خونریزی روده بزرگ یا کولون یکی از مشکلات جدی دستگاه گوارش است که میتواند نگرانکننده باشد و به مراقبتهای پزشکی فوری نیاز دارد. این عارضه به دلیل خونریزی در روده بزرگ، رخ میدهد و میتواند با علائم مختلفی از جمله وجود خون در مدفوع، اسهال یا یبوست، درد شکم، کاهش وزن بدون دلیل و ضعف عمومی همراه باشد. تشخیص سریع و دقیق علت خونریزی روده بزرگ بسیار اهمیت دارد؛ زیرا میتواند از عوارض جدی و حتی مرگبار آن جلوگیری کند. درمان این بیماری، به علت به وجود آمدن بستگی دارد و میتواند شامل دارو، اصلاح رژیم غذایی، روشهای آندوسکوپی یا جراحی باشد.
با آگاهی از علائم خونریزی روده بزرگ و مراجعه به پزشک متخصص گوارش در صورت مشاهده هر یک از این موارد، میتوانید از سلامت خود محافظت کنید. در ادامه نشانههای کولیت روده، انواع، علل و راههای درمان آن را به طور کامل مورد بررسی قرار خواهیم داد. شما می توانید برای دریافت نوبت مشاوره با دکتر حامد واثقی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و بهترین جراح کولون و رکتوم، از طریق شماره لینک شده به تصویر زیر با ما در تماس باشید.
کولیت روده چیست؟
التهاب روده بزرگ، شناخته شده به عنوان کولیت، عارضهای است که در آن بخش انتهایی دستگاه گوارش، دچار التهاب و تحریک میشود. این التهاب میتواند بر فرایند دفع نهایی مواد غذایی، تأثیر منفی گذاشته و منجر به بروز علائمی مانند درد شکمی، اسهال و در موارد نادر، خونریزی در مدفوع گردد. التهاب، واکنش طبیعی سیستم ایمنی بدن، به عفونت یا آسیب بوده و با ایجاد تورم و حساسیت در بافتها همراه است. کولیت انواع مختلفی داشته که هر کدام علل خاص خود را دارند. برخی از انواع آن، مانند التهابات ناشی از مسمومیت غذایی، کوتاه مدت بوده و به راحتی قابل درمان هستند. اما نوعهای دیگر که به عنوان بیماریهای التهابی روده شناخته میشوند، مزمنتر هستند و روند بهبودی آنها دشوارتر است.
کولیت مزمن که بهمرورزمان برطرف نمیشود، دارای عوارض جدیتری است و در صورت عدم درمان، میتواند آسیبهای جدی به روده بزرگ شما، وارد کند.
نشانه های کولیت و خونریزی روده بزرگ
کولیت و خونریزی روده بزرگ نه تنها آزاردهنده هستند، بلکه میتوانند خطرناک نیز باشند. با شناخت علائم این بیماریها و مراجعه به موقع به پزشک، میتوانید از سلامت خود محافظت کرده و از بروز عوارض جدی جلوگیری کنید.
نشانههای کولیت
کولیت به انواع مختلفی دسته بندی میشود که هر یک از آنها میتوانند علائم خاص خود را داشته باشند؛ اما برخی از نشانههای مشترک عبارتاند از:
- درد و کرامپهای شکمی؛ یکی از علائم شایع کولیت درد و گرفتگی شکم است که میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. این درد ممکن است در ناحیهای خاص از شکم احساس شود یا به طور کلی در تمام شکم پخش شود.
- اسهال با یا بدون خون؛ از نشانههای دیگر کولیت، اسهال است که میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و ممکن است آبکی، خونی یا مخاط دار باشد و به طور مکرر و بدون هشدار رخ دهد.
- خستگی و ضعف؛ التهاب مزمن ناشی از کولیت میتواند به طور قابل توجهی بر سطح انرژی شما تأثیر بگذارد و منجر به کمبود آهن، سوء تغذیه و کمآبی بدن شود.
- کاهش وزن غیرمنتظره؛ التهاب ناشی از این بیماری میتواند اشتها را کاهش دهد و جذب مواد مغذی را دشوار کند که هر دوی این موارد میتوانند؛ بهمرورزمان به کاهش وزن منجر شوند.
- لرز یا تب؛ افزایش دمای بدن و تب، همراه با لرز، از دیگر علائم کولیت است که نشان دهنده وجود التهاب و عفونت است.
- وجود خون در مدفوع؛ مشاهده خون در مدفوع، چه به صورت روشن و چه تیره، میتواند نشانهای از کولیت باشد. این خونریزی به دلیل التهاب و زخم در روده بزرگ ایجاد میشود.
- نیاز فوری به دفع مدفوع؛ التهاب به وجود آمده از کولیت میتواند باعث افزایش تحرک روده بزرگ شود. این موضوع میتواند منجر به فوریت مدفوع شود، به این معنی که فرد احساس میکند باید فوراً به دستشویی برود.
- استفراغ؛ در حالی که استفراغ علامت شایع کولیت نیست، اما میتواند در موارد شدید، به خصوص زمانی که التهاب و عفونت سیستم گوارشی را تحت تأثیر قرار دهد، رخ دهد.
بسته به شرایط شما، ممکن است یک یا چند مورد از علائم گفته شده را تجربه کنید.
نشانههای خونریزی روده بزرگ
برخی از نشانههای خونریزی روده بزرگ، عبارتاند از:
- وجود خون در مدفوع؛ مشاهده این مورد میتواند نشانهای هشداردهنده از خونریزی در روده بزرگ باشد. این خون میتواند قرمز روشن یا تیره باشد و با مدفوع مخلوط شده یا جداگانه دفع شود.
- تغییر رنگ مدفوع؛ که ممکن است تیره رنگ یا سیاه باشد که نشانهای از خونریزی در قسمتهای بالایی روده بزرگ است. این تغییر رنگ به دلیل هضم خون توسط آنزیمهای گوارشی ایجاد میشود.
- ضعف و سرگیجه؛ خونریزی مکرر میتواند منجر به کمخونی شود، وضعیتی که در آن گلبولهای قرمز کافی برای حمل اکسیژن در بدن وجود ندارد. کمخونی ناشی از خونریزی میتواند باعث ضعف، سرگیجه و سایر علائم شود.
- تغییرات در عادات دفع مدفوع؛ افراد مبتلا به خونریزی روده بزرگ ممکن است دچار تغییرات ناگهانی از جمله اسهال یا یبوست مکرر شوند.
- درد شکمی؛ خونریزی در روده بزرگ میتواند باعث درد و گرفتگی شکم شود که امکان دارد به صورت مداوم یا دورهای رخ دهد.
خونریزی روده بزرگ نیز از مشکلات شایع و جدی دستگاه گوارش است که به دلایل مختلفی از جمله زخمها، پولیپها، دیورتیکولیت، و سرطان کولون رخ میدهد.
انواع کولیت روده
کولیت روده انواع مختلفی دارد که بر اساس علت ایجاد آنها دستهبندی میشوند و هر یک از آنها ویژگیها و علائم خاص خود را دارند. در ادامه این موارد را بررسی میکنیم.
کولیت اولسراتیو
کولیت اولسراتیو یا UC، نوعی بیماری التهابی روده است که به طور عمده بخش انتهایی دستگاه گوارش، شامل روده بزرگ و راستروده را درگیر میکند. این بیماری با ایجاد زخمها و التهابات مزمن در جداره داخلی روده، عملکرد طبیعی آن را مختل میکند و میتواند در صورت عدم درمان به کل روده بزرگ گسترش یابد. UC معمولاً از راستروده شروع شده و به سمت بالا به سمت روده بزرگ گسترش مییابد.
انواع کولیت اولسراتیو:
- پروکتوسیگموئیدیت؛ این نوع بر راستروده و قسمت پایینی روده بزرگ تأثیر میگذارد.
- کولیت اولسراتیو سمت چپ؛ این نوع بر سمت چپ روده بزرگ تاثیر میگذارد، از راستروده شروع میشود.
- پانکولیت؛ این نوع کل روده بزرگ را درگیر میکند.
کولیت اولسراتیو از شایعترین انواع این بیماری است و در حال حاضر هیچ درمانی برای آن وجود ندارد و با معاینه فیزیکی، سابقه پزشکی و تستهای مختلف، از جمله آزمایش خون، آزمایش مدفوع و کولونوسکوپی، تشخیص داده میشود.
کولیت با غشای کاذب
نوعی التهاب است که توسط باکتری به نام کلستریدیوم دیفیسیل (C. diff) ایجاد میشود که به طور طبیعی در روده بزرگ وجود دارد، اما زمانی که بیش از حد رشد کند، میتواند باعث ایجاد مشکل شود. مصرف آنتیبیوتیکها میتواند تعادل باکتریهای روده را مختل کند و به C. diff اجازه دهد تا غالب شود.
کولیت ایسکمیک
کولیت ایسکمیک یا IC نوعی التهاب روده بزرگ است که در اثر کاهش ناگهانی یا محدودیت جریان خون به این ناحیه ایجاد میشود. این امر میتواند ناشی از انسداد ناگهانی عروق خونی مانند لخته شدن خون یا باریک شدن تدریجی عروق باشد. شایعترین علت IC، آترواسکلروز، یا تجمع پلاک در عروق خونی است.
کولیت کرون
کولیت کرون نوع دیگری از بیماریهای التهابی روده است که میتواند در هر نقطه از دستگاه گوارش، از دهان تا مقعد را ملتهب کند. با این حال، بیشتر در بخشهای پایینی دستگاه گوارش، یعنی روده کوچک و بزرگ، رخ میدهد. این عارضه با ایجاد التهاب مزمن، زخم و در موارد پیشرفتهتر، تنگی در روده همراه است.
کولیت عفونی
کولیت عفونی، نوعی التهاب در روده بزرگ است که در اثر عفونتهای ناشی از عوامل مختلف میکروبی مانند باکتریها، ویروسها و قارچها ایجاد میشود. این نوع کولیت میتواند به طور ناگهانی و حاد رخ دهد و با علائمی نظیر اسهال، درد شکمی، تب و مشاهده خون یا موکوس در مدفوع همراه باشد. از جمله عفونتهای شایع مسبب کولیت عفونی میتوان به سالمونلا، شیگلا، کمپیلوباکتر و ایکولای اشاره کرد. clevelandclinic
کولیت میکروسکوپی
کولیت میکروسکوپی نوعی بیماری التهابی روده است که فقط با بررسی نمونهای از بافت روده بزرگ تحت میکروسکوپ قابل تشخیص است. دو نوع اصلی کولیت میکروسکوپی وجود دارد:
- کولیت لنفوسیتی؛ پزشکان پس از یافتن تعداد قابل توجهی از لنفوسیتها، این نوع را تشخیص میدهند. با این حال، ضخامت بافت و پوشش روده به طور غیرطبیعی افزایش نمییابد.
- کولیت کلاژنی؛ این نوع زمانی رخ میدهد که به دلیل تجمع کلاژن در زیر خارجیترین لایه بافت، پوشش روده بزرگ ضخیمتر از حد معمول میشود.
در طول کولونوسکوپی، نمونه کوچکی از بافت روده بزرگ برای بررسی در زیر میکروسکوپ برداشته میشود.
کولیت آلرژیک در نوزادان
کولیت آلرژیک که به آن کولیت شیرخوارگی نیز گفته میشود، نوعی التهاب روده بزرگ است که میتواند در نوزادان، به ویژه در چند ماه اول پس از تولد، رخ دهد. این بیماری میتواند باعث ناراحتی قابل توجهی برای نوزادان شود و علائمی مانند موارد زیر را ایجاد کند:
- ریفلاکس معده به مری؛ بازگشت اسید معده به مری و دهان
- بالا آوردن بیش از حد شیر؛ استفراغ مکرر و حجیم
- بیقراری؛ گریه و تحریکپذیری مداوم
- وجود خون در مدفوع؛ ممکن است به صورت رگههای خونی یا مدفوع خونی دیده شود
علت دقیق کولیت آلرژیک ناشناخته است، اما دو نظریه اصلی وجود دارد:
- حساسیت به پروتئین؛ این نظریه میگوید که برخی از نوزادان به پروتئین موجود در شیر مادر، شیر گاو یا شیر خشک حساسیت دارند. این حساسیت میتواند منجر به التهاب و علائم کولیت آلرژیک در روده بزرگ شود.
- عدم تعادل باکتریایی روده؛ مطالعات نشان دادهاند که نوزادان مبتلا به کولیت آلرژیک ممکن است دارای عدم تعادل در باکتریهای روده خود باشند و میتواند منجر به التهاب و علائم کولیت آلرژیک شود.
تشخیص کولیت آلرژیک بر اساس علائم، سابقه پزشکی و آزمایشهای مختلف انجام میشود.
علل بروز خونریزی کولون
خونریزی کولون یکی از مشکلات جدی و نگرانکننده در سیستم گوارشی است که میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد. این علل به دو دستهٔ عوامل محیطی و اکتسابی تقسیم میشوند. در این قسمت این موارد را بررسی خواهیم کرد. healthline
عوامل محیطی خونریزی روده بزرگ
- عفونت: باکتریها، ویروسها و انگلهایی مانند سالمونلا، شیگلا و کمپیلوباکتر میتوانند به روده بزرگ حمله کرده و باعث التهاب و خونریزی در پوشش داخلی آن شوند.
- بیماریهای التهابی روده: کرون و کولیت اولسروز، دو نوع از بیماریهای التهابی روده هستند که با التهاب مزمن در دستگاه گوارش مشخص میشوند و میتواند منجر به ایجاد زخم، خونریزی و اختلال در عملکرد گوارشی شود.
- دیورتیکولوز: وضعیتی است که در آن کیسههای کوچک و برآمدهای به نام دیورتیکول در دیواره روده بزرگ ایجاد میشوند. در صورت التهاب این کیسهها، دیورتیکولیت رخ میدهد که میتواند با علائمی مانند درد شکم، تب و خونریزی همراه باشد.
- آنژیودیسپلازی روده: این بیماری نادر که به آن بیماری عروقی روده بزرگ گفته میشود، باعث نازک شدن و ضعیف شدن دیواره رگهای خونی در این ناحیه میشود. این امر میتواند منجر به پارگی رگها و خونریزی شدید شود.
- کولیت ایسکمیک: این بیماری زمانی رخ میدهد که جریان خون به روده بزرگ کاهش یابد یا قطع شود که میتواند منجر به آسیب به روده و خونریزی شود.
عوامل اکتسابی خونریزی روده بزرگ
- داروها: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و وارفارین، از جمله داروهایی هستند که میتوانند باعث تحریک و خونریزی در پوشش داخلی روده شوند. این عارضه جانبی میتواند منجر به درد شکم، اسهال خونی و سایر مشکلات گوارشی شود.
- شیمیدرمانی: یکی از عوارض جانبی بالقوه شیمی درمانی در درمان سرطان، التهاب و خونریزی در دستگاه گوارش است. این عارضه میتواند با علائمی مانند درد شکم، اسهال، تهوع و استفراغ همراه باشد.
- پرتودرمانی: پرتودرمانی در ناحیه شکم یا لگن میتواند به روده آسیب برساند و باعث خونریزی شود.
- جراحی روده: هر نوع عمل جراحی بر روی روده میتواند خطر خونریزی را افزایش دهد.
- بیماریهای خونی: هموفیلی و بیماری فون ویلبراند دو نمونه از بیماریهای خونی هستند که میتوانند باعث اختلال در عملکرد لخته شدن خون شوند. این امر میتواند منجر به خونریزیهای طولانیتر و شدیدتر، حتی در اثر جراحتهای جزئی شود.
درمان خونریزی کولون
درمان خونریزی کولون، بسته به علت و شدت آن متفاوت است و نیازمند تشخیص دقیق و مشاوره با پزشک متخصص است. در ادامه به برخی از روشهای معمول درمان خونریزی کولون اشاره میکنیم.
دارودرمانی برای درمان خونریزی کولون
در مواردی که خونریزی گوارشی ناشی از بیماری التهابی روده، مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون باشد، از داروهای ضد التهابی برای کاهش التهاب و کنترل خونریزی استفاده میشود که شامل آمینوسالیسیلاتها، کورتیکواستروئیدها و داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی هستند.
تغییرات در رژیم غذایی
تغییرات در رژیم غذایی میتواند به کاهش علائم و کنترل خونریزی در افراد مبتلا به خونریزی گوارشی کمک کند. در دورههای حاد خونریزی، ممکن است پزشک شما توصیه کند که غذاهای کم فیبر مصرف کنید تا از تحریک بیشتر روده جلوگیری شود. غذاهایی مانند الکل، کافئین و غذاهای چرب میتوانند روده را تحریک کرده و خونریزی را بدتر کنند. نوشیدن مایعات به اندازه کافی برای جلوگیری از کمآبی بدن که میتواند علائم را بدتر کند، بسیار مهم است. webmd
روشهای اندوسکوپی
کولونوسکوپی و سایر روشهای آندوسکوپی میتوانند برای تشخیص و درمان خونریزی کولون استفاده شوند. با استفاده از یک لوله انعطاف پذیر با دوربین به نام آندوسکوپ، پزشک میتواند روده بزرگ را بررسی کند و منبع خونریزی را پیدا کند. از روشهای مختلفی میتوان برای متوقف کردن خونریزی از جمله بستن رگهای خونریزی دهنده با کلیپس، تزریق مواد خاص برای لخته شدن خون و برداشتن پولیپها استفاده کرد.
جراحی برای درمان خونریزی روده بزرگ
در موارد شدید یا مزمن خونریزی کولون که به درمانهای دیگر پاسخ نمیدهد، ممکن است جراحی لازم باشد. در طول جراحی، جراح ممکن است قسمتی از روده آسیب دیده را بردارد. این جراحی معمولاً برای خونریزی ناشی از سرطان کولون یا بیماریهای التهابی شدید، مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو انجام میشود. mayoclinic
پیشگیری از عفونت و کمخونی
در برخی موارد، خونریزی گوارشی میتواند ناشی از عفونت باشد. در این صورت، آنتیبیوتیکها ممکن است برای درمان عفونت و کمک به کنترل خونریزی تجویز شوند. از دست دادن خون ناشی از خونریزی گوارشی میتواند منجر به کمخونی شود. کمخونی وضعیتی است که در آن گلبولهای قرمز کافی در خون برای حمل اکسیژن به تمام قسمتهای بدن وجود ندارد. برای درمان کمخونی ناشی از خونریزی گوارشی، ممکن است مکملهای آهن تجویز شود. مشاوره با پزشک متخصص برای تعیین بهترین روش درمانی برای هر بیمار ضروری است. آگاهی از نشانهها و مراجعه به دکتر در صورت مشاهده هر یک از آنها، میتواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند. در صورت داشتن هر گونه سؤال یا ابهام، پرسش خود را در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
