعث بروز سوزش معده شوند که در ادامه به تفصیل به آنها میپردازیم:
- ضعف اسفنکتر تحتانی مری (LES)؛ LESیک دریچه عضلانی است که در انتهای مری قرار دارد و از ورود اسید معده به مری جلوگیری میکند. ضعف یا شل شدن LES میتواند باعث بازگشت اسید معده به مری و ایجاد سوزش معده شود.
- فتق هیاتال؛ فتق هیاتال زمانی رخ میدهد که قسمت بالایی معده از طریق دیافراگم به داخل قفسه سینه حرکت میکند. این حالت میتواند به LES فشار وارد کند و باعث ضعف آن شود، که در نتیجه منجر به ریفلاکس اسید و سوزش معده میشود.
- غذاهای چرب و سرخ شده؛ این غذاها میتوانند LES را شل کنند و تخلیه معده را به تأخیر بیندازند، که هر دو میتوانند به ریفلاکس اسید کمک کنند.
- غذاهای اسیدی؛ گوجهفرنگی، مرکبات، پیاز و سیر میتوانند اسید معده را افزایش دهند و سوزش معده را بدتر کنند.
- غذاهای تند؛ ادویههای تند میتوانند مری را تحریک کنند و سوزش معده را تشدید کنند.
- نوشیدنیهای گازدار؛ این نوشیدنیها میتوانند فشار داخل معده را افزایش دهند و باعث ریفلاکس اسید شوند.
- کافئین و الکل؛ این مواد میتوانند LES را شل کنند و تولید اسید معده را افزایش دهند.
- سیگار کشیدن؛ سیگار کشیدن میتواند LES را شل کند و تولید اسید معده را افزایش دهد.
- چاقی؛ اضافه وزن یا چاقی میتواند فشار داخل شکم را افزایش دهد و باعث ریفلاکس اسید شود.
- بارداری؛ تغییرات هورمونی و افزایش فشار داخل شکم در دوران بارداری میتواند باعث سوزش معده شود.
- استرس؛ استرس میتواند تولید اسید معده را افزایش دهد و علائم سوزش معده را بدتر کند.
- برخی از داروها، مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، داروهای مسدود کننده کانال کلسیم، و برخی از داروهای ضد افسردگی، میتوانند LES را شل کنند یا تولید اسید معده را افزایش دهند.
- بیماریهای زمینهای؛ برخی از بیماریها، مانند دیابت، اسکلرودرمی، و بیماریهای تأخیری تخلیه معده، میتوانند خطر سوزش معده را افزایش دهند.
درمان سریع و خانگی سوزش معده (بررسی انواع گیاهان، جوشانده ها و سایر روش های خانگی)
درمانهای سریع و خانگی سوزش معده میتوانند به تسکین سریع علائم کمک کنند. در زیر به برخی از این روشها اشاره میکنیم (لازم به ذکر است که هیچکدام از این درمانهای سنتی توسط مطالعات علمی بررسی نشده اند و از مطالب طب سنتی استخراج شده اند):
- چای زنجبیل؛ زنجبیل دارای خواص ضد التهابی است و میتواند به کاهش سوزش معده کمک کند. یک تکه زنجبیل تازه را در آب جوش دم کنید و بنوشید.
- چای بابونه؛ بابونه نیز دارای خواص آرامبخش و ضد التهابی است. یک قاشق غذاخوری بابونه خشک را در آب جوش دم کنید و بنوشید.
- چای شیرین بیان؛ شیرین بیان میتواند به تولید مخاط در مری کمک کند و از تحریک آن توسط اسید معده جلوگیری کند. با این حال، در مصرف شیرین بیان احتیاط کنید، زیرا میتواند باعث افزایش فشار خون شود.
- آب آلوئهورا؛ آلوئهورا دارای خواص ضد التهابی است و میتواند به تسکین سوزش معده کمک کند. نصف فنجان آب آلوئهورا را قبل از غذا بنوشید.
- نعناع: نعناع میتواند به کاهش اسپاسم عضلات معده کمک کند. میتوانید برگهای نعناع تازه را بجوید یا چای نعناع بنوشید. البته نعنا با شل کردن LES ریفلاکس را افزایش می دهد
- جعفری: جعفری به هضم غذا کمک میکند و میتواند سوزش معده را کاهش دهد. میتوانید جعفری تازه را به غذاها اضافه کنید یا آن را به صورت دمنوش مصرف کنید.
- جوشانده تخم رازیانه: تخم رازیانه را در آب جوش دم کنید و بنوشید. رازیانه میتواند به کاهش گاز و نفخ معده کمک کند.
- جوشانده بادرنجبویه: بادرنجبویه دارای خواص آرامبخش است و میتواند به کاهش استرس و اضطراب که ممکن است باعث سوزش معده شوند، کمک کند.
- بادام؛ خوردن چند عدد بادام میتواند به خنثی کردن اسید معده کمک کند.
- سرکه سیب؛ یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را در یک لیوان آب حل کرده و قبل از غذا بنوشید. سرکه سیب میتواند به تعادل سطح اسید معده کمک کند.
- موز؛ موز دارای خاصیت آنتیاسید طبیعی است و میتواند به کاهش سوزش معده کمک کند.
- یک قاشق چایخوری جوش شیرین را در یک لیوان آب حل کرده و بنوشید. جوش شیرین به عنوان یک آنتیاسید عمل میکند و میتواند سوزش معده را تسکین دهد. (با احتیاط مصرف شود و در صورت داشتن مشکلات کلیوی یا فشار خون بالا، از مصرف آن خودداری کنید.)
- یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را در یک لیوان آب حل کرده و قبل از غذا بنوشید. سرکه سیب میتواند به هضم بهتر غذا و کاهش سوزش معده کمک کند.
قرص های شیمیایی بدون نسخه برای از بین بردن سوزش معده
قرصهای بدون نسخه متعددی برای رفع سوزش معده وجود دارند که هر کدام مکانیسم متفاوتی دارند:
- آنتیاسیدها: این داروها با خنثی کردن اسید معده، به سرعت سوزش معده را تسکین میدهند. انواع این داروها شامل آلومینیوم ام جی اس، منیزیم هیدروکسید، کلسیم کربنات می باشند. این داروها اثر کوتاه مدت دارند و برای تسکین فوری مناسب هستند. مصرف طولانی مدت یا بیش از حد مجاز میتواند عوارض جانبی داشته باشد.
- بلاکرهای H2: این داروها با کاهش تولید اسید معده، سوزش معده را تسکین میدهند. انواع این داروها شامل فاموتیدین، رانیتیدین، سایمتیدین هستند. این داروها اثر طولانیتری نسبت به آنتیاسیدها دارند و ممکن است چند روز طول بکشد تا اثر کامل خود را نشان دهند.
- مهارکنندههای پمپ پروتون (PPI): این داروها با مسدود کردن پمپهای تولید کننده اسید معده، به طور موثری سوزش معده را درمان میکنند. امپرازول، لانسوپرازول و پنتوپرازول از این دسته داروها هستند و برای سوزش معده مناسب می باشند. این داروها ممکن است چند روز طول بکشد تا اثر کامل خود را نشان دهند. مصرف طولانی مدت یا بیش از حد مجاز میتواند عوارض جانبی داشته باشد.
پیشگیری سوزش معده با درمان های خانگی
سوزش معده (ترش کردن یا ریفلاکس) زمانی اتفاق میافتد که اسید معده به مری برمیگردد و باعث احساس سوزش در قفسه سینه میشود. این مشکل شایع است و اغلب با تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی قابل کنترل است. راهکارهای زیر برای پیشگیری از سوزش معده بسیار مناسب هستند.
- سعی کنید،به جای سه وعده بزرگ، پنج یا شش وعده غذایی کوچکتر در طول روز بخورید.
- غذا را به خوبی بجوید و به آرامی بخورید تا هضم آن آسانتر شود.
- حداقل 2 تا 3 ساعت بعد از غذا خوردن از دراز کشیدن خودداری کنید.
- سر تخت خود را حدود 15-20 سانتیمتر بالا ببرید تا از برگشت اسید معده به مری جلوگیری شود.
- در صورت داشتن اضافه وزن، کاهش وزن میتواند به کاهش فشار بر معده و کاهش سوزش معده کمک کند.
- سیگار کشیدن باعث تضعیف دریچه مری میشود و احتمال برگشت اسید معده را افزایش میدهد.
- استرس میتواند باعث افزایش تولید اسید معده شود، بنابراین مدیریت استرس میتواند به کاهش سوزش معده کمک کند.
- از غذاهای چرب، سرخ شده، تند، اسیدی (مانند مرکبات و گوجهفرنگی)، شکلات، قهوه، الکل و نوشابههای گازدار که میتوانند باعث سوزش معده شوند، خودداری کنید.
- غذاهای حاوی فیبر بالا (مانند سبزیجات، میوهها و غلات کامل) و پروتئینهای کم چرب (مانند مرغ و ماهی) را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
- نوشیدن آب یا مایعات دیگر بین وعدههای غذایی به جای همراه غذا میتواند به کاهش فشار بر معده کمک کند.
- جویدن آدامس بدون شکر بعد از غذا میتواند به افزایش تولید بزاق و خنثی کردن اسید معده کمک کند.
نکات پایانی درباره درمان سریع سوزش معده
سوزش معده، اگرچه آزاردهنده است، اما با درمانهای خانگی و تغییر سبک زندگی قابل کنترل است. با رعایت نکات سادهای مانند خوردن وعدههای کوچک، پرهیز از غذاهای محرک و بالا بردن سر هنگام خواب، میتوانید از بروز سوزش معده پیشگیری کنید. در صورت تداوم یا شدت علائم، مراجعه به دکتر متخصص معده و روده برای تشخیص و درمان علت اصلی ضروری است. دکتر حامد واثقی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، آماده کمک به شما هستند.