فیستول و کیست مویی، از جمله عارضه‌های شایع در ناحیه مقعد هستند که هر کدام می‌توانند مشکلاتی جدی برای سلامت فرد ایجاد کنند. اگرچه این دو بیماری ممکن است در نگاه اول شباهت‌هایی داشته باشند، اما از نظر منشأ، نوع عارضه، علائم و روش‌های درمان، کاملاً متفاوت‌اند. درک این تفاوت‌ها، از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا تشخیص دقیق و به‌موقع، می‌تواند تأثیر بسزایی در موفقیت درمان داشته باشد. در ادامه این مقاله از وبسایت دکتر واثقی، به بررسی علمی و جامع تفاوت فیستول و کیست مویی مقعد می‌پردازیم.
تفاوت علائم فیستول و کیست مویی
تفاوت فیستول و کیست مویی مقعد از نظر علائم، اگرچه شباهت‌هایی دارند؛ اما تفاوت‌هایی نیز با یکدیگر دارند. در فیستول، درد مقعدی معمولاً شدید و ضربان‌دار است و ممکن است هنگام مدفوع، سرفه یا نشستن شدت پیدا کند. در این حالت، ممکن است باسن به لمس حساس شود و تورم و قرمزی (التهاب) در داخل یا اطراف مقعد دیده شود. این علائم نشان‌دهنده عفونت فعال زیر پوست (سلولیت) هستند.
همچنین، از ناحیه اطراف مقعد ممکن است مایعاتی مانند چرک، مدفوع یا خون خارج شود که گاهی بو دارد. علائم کمتر شایع شامل تب، درد هنگام ادرار کردن و مشکلاتی در نگه داشتن مدفوع هستند. گاهی ممکن است علائم فیستول را نتوانید با آینه ببینید یا تشخیص دهید.
کیست مویی (سینوس پیلونیدال)، اغلب شکاف بین باسن را تحت تأثیر قرار می‌دهد و علائم آن با توجه به عفونت موجود، می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. از جمله علائم این مشکل، می‌توان به فرورفتگی‌های کوچک در پوست، تحریک یا ناراحتی و وجود توده‌ای دردناک که ممکن است آبسه باشد اشاره کرد. همچنین، ممکن است تخلیه‌ای از ناحیه مشاهده شود که شامل مایعات شفاف، کدر یا خونی است. این ناحیه معمولاً قرمز و حساس بوده و ممکن است چرک بدبو داشته باشد. تفاوت این دو بیماری، در محل تأثیر و شدت علائم آن‌ها مشخص میشود، اما هر دو نیاز به پیگیری و درمان پزشکی دارند.
تفاوت علت ایجاد فیستول و کیست مویی مقعد
برای تفاوت فیستول و کیست مویی مقعد از نظر علت بروز آن‌ها، باید بگوییم که فیستول مقعدی، به‌طور معمول نتیجه آبسه پری‌مقعدی است که به دلیل عفونت در غده‌های مقعدی ایجاد میشود. آبسه یک حفره پر از چرک است که در اثر عفونت تشکیل شده و برای بهبود، نیاز به تخلیه دارد. گاهی این چرک به خودی خود کانالی به بیرون ایجاد می‌کند و در مواردی نیز، متخصصین با ایجاد کانال تخلیه آبسه را درمان می‌کنند.
با این حال، در بسیاری از موارد زخم به‌طور کامل بهبود نمی‌یابد و کانال فیستول باقی می‌ماند. برخی از علل کمتر شایع فیستول مقعدی، شامل بیماری‌های التهابی روده مانند کرون، عفونت‌های مقاربتی مقعدی، سل، آسیب‌های تروماتیک یا جراحی‌های قبلی در ناحیه مقعد، پرتودرمانی برای سرطان لگن، عفونت باکتریایی نادر اکتینومایکوز و بیماری التهابی مزمن پوستی هیدرادنیت سوپوراتیوا است که می‌تواند باعث تشکیل آبسه در غدد عرق شود.
بیماری کیست مویی نیز، یکی دیگر از مشکلات ناحیه مقعدی است که به‌عنوان یک بیماری اکتسابی شناخته میشود و معمولاً از ترکیب سه عامل به وجود می‌آید: مو یا جسم خارجی، نیروی واردشده که موجب ورود مو به داخل پوست میشود و آسیب پذیری پوست. علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نیست و نظریه‌های مختلفی در مورد آن وجود دارد. برای مثال، مشابه این وضعیت ممکن است در انگشتان آرایشگران رخ دهد، زمانی که موهای مشتریان به پوست مرطوب و آسیب‌دیده آن‌ها نفوذ می‌کند و باعث عفونت میشود.
همچنین می‌توانید برای اطلاع از تفاوت فیستول و آبسه، مقاله آن را مطالعه کنید.
فرق روش تشخیص کیست مویی و فیستول
برای تفاوت فیستول و کیست مویی مقعد از نظر راه‌های تشخیص باید بگوییم که، تشخیص کیست مویی، معمولاً از طریق معاینه فیزیکی صورت می‌گیرد. پزشک با بررسی علائم و مشاهده دقیق ناحیه آسیب دیده، وجود کیست را تأیید می‌کند. در مواردی که عفونت پیشرفته یا پیچیدگی خاصی وجود داشته باشد، ممکن است از آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی یا MRI برای ارزیابی دقیق‌تر استفاده شود. این روش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا شدت عفونت و وضعیت کیست را بهتر شناسایی کند.
برای تشخیص فیستول نیز پزشک ابتدا با بررسی سابقه پزشکی بیمار و انجام معاینه فیزیکی شروع می‌کند. در این معاینه، از یک پروب نازک برای یافتن مسیر کانال فیستول استفاده میشود. اگر وضعیت پیچیده‌تر باشد یا اطلاعات بیشتری نیاز باشد، آزمایش‌های تصویربرداری مانند MRI به کار گرفته میشود تا مسیر دقیق کانال و محل عفونت به‌طور کامل مشخص شود. این مراحل تشخیصی، نقشه کاملی از فیستول برای درمان مناسب ارائه می‌دهند.
تفاوت شکل ظاهری فیستول و کیست مویی
از دیگر موارد تفاوت فیستول و کیست مویی مقعد، شکل ظاهری آن‌هاست. فیستول مقعدی معمولاً به شکل یک سوراخ کوچک در پوست نزدیک مقعد ظاهر میشود. این سوراخ خارجی‌ترین بخش تونلی است که به آبسه داخل متصل میشود و ممکن است چرک، خون یا مدفوع از آن خارج شود؛ به‌ویژه زمانی که پوست اطراف آن لمس میشود. گاهی اوقات فیستول‌های قدیمی در دهانه خود بسته می‌شوند، اما تونل زیرین همچنان باقی می‌ماند که این موضوع باعث درد و تورم میشود تا زمانی که فیستول دوباره باز شده و امکان تخلیه فراهم شود. این وضعیت می‌تواند مکرراً تکرار شود و نیاز به درمان جدی دارد.
کیست مویی مقعدی نیز، معمولاً به‌صورت یک حفره یا توده کوچک در ناحیه بین دو باسن دیده میشود. این کیست اغلب شامل مو، چرک و بافت‌های عفونی است. در مراحل اولیه، ممکن است تنها یک فرورفتگی کوچک در پوست مشاهده شود، اما با پیشرفت عفونت، ناحیه قرمز و ملتهب شده و با درد و ترشحات بدبو همراه میشود. این مشکل در صورت عدم درمان، می‌تواند به آبسه‌های دردناک و عفونت‌های شدیدتر منجر شود.
فرق بین روش درمان فیستول و کیست مویی مقعدی
درمان فیستول مقعدی معمولاً به جراحی نیاز دارد، زیرا بهبود خودبه‌خودی آن اغلب با عفونت‌های مکرر همراه است. در موارد خاصی که فیستول ناشی از بیماری التهابی روده و بدون عفونت باشد، ممکن است با استفاده از داروهای تنظیم کننده ایمنی مانند اینفلیکسیماب درمان شود. برای فیستول‌های ساده که فقط مقدار کمی از عضله را درگیر می‌کنند، روش جراحی فیستولوتومی، به‌عنوان ساده‌ترین و موثرترین گزینه مطرح است، که طی آن سقف فیستول برش داده شده و از پایین به بالا ترمیم میشود.
در موارد پیچیده‌تر که عضلات بیشتری درگیر هستند یا شاخه‌های بیشتری وجود دارد، روش‌هایی مانند تخلیه با ستون، فلپ پیشرفت اندورکتال و روش LIFT به کار گرفته می‌شوند. هر یک از این روش‌ها، با هدف کاهش عوارض و ترمیم فیستول طراحی شده‌اند، اما میزان موفقیت و خطرات آن‌ها بسته به شرایط بیمار متفاوت است.
برای درمان کیست مویی نیز، روش‌های مختلفی بر اساس شدت علائم به کار گرفته می‌شوند. در مراحل ابتدایی بدون علائم، رعایت بهداشت و تمیز نگه‌داشتن ناحیه توصیه میشود. در صورت وجود عفونت حاد، معمولاً تخلیه چرک همراه با آنتی‌بیوتیک و مسکن انجام می‌گیرد. در موارد مزمن، جراحی گزینه اصلی است که شامل دو روش اصلی میشود:
برداشتن گسترده با بهبودی تدریجی، که نیاز به تغییر پانسمان مکرر دارد و خطر عود کمی دارد، و برداشتن و بسته شدن اولیه که زخم سریع‌تر بهبود می‌یابد، اما خطر عفونت و عود بیشتر است. هر روش، بر اساس وضعیت بیمار انتخاب میشود و جراح بهترین گزینه را توصیه می‌کند.
چرا باید برای درمان فیستول و کیست مویی به متخصص مراجعه کنیم؟
در نهایت، شناخت تفاوت فیستول و کیست مویی مقعد و اقدام به موقع برای درمان، نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی فرد دارد. نادیده گرفتن این مشکلات، می‌تواند به عوارض جدی‌تری منجر شود و روند درمان را پیچیده‌تر کند. اگر با علائم این بیماری‌ها روبه‌رو هستید، مراجعه به یک متخصص باتجربه، اولین گام برای رسیدن به درمان قطعی است.
دکتر حامد واثقی، فوق تخصص و جراح کولورکتال، جراح لاپاروسکوپی و جراح گوارش، با تجربه گسترده و دانش روز، آماده است تا با ارائه روش‌های درمانی پیشرفته، انواع بیماری‌های مقعدی شما را درمان کنند. برای مشاوره و درمان، می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی زیر اقدام کنید.
