هموروئید یا بواسیر، یکی از مشکلات شایع در ناحیه مقعد است؛ که به دلیل تورم یا التهاب رگ‌های خونی، در این ناحیه ایجاد می‌شود. دلایل زیادی برای ابتلا به هموروئید وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها، نشستن طولانی‌مدت، فشار زیاد هنگام دفع مدفوع، رژیم غذایی کم‌فیبر و عدم تحرک است. همچنین، مشکلاتی چون چاقی، زایمان، و بالا رفتن سن هم می‌توانند باعث ایجاد هموروئید شوند. بر اساس آمارها، حدود ۵۰ درصد از افراد بالای ۵۰ سال به نوعی با این مشکل مواجه هستند.
در بسیاری از موارد، افراد به دلیل نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت و فعالیت‌های سنگین ورزشی مانند بلند کردن اجسام سنگین، دچار بواسیر می‌شوند. علائم هموروئید می‌تواند شامل خونریزی، درد، و خارش در ناحیه مقعد باشد. در برخی موارد، تورم و برآمدگی‌های کوچک در اطراف مقعد دیده می‌شود؛ که ممکن است باعث احساس ناراحتی شود. برای پیشگیری از هموروئید، رعایت رژیم غذایی پر از فیبر، نوشیدن آب کافی و انجام تمرینات ورزشی منظم توصیه می‌شود.
هموروئید چیست؟
بواسیر، به تورم یا التهاب سیاهرگ‌های موجود در قسمت پایین راست‌روده یا اطراف مقعد گفته می‌شود. این عارضه می‌تواند به دو شکل داخلی و خارجی ظاهر شود. هموروئید داخلی در پوشش داخلی مقعد و قسمت پایین راست‌روده ایجاد می‌شود و هموروئید خارجی، در زیر پوست اطراف مقعد تشکیل می‌گردد. هموروئید یک مشکل شایع است و اکثر افراد تا سن ۵۰ سالگی آن را تجربه می‌کنند. علائم هموروئید عبارت‌اند از خونریزی روشن در مدفوع، درد و سوزش اطراف مقعد، خارش، تورم و احساس توده سفت در ناحیه مقعد، که در ادامه درباره هر یک از این موارد بیشتر توضیح می‌دهیم.mayoclinic
انواع بواسیر
هموروئیدها یا بواسیرها، تورم و التهاب در عروق خونی اطراف مقعد یا رکتوم هستند. این بیماری ممکن است به دو صورت داخلی و خارجی رخ دهد؛ که علائم متفاوتی دارند. هموروئید داخلی در داخل رکتوم قرار دارد و معمولاً علائم آن قابل مشاهده نیستند، اما هموروئید خارجی در اطراف مقعد ظاهر می‌شود، و علائمی مانند درد و خونریزی به همراه دارد. این دو نوع هموروئید بسته به شدت و محل وقوع، می‌توانند درمان‌های متفاوتی نیاز داشته باشند.
هموروئید داخلی
هموروئید داخلی به تورم و التهاب عروق خونی در داخل رکتوم اشاره دارد. این نوع هموروئید به طور معمول، علائمی همچون خونریزی بدون درد هنگام دفع مدفوع و احساس ناخوشایند در ناحیه رکتوم ایجاد می‌کند. در بیشتر موارد، خونریزی ممکن است از رگ‌های متورم ناشی از فشار زیاد به هنگام اجابت مزاج باشد. این نوع هموروئید معمولاً در مراحل اولیه بدون درد است، اما در صورت عدم درمان می‌تواند به پیچیدگی‌هایی مانند تشکیل لخته خون یا ایجاد هموروئیدهای بیرونی منجر شود.
هموروئید خارجی
هموروئید خارجی به تورم عروق خونی اطراف مقعد اشاره دارد؛ که ممکن است به صورت یک توده دردناک قابل لمس باشد. این نوع هموروئید معمولاً با علائمی نظیر درد شدید، خونریزی و احساس خارش یا سوزش همراه است. در برخی موارد، اگر لخته خونی در این ناحیه تشکیل شود، ممکن است تورم و درد آن شدیدتر شود. هموروئید خارجی معمولاً به راحتی قابل مشاهده است و درمان آن نیاز به اقدامات فوری‌تری دارد.
دلیل ابتلا به بواسیر چیست؟
به گفته سیستم بهداشتی آکادمیک Penn Medicine، یبوست، فشار آوردن هنگام اجابت مزاج و نشستن طولانی‌مدت روی توالت خطر ابتلا به هموروئید را افزایش می‌دهد. برای پیشگیری، مصرف مایعات فراوان و رژیم غذایی غنی از فیبر شامل میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل توصیه می‌شود. در ادامه، توی یک لیست دلایل کامل‌تری برای ابتلا به هموروئید آورده‌ایم.
- زور زدن هنگام دفع مدفوع: یبوست ناشی از رژیم کم فیبر باعث فشار بر سیاهرگ‌های مقعد می‌شود.
- نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت: ماندن طولانی در یک حالت جریان خون را در لگن مختل می‌کند.
- اسهال یا یبوست مزمن: این حالات بافت‌های مقعد را ملتهب و سیاهرگ‌ها را ضعیف می‌کنند.
- بارداری: وزن جنین و تغییرات هورمونی به عروق لگنی فشار می‌آورد.
- بلند کردن اجسام سنگین: افزایش فشار شکمی خطر هموروئید را بالا می‌برد.
- چاقی یا اضافه‌وزن: وزن اضافی فشار مداوم بر عروق مقعدی ایجاد می‌کند.
- کم‌تحرکی: عدم فعالیت بدنی گردش خون در لگن را کاهش می‌دهد.
- رژیم غذایی نامناسب: غذاهای کم فیبر یبوست و فشار بر مقعد را افزایش می‌دهند.
- افزایش سن: پیری باعث ضعف دیواره عروق و بافت‌های همبند می‌شود.
- سابقه خانوادگی: ژنتیک می‌تواند دیواره عروق را مستعد گشاد شدن کند.
- مصرف برخی داروها: ملین‌ها یا مکمل‌های آهن ممکن است روده را تحریک کنند.
- استرس مزمن: استرس عملکرد گوارش را مختل و یبوست را تشدید می‌کند.
بیماری‌های التهابی روده مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو، به دلیل ایجاد التهاب در مقعد، می‌توانند خطر ابتلا به هموروئید را افزایش دهند. همچنین، سندرم روده تحریک‌پذیر که با یبوست یا اسهال مکرر همراه است؛ می‌تواند ریسک این مشکل را بالا ببرد. سیروز کبدی که به فشار بر سیاهرگ‌های لگنی منجر می‌شود، و دیابت که با اختلالات عصبی در روده همراه است، از دیگر عوامل موثر در افزایش خطر هموروئید به شمار می‌آیند. مدیریت و کنترل این بیماری‌ها می‌تواند به کاهش این ریسک کمک کند.
علائم عمومی هموروئید
علائم هموروئید می‌توانند خفیف یا شدید باشند و در برخی موارد ممکن است به درمان پزشکی نیاز شود. برخی از شایع‌ترین نشانه‌های بواسیر عبارت‌اند از:
- خونریزی؛ خون قرمز روشن که ممکن است روی دستمال توالت، در مدفوع یا داخل کاسه توالت دیده شود. بواسیر یکی از شایع ترین علت خونریزی مقعدی است.
- درد و ناراحتی؛ به خصوص هنگام نشستن طولانی‌مدت یا زور زدن برای دفع مدفوع.
- خارش و سوزش؛ یکی از علائم شایع هموروئید، سوزش مقعد است که معمولاً در اثر تحریک یا التهاب رگ‌های خونی ناحیه مقعدی ایجاد می‌شود و ممکن است با ناراحتی و احساس عدم راحتی همراه باشد.
- تورم؛ تورم یا توده سفت و حساس در نزدیکی مقعد.
- توده‌های خارجی؛ بیرون‌زدگی پوست یا احساس وجود توده هنگام دفع مدفوع.
عوامل مختلفی مانند زور زدن هنگام دفع، بارداری، اضافه وزن و بلند کردن اجسام سنگین می‌توانند باعث بروز علائم هموروئید شوند. درمان‌های خانگی و داروهای بدون نسخه معمولاً در بهتر کردن وضعیت بواسیر مؤثر هستند، اما در صورت شدید بودن علائم، باید به دکتر هموروئید مراجعه کنید.
نشانه های هموروئید در بانوان
هموروئید یا بواسیر در زنان ممکن است به علائمی چون درد و ناراحتی در ناحیه مقعد، خونریزی هنگام اجابت مزاج، خارش و تورم در اطراف مقعد، و احساس سنگینی یا فشار در این منطقه منجر شود. این علائم معمولاً با تغییرات هورمونی، بارداری، یبوست مزمن یا نشستن طولانی‌مدت تشدید می‌شوند. زنان ممکن است همچنین با مشکلاتی مانند درد هنگام نشستن یا انجام فعالیت‌های فیزیکی مواجه شوند که ناشی از التهاب یا بزرگ شدن رگ‌های خونی در ناحیه مقعد است.
علل ابتلا به هموروئید در زنان
بیماری‌های خاصی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) و بیماری‌های گوارشی می‌توانند باعث افزایش ریسک ابتلا به هموروئید شوند. علاوه بر این، برخی مشکلات بهداشتی مانند اندومتریوز روده که در آن بافت‌های رحمی در روده رشد می‌کنند، می‌توانند علائمی مشابه با بواسیر ایجاد کنند و در کنار یبوست، وضعیت هموروئید را تشدید نمایند.
عادات ماهیانه زنان و تغییرات هورمونی در طول پریودی نیز می‌تواند تأثیر مستقیمی بر بروز هموروئید داشته باشد. در این دوران، افزایش سطح هورمون پروژسترون می‌تواند باعث کاهش تحرک روده‌ها و ایجاد یبوست شود، که این خود عامل تشدید هموروئید در بسیاری از بانوان است. علاوه بر این، تغییرات در فشار داخلی شکم در اثر خونریزی و تورم رحم می‌تواند فشار بیشتری به ناحیه مقعد وارد کند و باعث بروز یا تشدید علائم بواسیر گردد.
علائم هموروئید در آقایان
علائم هموروئید در مردان معمولاً به شکل خونریزی از راست‌روده ظاهر می‌شود؛ که در بیشتر موارد بدون درد است. خون قرمز روشن ممکن است روی دستمال توالت، در کاسه توالت یا حتی در مدفوع دیده شود. یکی دیگر از نشانه‌های رایج این بیماری، احساس درد و ناراحتی در اطراف مقعد است که هنگام نشستن یا اجابت مزاج شدت می‌گیرد. علاوه بر این، خارش در ناحیه مقعد می‌تواند یکی از علائم آزاردهنده باشد.
برخی از آقایان نیز متوجه توده‌ای سفت یا حساس در اطراف مقعد می‌شوند که نشان‌دهنده وجود هموروئید خارجی است. در موارد شدیدتر، بیرون‌زدگی پوست هنگام حرکات روده نیز ممکن است رخ دهد. علائم هموروئید در آقایان بسته به نوع هموروئید ممکن است متفاوت باشد.
مهم ترین دلایل ابتلا به بواسیر در مردان
هموروئید یکی از مشکلات شایع در مردان است که به دلایل مختلفی از جمله عادات نادرست، مشاغل خاص و فعالیت‌های فیزیکی سنگین ایجاد می‌شود. نشستن‌های طولانی مدت، مانند مشاغل اداری و رانندگی که باعث فشار بر ناحیه مقعد می‌شود، از دلایل اصلی ابتلا به بواسیر است. همچنین، انجام ورزش‌های سنگین مانند وزنه‌برداری و دویدن طولانی‌مدت که به شدت فشار زیادی به ناحیه لگن و مقعد وارد می‌کنند، می‌توانند باعث بروز هموروئید شوند.
علاوه بر این، برخی بیماری‌ها نیز در مردان به عنوان عامل تشدید کننده بواسیر شناخته می‌شوند. بیماری‌هایی مانند یبوست مزمن، اختلالات گوارشی و دیابت که منجر به افزایش فشار در ناحیه رکتوم می‌شوند، احتمال ابتلا به هموروئید را افزایش می‌دهند. همچنین، چاقی و اضافه وزن می‌توانند فشار اضافی بر رگ‌های مقعد وارد کنند و باعث بروز هموروئید شوند. رعایت تغذیه سالم و پرهیز از عوامل تشدیدکننده، می‌تواند در پیشگیری از این مشکل موثر باشد.
هموروئید چگونه درمان می‌شود؟
یکی از اولین اقداماتی که پزشکان پس از تشخیص هموروئید انجام می دهند؛ یافتن علت اصلی یبوست بیمار است. در این مرحله پزشک یا جراح با بررسی کامل سبک زندگی، تغذیه و عادات بیمار علت فشار شکمی و یبوست را پیدا می کنند. در مرحله اول با تغییر برخی از عادات سبک زندگی مثل تحرک بیشتر، رژیم غذایی پر فیبر و استفاده از برخی داروها و پمادهای آنتی هموروئید، پزشک ممکن است به کاهش علائم و بهبود وضعیت بیمار کمک کند.
این تغییرات می‌توانند به تسکین فشار شکمی و رفع یبوست کمک کرده و در نتیجه کاهش التهاب و خونریزی ناشی از هموروئید را به همراه داشته باشند. اما همیشه درمان های کم تهاجمی مفید نیست؛ به ویژه بیمارانی که دچار بواسیر خارجی هستند. در این صورت پزشکان با استفاده از روش های تهاجمی تر، به درمان هموروئید کمک می کنند. در ادامه شما را با درمان های درمانی سنگین تر برای هموروئید آشنا می کنیم.
- باندینگ با لاتکس (Rubber band ligation): در این روش، باند لاستیکی کوچک به پایه هموروئید زده می‌شود تا خونرسانی به آن قطع شود و در نهایت هموروئید خشک و از بین برود.
- اسکلروتراپی (Sclerotherapy): در این روش، یک محلول شیمیایی به داخل هموروئید تزریق می‌شود تا باعث سفت شدن و کوچک شدن آن شود.
- هموروئیدکتومی (Hemorrhoidectomy): این روش جراحی شامل برداشتن هموروئید به طور کامل از طریق برش است و معمولاً برای هموروئیدهای بزرگ یا عودکننده استفاده می‌شود.
- تراپی با لیزر (Laser therapy): استفاده از لیزر برای کوچک کردن یا از بین بردن هموروئید، به خصوص در مراحل اولیه.
- هموروئیدوپکسی (Hemorrhoidopexy): یک روش جراحی است که در آن با استفاده از دستگاه خاصی هموروئیدها بالا برده شده و در محل خود ثابت می‌شوند.
- کوتر کردن (Cauterization): استفاده از حرارت برای سوزاندن هموروئید و از بین بردن آن.
- انجیوکتومی (Anoscopy): این روش شامل برداشتن هموروئید با استفاده از یک دستگاه مخصوص است که داخل مقعد قرار می‌گیرد.
در صورت عدم بهبودی علائم بواسیر پس از یک هفته درمان خانگی یا شدید شدن نشانه‌ها، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
چگونه از ابتلا به هموروئید پیشگیری کنیم؟
خوشبختانه می‌توان با ایجاد تغییرات ساده از بروز بواسیر جلوگیری کرد. یکی از مهم‌ترین راه‌ها، پیروی از یک رژیم غذایی غنی از فیبر است. مصرف میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل به نرم شدن مدفوع کمک می‌کند و از فشار و زور زدن هنگام دفع جلوگیری می‌شود. همچنین نوشیدن مقدار کافی آب، حدود ۶ تا ۸ لیوان در روز، به هضم بهتر غذا و حرکت طبیعی روده‌ها کمک کرده و مانع از یبوست می‌شود. علاوه بر رژیم غذایی، پرهیز از عادت‌های نادرست هنگام اجابت مزاج اهمیت زیادی دارد. نشستن طولانی‌مدت روی توالت یا زور زدن بیش از حد به رگ‌های مقعد فشار وارد می‌کند و زمینه‌ساز بروز هموروئید می‌شود.
برای جلوگیری از این مشکل، استفاده از نرم‌کننده‌های مدفوع و محدود کردن زمان حضور در توالت ضروری است. ورزش منظم و حفظ وزن سالم نیز از عوامل کلیدی در پیشگیری از هموروئید هستند. انجام تمرینات کگل به تقویت عضلات کف لگن کمک کرده و از بروز علائم هموروئید جلوگیری می‌کند. با رعایت این توصیه‌ها و ایجاد تعادل در رژیم غذایی، می‌توان خطر ابتلا به هموروئید و علائم آزاردهنده آن را به میزان زیادی کاهش داد.
هموروئید، بیماری شایع و مزمن
هموروئید به دلیل تورم عروق کانال مقعد و راست‌روده ایجاد می‌شود و می‌تواند علائمی مانند خونریزی، درد، خارش و تورم را برای فرد داشته باشد. تشخیص به‌موقع علائم هموروئید و استفاده از روش‌های درمانی مناسب می‌تواند در کاهش این علائم و جلوگیری از پیشرفت بواسیر مؤثر باشد. سبک زندگی سالم، کلید اصلی پیشگیری از این بیماری است. مصرف غذاهای حاوی فیبر مانند سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل، نوشیدن مایعات کافی و داشتن فعالیت بدنی منظم می‌تواند حرکات طبیعی روده را آسان کرده و از ایجاد یبوست جلوگیری کند.
