به گروهی از سرطان ‌های رخ داده در مناطقی مانند دهان، حلق، حنجره، سینوس ‌های بینی، و غدد بزاقی؛ سرطان سر و گردن اطلاق می شود. آگاهی و دانش درباره رشد سلول‌های ناحیه سر و گردن، می ‌تواند نقش کلیدی، در تشخیص زود هنگام و افزایش شانس درمان؛ داشته باشد. این مقاله به بررسی انواع مختلف سرطان ‌های سر و گردن، علائم هشدار دهنده‌ای که باید جدی گرفته شوند و اهمیت شناسایی روش های درمان می ‌پردازد. شما می توانید برای دریافت نوبت ویزیت با دکتر واثقی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، با ما در تماس باشید.

انواع سرطان ‌های سر و گردن

تومورهای سر و گردن شامل طیف گسترده ‌ای از سرطان ‌ها هستند؛ که در نواحی مختلف سر و گردن پیدا می شوند. در ادامه، به بررسی این سرطان ‌ها می پردازیم:

• سرطان دهان (دهانی): لب ‌ها، زبان، کف دهان، لثه‌ ها و داخل گونه‌ ها درگیر این سرطان می شوند. علائم سرطان دهان، می ‌تواند شامل زخم ‌هایی باشد؛ که بهبود نمی ‌یابند! توده‌ ها، یا لکه‌ های سفید یا قرمز دهان، مثالی از این موضوع هستند.
• سرطان حلق (فارنکس): تومور حلق در سه بخش نازوفارنکس (بخش بالایی حلق، پشت بینی)، اوروفارنکس (بخش میانی، شامل پشت دهان و زبان) و هیپوفارنکس (بخش پایینی حلق)؛ رخ می‌ دهد. علائم عمومی، شامل گلودرد مداوم، سختی در بلع و تغییرات صدا می ‌شود.
• سرطان حنجره: علائم این سرطان می ‌تواند شامل گرفتگی صدا، تغییر در صدا، احساس توده در گلو و سختی در تنفس باشد.
• سرطان سینوس ‌ها و نازال: ممکن است با علائمی مانند انسداد بینی (که از یک طرف صورت بیشتر است)؛ خونریزی از بینی یا تغییراتی در حس بویایی همراه باشد.
• سرطان غدد بزاقی: علائم تومور غدد بزاقی می ‌تواند شامل تورم یا توده در اطراف فک، گردن یا گوش، درد در غدد بزاقی یا بی ‌حسی در بخشی از صورت یا دهان باشد.
• سایر سرطان ‌های سر و گردن: شامل سرطان ‌های نادرتری مانند سرطان ‌های پایه زبان، سرطان ‌های نازوفارنکس و موارد دیگر، که کمتر رایج هستند؛ اما می ‌توانند همانند دیگر سرطان ‌ها علائم خاص خود را داشته باشند.

شناسایی و درک انواع سرطان ‌ها، می ‌تواند به افراد کمک کند؛ تا در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک، برای ارزیابی و درمان به موقع، به پزشک مراجعه کنند.

مهم ترین علائم سرطان سر و گردن

علائم اولیه توده های سر و گردن ممکن است؛ بسته به موقعیت دقیق تومور، متفاوت باشد. اما برخی از علائم سرطان سر و گردن، عبارتند از

1. تغییرات در دهان: شامل زخم‌هایی است که بهبود نمی‌یابند یا بیش از دو هفته طول می ‌کشند. همچنین لکه‌ های سفید یا قرمز روی پوشش دهان یا زبان دیده می شود. یکی دیگر از علائم این دسته که مربوط به سرطان سر و گردن است؛ درد دهان یا دندان، بدون دلیل مشخص می باشد.
2. توده یا برآمدگی: وجود توده در گردن، فک یا داخل دهان که از بین نمی ‌رود و تورم بدون درد در یکی از غدد لنفاوی گردن یا زیر فک.
3. تغییرات صوتی: که شامل گرفتگی صدا یا تغییر در صدا، در صورتی که بیش از دو هفته طول بکشد. همچنین احساس وجود یک توده در گلو، هنگام بلعیدن.
4. مشکلات تنفسی یا بلع: از جمله سختی یا درد، هنگام بلع و مشکلات تنفسی یا احساس تنگی نفس.
5. خونریزی یا ترشح: خونریزی غیرعادی از دهان یا بینی و ترشحات گوش.
6. درد: وجود درد یا بی‌حسی در هر قسمتی از صورت، گردن یا دهان که از بین نمی ‌رود و حس درد در گوش ‌ها بدون کاهش شنوایی.
7. کاهش وزن ناخواسته
8. تغییرات در بینایی

این علائم تومورهای سر و گردن، لزوما به معنای وجود سرطان نیستند. اما هرگونه علامتی که بیش از دو هفته طول بکشد؛ باید توسط پزشک ارزیابی شود.

پیشگیری از تومور سر و گردن

شناسایی عوامل مهم، می ‌تواند به پیشگیری از سرطان ‌های سر و گردن؛ کمک کند. در اینجا به چندین علل ابتلا به سرطان سر و گردن، اشاره می ‌کنیم:

1. مصرف دخانیات
2. مصرف الکل
3. عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
4. تغذیه نامناسب
5. قرارگیری در معرض مواد شیمیایی مضر
6. سابقه خانوادگی

روش‌ های پیشگیری

با توجه به عوامل خطر شناخته ‌شده؛ اقدامات زیر می ‌توانند به کاهش خطر ابتلا به سرطان ‌های سر و گردن کمک کنند:

• پرهیز از مصرف دخانیات
• محدود کردن مصرف الکل
• تغذیه سالم
• واکسیناسیون علیه HPV
• حفاظت در محیط کار
• بازرسی ‌های منظم دهان و دندان

با پیروی از این اقدامات پیشگیرانه، افراد می ‌توانند به کاهش خطر ابتلا به سرطان ‌های سر و گردن کمک کنند و سلامت عمومی خود را بهبود ببخشند.

طبق آخرین آمار انجمن سرطان آمریکا، سرطان های سر و گردن تقریباً 4 درصد از کل سرطان ها در ایالات متحده را تشکیل می دهند و تخمین زده می شود که هر ساله 65000 مورد جدید نیز تشخیص داده شود. این سرطان ها در مردان شایع تر از زنان است و با افزایش سن، خطر آن افزایش می یابد. استعمال دخانیات و مصرف الکل از عوامل اصلی برای ایجاد سرطان سر و گردن هستند. اگرچه ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، به‌ویژه در افراد جوان‌تر مرتبط است.

تشخیص و روش ‌های درمانی

تشخیص سرطان ‌های سر و گردن، اغلب از طریق ترکیبی از ارزیابی ‌های بالینی، آزمایش ‌های تصویربرداری و نمونه‌برداری (بیوپسی) انجام می ‌شود.

در ادامه به برخی از روش ‌های کلیدی تشخیص، اشاره شده است:

1. معاینه فیزیکی: پزشک ممکن است نواحی مختلف سر و گردن را برای تشخیص توده‌ ها، زخم‌ ها یا دیگر نشانه‌ های غیرعادی؛ معاینه کند.
2. آزمایش ‌های تصویربرداری: روش ‌هایی مانند سی ‌تی اسکن (CT scan)، ام ‌آر‌ آی (MRI) و پت اسکن (PET scan)؛ می ‌توانند برای تعیین محل دقیق تومور و انتشار آن به کار روند.
3. بیوپسی: نمونه ‌برداری از بافت توموری و آزمایش آن تحت میکروسکوپ، برای تایید حضور سلول ‌های سرطانی؛ استفاده می ‌شود.
4. آزمایش‌ های آندوسکوپی: استفاده از دوربین‌ های کوچک و ابزارهای خاص برای مشاهده مستقیم داخل حلق، لارنکس، یا نازوفارنکس.
5. آزمایشات مولکولی: آزمایش برخی نمونه‌ ها برای وجود علائم تومور سر و گردن خاص ژنتیکی یا مولکولی؛ که ممکن است بر روش درمان تاثیر بگذارد.

روش ‌های درمانی سرطان گردن و سر

درمان تومور سر و گردن به موقعیت، مرحله و نوع سرطان، همچنین سلامت کلی بیمار بستگی دارد. این درمان ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• جراحی
• رادیوتراپی
• شیمی ‌درمانی
• درمان هدفمند
• ایمونوتراپی

پیشرفت های علم پزشکی منجر به توسعه درمان های هدفمند و داروهای ایمونوتراپی برای تومور های سر و گردن شده است. برای مثال، پمبرولیزوماب (Keytruda) و نیولوماب (Opdivo) داروهای ایمونوتراپی هستند؛ که نتایج امیدوارکننده‌ای را در درمان انواع خاصی از سرطان‌های سر و گردن نشان داده‌اند. این داروها با مهار سیستم ایمنی بدن برای هدف قرار دادن و از بین بردن سلول های سرطانی عمل می کنند. روش های جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی نیز معمولاً در درمان سرطان های سر و گردن بسته به محل و مرحله بیماری استفاده می شود. تشخیص زودهنگام و درمان سریع برای بهبود نتایج و افزایش نرخ بقای بیماران مبتلا به تومور سر و گردن بسیار مهم است. غربالگری منظم و آگاهی از علائم بالقوه در شناسایی بیماری در مراحل اولیه که درمان موثرترین است، کلیدی است.

نتیجه گیری پایانی از بیماری های گردن و ستون فقرات

سرطان ‌های سر و گردن، با تنوعی از انواع و علائمی که ممکن است در ابتدا نادیده گرفته شوند؛ یک چالش پزشکی به شمار می ‌روند. اما، با آگاهی و توجه به علائم اولیه و عوامل خطر، امکان پیشگیری و تشخیص زود هنگام افزایش می‌ یابد. که این خود می ‌تواند شانس موفقیت درمان را به طور قابل توجهی بالا ببرد. رویکردهای درمانی متنوع، از جراحی گرفته تا شیمی ‌درمانی و رادیوتراپی، به همراه پیشرفت‌ های اخیر در درمان هدفمند و ایمونوتراپی، امید جدیدی برای بیماران ارائه می ‌دهند.

سوالات متداول در مورد بیماری های سر و گردن

1. چه عواملی خطر ابتلا به سرطان سر و گردن را افزایش می ‌دهند؟ مصرف دخانیات، مصرف الکل، عفونت با HPV، تغذیه نامناسب و قرار گرفتن در معرض بعضی مواد شیمیایی خطر ابتلا به سرطان سر و گردن را افزایش می ‌دهند.
2. علائم سرطان سر و گردن چیست؟ علائم شامل زخم‌ هایی که بهبود نمی ‌یابند؛ تغییرات مدوام صدا، توده‌ های بدون درد در گردن، مشکلات بلع و خونریزی از دهان یا بینی می ‌شود.
3. آیا سرطان سر و گردن قابل درمان است؟ بله. با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، بسیاری از سرطان ‌های سر و گردن قابل درمان هستند. شانس موفقیت درمان با تشخیص در مراحل اولیه؛ افزایش می ‌یابد.
4. چگونه می ‌توان از سرطان سر و گردن پیشگیری کرد؟ پیشگیری شامل ترک دخانیات، کاهش مصرف الکل، مصرف رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات، واکسیناسیون علیه HPV (ویروس پاپیلومای انسانی) و حفاظت در محل کار در برابر مواد مضر می ‌شود.
5. چه نوع پزشکی درمان سرطان سر و گردن را انجام می ‌دهد؟ درمان تومور سر و گردن؛ معمولا توسط تیمی از متخصصین از جمله انکولوژیست‌ ها (متخصصین شیمی‌ درمانی و رادیوتراپی)، جراح سر و گردن، متخصصین رادیولوژی و متخصصین تغذیه انجام می ‌شود.
6. چه عواملی می‌توانند خطر ابتلا به سرطان گردن را افزایش دهند؟ عوامل خطرناک شامل مصرف سیگار، الکل، عفونت HPV، و قرارگیری در معرض مواد شیمیایی مختلف هستند.