گاهی وقت‌ها یک زخم یا مشکل کوچک را نادیده می‌گیریم، به این امید که خودش خوب شود؛ اما برخی مشکلات مثل فیستول اینطور نیستند. فیستول که به نوعی یک مسیر غیرطبیعی بین دو بافت بدن است، معمولاً خودبه‌خود از بین نمی‌رود و نیاز به مراقبت و درمان دارد. البته کارهایی وجود دارد که می‌توان برای کمک به بهبودی آن انجام داد؛ مثل رعایت بهداشت، تغییر رژیم غذایی و مراجعه به پزشک.
عواملی مثل سیستم ایمنی بدن، شدت عفونت و محل فیستول نیز، در روند بهبود تأثیر زیادی دارند. اما اگر فیستول به خودی خود خوب نشد، باید روش‌های درمانی مناسب را بررسی کرد، چون در برخی موارد، نیاز به جراحی یا درمان‌های پزشکی خاص خواهد بود. در ادامه این مقاله از وبسایت دکتر واثقی، به توضیحات بیشتری در این خصوص خواهیم پرداخت.
چگونه به درمان فیستول کمک کنیم؟
برای درمان فیستول، راهکارهای خانگی و پزشکی وجود دارند که بسته به شدت مشکل، می‌توان از هر دو استفاده کرد. در مراحل اولیه، برخی اقدامات خانگی به کاهش علائم و تسریع بهبودی کمک می‌کنند.
یکی از مؤثرترین روش‌ها، حمام نشیمن در آب گرم است که التهاب را کاهش داده و درد را کمتر می‌کند. رعایت رژیم غذایی سرشار از فیبر، شامل میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل، مانع یبوست شده و فشار کمتری به ناحیه وارد می‌کند. استفاده از برخی گیاهان دارویی مانند روغن درخت چای یا پونه کوهی نیز، به دلیل خاصیت ضدعفونی کننده‌شان می‌تواند مفید باشد. نوشیدن آب کافی هم، به نرم شدن مدفوع کمک کرده و از تحریک ناحیه جلوگیری می‌کند.
در صورتی که این روش‌ها کافی نباشند، مداخلات پزشکی لازم میشود. جراحی، یکی از رایج‌ترین راه‌های درمان است که در آن، بسته به شرایط بیمار، تکنیک‌های مختلفی به کار می‌رود. در روش فیستولوتومی، مسیر فیستول باز شده و فرصت ترمیم از داخل فراهم میشود که معمولاً برای موارد ساده کاربرد دارد.
در شرایط پیچیده‌تر، ممکن است از تکنیک‌هایی مانند سِتون استفاده شود که با قرار دادن نخ جراحی در مسیر فیستول، امکان تخلیه و بهبود تدریجی فراهم میشود. برای انتخاب بهترین روش درمان، مشورت با پزشک متخصص ضروری است؛ به‌ویژه زمانی که علائم ادامه‌دار باشند یا مشکل پیچیده‌تر از حد معمول به نظر برسد.
عوامل موثر بر بهبود فیستول
بهبود فیستول تحت تأثیر عواملی است که برخی از آن‌ها قابل تغییر و برخی دیگر ثابت هستند. در اینجا، به بررسی مهم‌ترین این عوامل پرداخته میشود:
عوامل مرتبط با بیمار
در افراد مسن، به‌دلیل کاهش جریان خون و مشکلات جسمی همراه، روند بهبودی کندتر پیش می‌رود و ممکن است درمان را پیچیده‌تر کند. علاوه‌بر این، برخی بیماری‌ها مانند دیابت، چاقی و بیماری‌های التهابی روده، می‌توانند روند ترمیم را مختل کرده و خطر عوارض را افزایش دهند. از سوی دیگر، سیگار کشیدن نیز تأثیر منفی بر گردش خون دارد و باعث میشود بافت‌ها دیرتر ترمیم شوند، که در نهایت می‌تواند نتایج درمان را تحت تأثیر قرار دهد.
خصوصیات فیستول
دلیل ایجاد فیستول، نقش مهمی در روند بهبودی دارد. برای مثال، اگر فیستول بر اثر بیماری کرون یا عوارض جراحی ایجاد شده باشد، ممکن است روند درمان پیچیده‌تر شود. به‌خصوص فیستول‌هایی که به‌دلیل سرطان یا بیماری‌های التهابی به وجود می‌آیند، معمولاً با عوارض بیشتری همراه هستند. علاوه‌بر این، ساختار فیستول نیز در سرعت بهبود تأثیر دارد. فیستول‌های ساده معمولاً سریع‌تر درمان می‌شوند، در حالی که موارد پیچیده که به بافت‌های گسترده‌تر یا چندین اندام آسیب می‌زنند، نیاز به زمان بیشتری برای بهبودی دارند.
شرایط محلی
اگر بافت‌های اطراف فیستول دچار عفونت یا التهاب شوند، روند بهبودی کندتر شده و احتمال عود آن افزایش می‌یابد. از طرفی، جریان خون مناسب در ناحیه آسیب‌دیده برای ترمیم ضروری است. اگر خون‌رسانی ضعیف باشد، زخم‌ها بهبود پیدا نمی‌کنند و فیستول ممکن است برای مدت طولانی‌تری باقی بماند.
سایر عوامل موثر
تغذیه نقش مهمی در بهبود زخم‌ها دارد و اگر بدن مواد مغذی کافی دریافت نکند، روند ترمیم کندتر میشود. به همین دلیل، تأمین مواد مورد نیاز برای بدن بخش مهمی از درمان است. از طرف دیگر، وجود اجسام خارجی مانند درن‌ها یا مش‌های جراحی در محل فیستول، می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند و روند بهبودی را دشوارتر کرده و حتی عوارض بیشتری به دنبال داشته باشد.
اگر فیستول به خودی خود خوب نشد چه باید کرد؟
اگر فیستول مقعدی به خودی خود درمان نشود، معمولاً به مداخله پزشکی نیاز است. برای درمان این وضعیت، گزینه‌های مختلفی وجود دارند که می‌توانند بسته به شدت و پیچیدگی فیستول، توسط پزشک انتخاب شوند، ازجمله:
جراحی فیستول مقعدی
یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین روش‌های درمانی، جراحی است که بسته به نوع فیستول، روش‌های مختلفی دارد. در روش فیستولوتومی، جراح فیستول را باز می‌کند تا از داخل به بیرون بهبود پیدا کند. این روش معمولاً برای فیستول‌های ساده استفاده میشود و اگر عضله اسفنکتر درگیر نباشد، موفقیت بالایی دارد. اما در مواردی که فیستول پیچیده‌تر باشد و به عضله اسفنکتر آسیب برساند، روش‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
یکی از این روش‌ها، جاگذاری ستون است که در آن یک نخ جراحی در مسیر فیستول قرار داده میشود تا آن را باز نگه دارد و بدون آسیب به اسفنکتر، روند ترمیم را تسهیل کند. همچنین در برخی موارد، از فلپ پیشرفته استفاده میشود که در آن از بافت اطراف برای پوشاندن دهانه داخلی فیستول بهره می‌گیرند تا آسیب به حداقل برسد و روند ترمیم تسریع شود.
روش دیگری که به‌ویژه برای فیستول‌های پیچیده مورد استفاده قرار می‌گیرد، تکنیک لیفت است. در این روش، ابتدا یک انتهای فیستول بسته میشود و سپس دهانه دیگر باز می‌ماند تا ترمیم به‌تدریج انجام شود، درحالی‌که کمترین آسیب به عضلات اسفنکتر وارد شود.
روش‌های غیرجراحی
علاوه‌بر جراحی فیستول، روش‌های غیرجراحی نیز برای درمان فیستول مقعدی وجود دارند که در برخی موارد می‌توانند مفید باشند. یکی از این روش‌ها، تزریق چسب فیبرین است که به داخل فیستول تزریق میشود تا مسیر آن بسته شده و بهبودی حاصل شود. البته این روش نسبت به جراحی اثربخشی کمتری دارد و ممکن است در طولانی‌مدت نتایج پایداری نداشته باشد.
پلاگ پروتز زیستی نیز، یکی دیگر از گزینه‌های درمانی است. در این روش، دهانه داخلی فیستول با استفاده از یک پلاگ ساخته شده از بافت حیوانی بسته میشود. بااین‌حال، شواهد کافی برای تأثیرگذاری قطعی این روش وجود ندارد، اما در برخی موارد از آن استفاده میشود.
روش آندوسکوپیک ابلیشن نیز، یک تکنیک جدیدتر است که در آن از آندوسکوپ و الکترود برای بستن مسیر فیستول استفاده میشود. این روش به‌ویژه در مواردی که ریسک عوارض کمتر است، می‌تواند گزینه‌ای مؤثر باشد.
اهمیت مراجعه به پزشک برای درمان فیستول
در نهایت، فیستول به خودی خود معمولاً بهبود نمی‌یابد و نیاز به درمان دارد. اگرچه در برخی موارد ممکن است علائم کاهش یابند؛ اما بدون مداخله پزشکی، احتمال بهبودی کامل بسیار کم است. مراجعه به پزشک متخصص و مشاوره با او برای تشخیص دقیق و انتخاب بهترین روش درمانی، بسیار مهم است. دکتر حامد واثقی، با تجربه و تخصص در درمان چنین مشکلاتی، می‌تواند بهترین راه‌حل‌ها را برای بهبود وضعیت شما ارائه دهد و از عوارض احتمالی جلوگیری کند. بنابراین، توصیه میشود که برای بررسی و درمان به موقع، به پزشک مراجعه کنید.
