فتق (Hernia) شکمی یا کشاله ران، تنها با عمل فتق قابل درمان است. زیرا برای درمان این ناهنجاری، پزشک جراح باید بافت‌های جابجا شده را در جای صحیح خود قرار دهد. در نهایت، محل Hernia که همان آسیب دیدگی موجود در بافت نگهدارنده است؛ باید ترمیم گردد. جراحی ترمیم محل هرنی، عموما از طریق بخیه یا مش جراحی انجام می‌گیرد. در این مقاله، به دنبال آن هستیم تا ببینیم جراحی فتق چیست و چگونه انجام می‌شود. همچنین، خواهیم دید که مراقبت‌های قبل و بعد از درمان فتق با عمل جراحی، شامل چه مواردی خواهد بود.
رایج‌ترین روش‌های عمل جراحی فتق، به صورت عمل باز، عمل لاپاراسکوپی و عمل رباتیک هستند. هر یک از این روش‌ها، بنا بر وضعیت بیمار و شدت بیماری Hernia او انتخاب می‌شوند. میزان تهاجمی بودن هر یک از روش‌های جراحی هرنی با دیگری متفاوت است! به همین دلیل، دوران نقاهت هر یک از این عمل‌های جراحی می‌تواند کوتاه یا طولانی باشد. اینکه چه روشی برای بیمار مناسب‌تر است؛ باید بر اساس نظر متخصص جراحی عمومی مشخص گردد. برای دریافت نوبت ویزیت از دکتر واثقی، عضو هیئت علمی هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، با ما در تماس باشید.
علل ایجاد فتق چیست؟
فتق معمولا زمانی رخ می دهد که فشاری بر روی نقطه ضعیفی در دیواره شکمی یا بافت اطراف وارد آید. این امر باعث می‌شود تا ارگان ها یا بافت های داخل شکمی از طریق این نقطه ضعیف به بیرون حرکت کنند.
علل اصلی ایجاد فتق عبارتند از:
- فشار زیاد به دیواره شکم مانند زور زدن حین بلند کردن اشیاء سنگین، سرفه مزمن، یبوست مزمن
- ضعف مادرزادی در دیواره شکم
- افزایش سن
- جراحی‌های قبلی شکم
- بارداری
- چاقی و افزایش وزن
راه های تشخیص فتق، قبل از عمل فتق!
تشخیص فتق قبل از عمل هرنی معمولا از طریق معاینه فیزیکی و تاریخچه پزشکی بیمار آغاز می شود. پزشک ممکن است؛ برآمدگی یا تورمی را که هنگام سرفه یا فشار آوردن ظاهر می شود؛ جستجو کند. برخی از روش های تشخیصی که برای تأیید وجود اندام محبوس‌شده و تعیین دقیق مکان و اندازه آن استفاده می شوند؛ عبارتند از:
- معاینه فیزیکی؛ پزشک از بیمار می خواهد که بایستد یا دراز بکشد و سرفه کند یا عضلات خود را به سمت بیرون فشار دهد. این کار به پزشک اجازه می دهد تا برآمدگی ناشی از فتق را احساس کند.
- اولتراسوند؛ این تکنیک تصویربرداری از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از داخل بدن استفاده می کند و می تواند برای تایید حضور فتق و تعیین اندازه و مکان دقیق آن مفید باشد.
- سی‌تی اسکن (CT Scan)؛ این روش تصویربرداری دقیق تری نسبت به اولتراسوند ارائه می دهد. درنتیجه می تواند در تشخیص فتق هایی که در معاینه فیزیکی کمتر قابل تشخیص هستند؛ کمک کننده باشد.
- ام‌آر‌آی (MRI)؛ می تواند تصاویر بسیار دقیقی از بافت های نرم ارائه دهد و برای تشخیص فتق های پیچیده یا بررسی دقیق تر استفاده می شود.
روش های تشخیصی انتخابی بستگی به موقعیت و نوع فتق دارد. در برخی موارد، تشخیص ممکن است صرفا با معاینه فیزیکی امکان پذیر باشد. در حالی که در موارد دیگر، استفاده از تکنیک های تصویربرداری پیشرفته، ممکن است برای تایید تشخیص مؤثرتر باشد.
بهترین روش برای درمان فتق چیست؟
عمل جراحی تنها راه درمان فتق است. هرنی زمانی رخ می‌دهد که بافت نگهدارنده جدار شکم دچار نقص گردد. برای مثال، نقص فاشیای ناحیه ناف موجب هرنی نافی میگردد. در صورتی که حفره یا آسیبی در بافت جدار شکم ایجاد و بافت شکم از داخل دچار پارگی خفیف شود؛ احشای شکمی، مخصوصا روده، به این ناحیه آسیب دیده، فشار وارد می کنند. به طوری که ممکن است یکی از احشا (مثلا روده) از این حفره بیرون بزند. معمولا این بیرون زدگی، به صورت یک برآمدگی در زیر پوست مشاهده می‌شود. حال برای درمان Hernia، باید عضو بیرون زده به جای خود برگردد. ضمن اینکه محل آسیب دیده نیز باید تقویت گردد تا این مشکل عود نکند. عمل فتق دقیقا همین کار را انجام می‌دهد.
به طور کلی، برای درمان هرنی تنها می‌توان از عمل جراحی فتق یا هرنیورافی (Herniorrhaphy) کمک گرفت. زیرا با هیچ دارو یا روش دیگری نمی‌توان بافت بیرون زده را به جای خود بازگرداند. هر چند ممکن است جراحی هرنی در همان ابتدا انجام نگیرد؛ اما در نهایت، این ناهنجاری باید از طریق جراحی برطرف شود.
چه کسانی باید عمل جراحی فتق انجام دهند؟
فتق یک ناهنجاری است که در ابتدا خفیف و به تدریج شدیدتر می‌شود. برجستگی یا برآمدگی در نواحی مختلف بدن به دلیل ضعیف بودن بافت پوششی اطراف آن، معمولا در گام‌های ابتدایی نیازی به جراحی ندارد. با این حال، هر نوع Hernia در نهایت باید درمان شود. زیرا عوارض آن به مرور زمان شدت می‌گیرد و عدم درمان آن، منجر به بروز درد شدید یا پارگی و شکاف دیواره عضلانی خواهد شد. بنابراین حتی اگر Hernia خفیف داشته باشید؛ پس از مدتی باید این اختلال را از طریق عمل فتق درمان کنید.
افرادی که مشکل Hernia آنها حاد شده، باید هر چه سریعتر برای عمل هرنی اقدام کنند. بسته به اینکه برآمدگی ایجاد شده در کدام یک از نواحی شکم یا کشاله ران باشد، عوارض ناشی از آن متفاوت خواهد بود. برای مثال، اگر فتق بیضه در مردان رخ دهد؛ معمولا باعث تورم و درد شدید در حین رابطه جنسی می‌شود. مسلما در این حالت بهتر است Hernia به وجود آمده هر چه سریعتر درمان گردد.
همچنین، اگر هرنی هیاتال (فرو رفتن معده در پرده دیافراگم) باعث فشار به ریه‌ها شود؛ تنفس فرد دچار مشکل خواهد شد. در این صورت، برای رفع عوارض هرنی هیاتال، انجام عمل فتق ضرورت پیدا می‌کند. در حالت کلی، می‌توان گفت کسانی به عمل فتق نیاز دارند که فشار، درد و تورم را از سوی آن متحمل شوند.
انواع عمل فتق با چه روش‌هایی انجام می‌گیرند؟
روش انجام عمل فتق، به نوع و شدت آن بستگی دارد. در اصل، هرنی در هر قسمتی از شکم یا کشاله ران می‌تواند رخ دهد. بهترین روش جراحی برای هر یک از انواع Hernia، بر اساس شدت علائم، وضعیت بیمار و نظر پزشک متخصص انتخاب می‌شود. در ادامه، انواع روش‌هایی که برای انجام عمل جراحی فتق به کار می‌روند را معرفی می‌کنیم.
درمان فتق با عمل باز یا سنتی
گاهی وضعیت اندام داخلی و آسیب بافت نگهدارنده به گونه‌ای است که باید عمل هرنی به شیوه سنتی انجام گیرد. به این معنا که جراح باید یک برش بزرگ در محل آسیب دیده ایجاد کند. سپس با استفاده از ابزار جراحی مرسوم، عمل فتق را انجام دهد. در حین این روش جراحی، احشا و بافت‌های جابجا شده، درست در سر جای خود قرار می‌گیرند. پس از آن، پزشک قسمتی از بافت نگهدارنده که دچار حفره یا آسیب شده است را ترمیم می‌کند.
رایج‌ترین روش برای تقویت محل آسیب دیده یا هرنی، بخیه زدن یا استفاده از مش جراحی است. این کار کمک می‌کند تا مقاومت بافت نگهدارنده در برابر فشار احشای شکمی، تقویت گردد.
عمل فتق با روش لاپاراسکوپی
ترمیم یا درمان هرنی با جراحی می‌تواند با روش کم تهاجمی انجام گیرد. به این روش جراحی، عمل لاپاراسکوپی هرنی می‌گویند. در درمان عضلات ضعیف‌شده؛ با عمل لاپاراسکوپی نیز همان فرایند جراحی باز باید انجام گیرد؛ اما با تهاجم کمتر. یعنی احشا باید به محل خود بازگردند و بافت آسیب دیده ترمیم شود.
برای انجام عمل فتق کم تهاجمی، یک لوله باریک تحت عنوان تروکار باید به محل جراحی هدایت شود. در سر این لوله باریک، یک دوربین کوچک نصب شده است. این دوربین به جراح کمک می‌کند تا محل جراحی در داخل بدن را مشاهده کرده و به آن اشراف داشته باشد.
ابزار جراحی نیز ابزارهای کوچکی هستند که همراه با تروکار به داخل بدن راه پیدا می‌کنند. برای آنکه بتوان ابزار جراحی را به محل Hernia در بدن برسانند، ۳ یا ۴ برش کوچک لازم است. با توجه به اینکه در عمل فتق با لاپاراسکوپ، هیچ برش جراحی بزرگی ایجاد نمی‌شود، این روش را عمل جراحی کم تهاجمی هرنی می‌نامند. شدت عوارض ناشی از عمل هرنی با لاپاراسکوپ نسبت به جراحی سنتی، بسیار کمتر است؛ در نتیجه عوارض کمتر و دوره نقاهت کوتاه‌تری نیز دارد.
درمان فتق با عمل هرنی رباتیک
این روش جراحی نیز زیر مجموعه ترمیم Hernia با عمل لاپاراسکوپی است. با این تفاوت که از ابزارهای جراحی رباتیک برای درمان فتق استفاده می‌شود. در اصل، در عمل جراحی هرنی با روش رباتیک، پزشک جراح، ابزار جراحی را به کمک بازوهای ربات هدایت می‌کند. در حین این عمل نیز باید بافت ضعیف شده ترمیم گردد. شدت عوارض درمان فتق با جراحی رباتیک نیز نسبت به جراحی باز، بسیار کمتر خواهد بود.
انواع راه‌های ترمیم و درمان فتق چگونه هستند؟
پیش از این اشاره کردیم که پزشک جراح در حین عمل فتق، باید به کمک بخیه یا مش جراحی بافت آسیب دیده را ترمیم کند. در ادامه، نحوه ترمیم Hernia با هر یک از این روش‌ها را توضیح می‌دهیم.
هرنیورافی یا ترمیم بافت
قدیمی‌ترین و البته رایج‌ترین روش برای درمان هرنی، هرنیورافی است. در عمل هرنی با این روش، جراح مستقیما در محل هرنی یک برش ایجاد می‌کند. سپس به کمک ابزارهای جراحی معمول، اندام بیرون زده را به محل خود باز می‌گرداند. در نهایت، دو طرف سوراخ ماهیچه‌ای که Hernia از آن بیرون زده را بخیه می‌زند. با این کار جراحی تمام شده و پس از استریل کردن محل تحت درمان، برش اولیه را بخیه می‌زند.
هرنیوپلاستی ترمیم با مش جراحی
در عمل فتق با روش هرنیوپلاستی، جراح به جای بخیه زدن دهانه حفره، محل آسیب دیده را به کمک یک توری صاف و استریل تقویت می‌کند. جنس این توری که همان مش جراحی نامیده می‌شود، عموما از پلاستیک‌های انعطاف‌پذیر مانند پلی پروپیلن است. البته برخی از مش‌های جراحی از بافت‌های حیوانی ساخته می‌شوند.
در عمل باد فتق با روش هرنیوپلاستی، جراح برش‌های کوچکی در اطراف حفره ایجاد شده می‌زند. سپس همان مش جراحی را به بافت‌های سالم و دست نخورده بخیه می‌زند. می‌توان گفت که مش جراحی در محل آسیب دیده، نقش یک داربست یا چهارچوب حمایتی را دارد. درمان هرنی به کمک هرنیوپلاستی را ترمیم فتق بدون تنش (tension-free hernia repair) نیز می‌نامند.
چگونه برای عمل فتق آماده شویم؟
برای اینکه بتوانید عمل فتق را انجام دهید؛ باید ابتدا توسط متخصص جراحی عمومی معاینه شوید. نتیجه این معاینات نشان می‌دهند که آیا شما برای درمان Hernia با جراحی آمادگی دارید یا خیر! در صورت تایید پزشک، برنامه‌ریزی عمل جراحی فتق برای شما انجام می‌گیرد. ضمن این که بهترین روش جراحی هرنی بر اساس وضعیت شما و نظر پزشک معالج، تعیین خواهد شد.
شما باید موارد حساس را به پزشک خود اطلاع دهید. برای مثال، اگر باردار هستید یا داروی خاصی مصرف می‌کنید؛ پزشک را در جریان بگذارید. از مراقبت‌های قبل از عمل فتق می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- انجام آزمایش خون
- انجام تصویربرداری‌ها که محل و شدت هرنی را نشان می‌دهند.
- قطع داروهای رقیق‌کننده خون مانند آسپرین
- قطع مصرف داروهای گیاهی و قرص‌های مکمل
- بهتر است به یکی از دوستان یا اعضای خانواده خود اطلاع دهید تا در روز عمل شما را همراهی کنند.
عمل فتق چگونه انجام می‌شود؟
بررسی وضعیت شما مشخص می‌کند که کدام یک از روش‌های جراحی باز، لاپاراسکوپی یا رباتیک، برایتان مناسب‌تر است. برای انجام عمل فتق با هر یک از این روش‌ها، باید تحت بیهوشی عمومی باشید. یک کارشناس یا متخصص بیهوشی در طول عمل، شرایط شما را کنترل می‌کند.
برای جراحی باز هرنی، پزشک باید یک برش تکی با طول چند سانتی متر ایجاد کند. اما برای جراحی لاپاراسکوپی یا رباتیک، چندین برش کوچک با ابعاد 1 تا 2 سانتی‌متر کافی هستند. ابزار جراحی از طریق این برش‌ها به بدن بیمار وارد می‌شوند.
فرایند جراحی بر اساس روش‌هایی که پیش از این توضیح دادیم، انجام می‌گیرد. پس از اتمام جراحی هرنی، تمامی برش‌های ایجاد شده بخیه خورده و پانسمان می‌گردند.
عمل فتق چند ساعت طول می کشد؟
مدت زمان جراحی هرنی بستگی به روش های مختلف متفاوت می باشد. به طور کلی در عمل باد فتق به روش باز، که در آن یک برش بزرگ روی ناحیه مورد نظر ایجاد می‌شود، معمولا حدود 1 تا 2 ساعت زمان می‌برد.
البته، این زمان بسته به پیچیدگی و اندازه اندام محبوس‌شده؛ می‌تواند متغیر باشد. عمل فتق به روش لاپاراسکوپی معمولا حدود ۱ ساعت طول می‌کشد. این روش، که از چندین سوراخ کوچک برای دسترسی به ناحیه فتق استفاده می‌کند؛ به دلیل استفاده از تجهیزات مخصوص و دوربین برای دید بهتر، امکان دقت بالاتر و کاهش آسیب به بافت‌های اطراف را فراهم می‌آورد. عمل فتق به روش رباتیک می‌تواند بین ۱ تا ۲ ساعت زمان ببرد؛ که این مدت زمان بستگی به پیچیدگی عمل و مهارت جراح دارد.
مراقبت‌های بعد از جراحی هرنی چگونه هستند؟
عمل فتق با هر روشی، یک عمل مینور به حساب می‌آید. به این معنا که بیمار در روز عمل یا روز بعد از آن می‌تواند به خانه باز گردد. البته وضعیت بیمار و نحوه واکنش آن به جراحی، بر این مساله تاثیرگذار است. برای مثال، ممکن است برخی از افراد به یک یا دو شب بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته باشند.
پس از اتمام جراحی، بیمار به اتاق ریکاوری منتقل می‌شود تا به هوش آید. یک پرستار یا مراقب بهداشتی، به طور مرتب علائم بیمار را بررسی می‌کند. به هوش آمدن بیمار معمولا چند ساعت زمان نیاز دارد. پس از بیدار شدن، در صورتی که وضعیت بیمار مساعد باشد، شخص می‌تواند به خانه بازگردد. در روزهای ابتدایی بعد از جراحی، بهتر است فقط استراحت کنید. البته انجام فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی بلامانع است؛ اما نباید فعالیت‌های شدید و پرتحرک انجام دهید.
مزایای عمل جراحی فتق چیست؟
عمل Hernia یک روش جراحی بدون خطر به حساب می‌آید. با این روش می‌توان هرنی را ترمیم کرده و از بروز مجدد آن جلوگیری نمود. بنابراین، مزیت مهم عمل فتق کاهش عوارض ناشی از این ناهنجاری و حفظ سلامت افراد است.
یکی از سوالات رایج این است که آیا Hernia بعد از عمل عود می‌کند؟ در پاسخ باید گفت که بر اساس مطالعات انجام شده، تنها ۱۶ درصد از افراد ممکن است به جراحی اضافه نیاز داشته باشند؛ آن هم معمولا ۱۰ سال پس از عمل فتق اولیه. با این حال، احتمال عود Hernia و نیاز به جراحی مجدد، به محل هرنی، وجود بیماری های زمینه‌ای مثل دیابت، چاقی، مصرف داروهایی مثل کورتون، سیگار کشیدن و … بستگی دارد.
درمان فتق با عمل رباتیک و لاپاراسکوپی، اسکار و عوارض کمتری به جای می‌گذارند. اما احتمال بازگشت هرنی با این روش‌های جراحی بیشتر است. این در حالی است که جراحی هرنی باز، دوره نقاهت طولانی‌تری دارد؛ در عین اینکه نتایج آن ماندگارتر خواهد بود.
عوارض عمل جراحی فتق چیست؟
هر عمل جراحی که با هدف درمان بیماری‌های مختلف انجام می‌گیرد، می‌تواند عوارض و خطراتی را به همراه داشته باشد. در مورد عمل فتق نیز این موضوع برقرار است. با این حال، اگر عمل جراحی توسط یک پزشک جراح مجرب انجام گیرد، مسلما درصد خطا به طور قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.
از جمله عوارض و خطراتی که ممکن است در اثر عمل فتق وجود داشته باشند، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- سروما یا جمع شدن مایع در محل جراحی
- هماتوم یا جمع شدن خون
- ایجاد عفونت در محل برش
- آسیب به اندام عروق خونی مجاور یا بافت‌های داخلی در حین جراحی
- مشکلات تخلیه مثانه
عوارض جراحی هرنی در طولانی مدت
برخی عوارض عمل فتق ممکن است در طولانی مدت به وجود آیند. از مهم‌ترین عوارض طولانی مدت عمل اندام محبوس‌شده، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- ایجاد عفونت در محل نصب مش جراحی
- عود هرنی (نادر است)
مزایای عمل فتق بدون جراحی باز
روش لاپاراسکوپی یکی از جدیدترین پیشرفت ها در حوزه جراحی فتق است. در این روش، به جای ایجاد یک برش بزرگ روی پوست، چندین سوراخ کوچک ایجاد می شود و از طریق آنها، دوربین و ابزارهای خاصی وارد بدن می‌شوند. این روش نسبت به جراحی سنتی (باز)، مزایای قابل توجهی دارد که مهم ترین آنها کاهش درد پس از عمل است. بیمارانی که تحت عمل لاپاراسکوپی قرار می‌گیرند؛ درد کمتری را تجربه می‌کنند و نیاز کمتری به مسکن دارند. همچنین، از آنجا که برش ها کوچک هستند؛ خطر ایجاد عفونت و مشکلات پس از عمل باد فتق کاهش می یابد. در نتیجه زخم ها راحت تر و سریع تر بهبود می یابند. این روش به بیماران اجازه می دهد؛ زودتر به فعالیت های روزمره خود بازگردند. این موضوع می تواند تأثیر مثبتی بر کیفیت زندگی آنها داشته باشد.
روش رباتیک، که یکی دیگر از تکنیک های جراحی فتق کم تهاجمی است؛ استفاده از تکنولوژی پیشرفته برای دقت بالاتر و کنترل بهتر در حین عمل است. این روش، که از دستگاه های رباتیک برای انجام جراحی هرنی استفاده می کند؛ امکان استفاده دقیق تر ابزار ها را فراهم می آورد و به جراح اجازه می دهد با دقت بیشتری عمل کند. این دقت بالاتر می تواند به کاهش خطر آسیب به بافت های اطراف و کاهش درد و زمان بهبودی پس از عمل فتق کمک کند. همچنین، این روش به بیمار امکان می دهد تا با سرعت بیشتری بهبود یابد و دوره نقاهت کوتاه تری را سپری کند.
بایدها و نبایدهای دوران نقاهت بعد از عمل فتق
طول دوران نقاهت عمل فتق، به شدت جراحی و پیچیدگی آن بستگی دارد. با این حال، اکثر افرادی که تحت درمان فتق با جراحی قرار می‌گیرند، پس از چند روز می‌توانند به فعالیت‌های عادی خود بپردازند. البته همه افراد باید تا 3 ماه پس از عمل هرنی، از بلند کردن اجسام سنگین فعالیت‌های شدید، پرهیز کنند. از روز بعد از جراحی هرنی، پیاده‌روی سبک را در پیش بگیرید؛ اما خودتان را خسته نکنید. این کار به تسریع روند بهبودی کمک می‌کند. اگر در دوران نقاهت خود هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، حتما در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید:
- تب و لرز
- یبوست
- خارج شدن چرک از محل برش
- ایجاد قرمزی یا تورم در محل برش
- احساس درد یا داغی در محل عمل
- خونریزی در محل جراحی
- احساس درد در ساق پا یا کشاله ران
- ایجاد تورم ناگهانی در پا یا کشاله ران
- بالا رفتن غیر عادی ضربان قلب
- بالا رفتن فشار خون
- احساس تنگی نفس
- تعریق غیر عادی
بهترین جراح عمومی برای عمل فتق کیست؟
درمان فتق با جراحی باید توسط یک جراح عمومی مجرب انجام گیرد. هر چه تجربه جراح فتق در انجام عمل جراحی هرنی بیشتر باشد، میزان عوارض ناشی از جراحی کمتر خواهد بود؛ ضمن اینکه درمان Hernia رضایت بخش‌تر می‌شود. دکتر حامد واثقی یکی از بهترین متخصصان جراحی عمومی هستند. تعداد زیادی از بیماران مبتلا به هرنی، با انجام عمل فتق توسط دکتر حامد واثقی مشکل خود را برطرف نموده‌اند. رضایت بالای بیماران از عمل آنها، نشان دهنده توانایی قابل قبول ایشان است.
سوالات متداول درباره عمل باد فتق
آیا عمل فتق خطرناک است؟
خیر؛ جراحی هرنی یک عمل نسبتا بی‌خطر است.
عمل هرنی چند ساعت طول می‌کشه؟
برای ترمیم‌های ساده حدود ۳۰ دقیقه و در ترمیم‌های پیچیده ممکن است به چند ساعت زمان نیاز باشد.
دوران نقاهت عمل باد فتق چقدر طول می‌کشه؟
معمولا پس از چند روز فرد می‌تواند فعالیت‌های سبک را انجام دهد. اما تا 3 ماه، باید از بلند کردن اجسام سنگین و فعالیت‌های شدید خودداری نمود.
هزینه عمل هرنی چقدر است؟
هزینه عمل به میزان سادگی و پیچیدگی عمل جراحی بستگی دارد.
آیا جراحی فتق سخت است؟
پیچیدگی و سختی عمل هرنی، به شدت آن بستگی دارد.
آیا درد بعد از عمل فتق زیاد است؟
شدت درد به روش جراحی بستگی دارد. در جراحی لاپاراسکوپی و رباتیک شدت درد بعد از عمل کمتر است.
اگر هرنی عمل نشود چه می‌شود؟
عدم درمان فتق باعث تشدید علائم و پارگی آن می‌شود که می‌تواند جان بیمار را به خطر اندازد.
منابع: my.clevelandclinic.org medicalnewstoday.com webmd.com
