بواسیر در حاملگی | علائم و روش های درمان هموروئید در بارداری

هموروئید در بارداری به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی و هورمونی شایع‌تر است. افزایش فشار رحم بر رگ‌های لگنی و کاهش جریان خون در این ناحیه، همراه با یبوست ناشی از تغییرات هورمونی، باعث تورم و التهاب رگ‌های مقعدی می‌شود. هموروئید در بارداری اغلب با علائمی مانند درد، خارش، سوزش و گاهی خونریزی هنگام دفع همراه است. این وضعیت می‌تواند در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری تشدید شود، زیرا فشار رحم و تغییرات گوارشی افزایش می‌یابد. مدیریت هموروئید در بارداری شامل رژیم غذایی پرفیبر، مصرف مایعات کافی و مشاوره پزشکی برای تسکین علائم است.

علت ابتلا به هموروئید در بارداری

افزایش فشار رحم بر روده‌ها، یبوست شایع در بارداری، و تغییرات هورمونی از اصلی‌ترین علل بروز بواسیر در بارداری هستند. با رشد جنین، فشار بیشتری به عروق ناحیه لگن وارد می‌شود که می‌تواند موجب تورم و گشادشدن سیاهرگ‌ها گردد. همچنین، کاهش تحرک مادر و کند شدن حرکات روده، خطر ابتلا به هموروئید را افزایش می‌دهد. تغییرات هورمونی نیز با شل‌کردن دیواره عروق، زمینه ایجاد بواسیر در این دوران را فراهم می‌کند.^{my.clevelandclinic.org}

علائم هموروئید در بارداری

خارش، درد و خونریزی هنگام اجابت مزاج از جمله علائم شایع هموروئید در بارداری هستند. این وضعیت که در اثر فشار رحم بر رگ‌های ناحیه مقعد ایجاد می‌شود، می‌تواند با یبوست تشدید شود. بواسیر در زنان معمولاً پس از زایمان بهبود می‌یابد، اما رعایت رژیم غذایی مناسب و مصرف مایعات فراوان می‌تواند در کاهش علائم مؤثر باشد. در ادامه با نشانه های بیشتری از هموروئید در حاملگی آشنا می شوید:

• درد و ناراحتی؛ بسیاری از زنان باردار درد یا احساس سوزش را هنگام حرکات روده تجربه می‌کنند که یکی از شایع‌ترین نشانه‌های بواسیر در بارداری است.
• خارش؛ خارش در ناحیه داخل یا اطراف مقعد، از علائم مکرر و آزاردهنده بواسیر در حاملگی محسوب می‌شود.
• خونریزی؛ خون قرمز روشن ممکن است روی مدفوع یا دستمال توالت پس از اجابت مزاج دیده شود.
• تورم و توده؛ وجود توده‌های دردناک در اطراف مقعد، به‌ویژه در موارد هموروئید خارجی، می‌تواند نشانه‌ای از این مشکل باشد.
• برآمدگی؛ در هموروئید داخلی، گاهی بخشی از رگ‌ها از دهانه مقعد بیرون می‌زند که به‌عنوان یکی از علائم مشهود این مشکل شناخته می‌شود.

علت خارش مقعد در بارداری چیست؟

افزایش فشار رحم بر روده‌ها و تغییرات هورمونی، معمولاً علت اصلی خارش مقعد در بارداری است. این عوامل می‌توانند منجر به یبوست، هموروئید (بواسیر) و خشکی پوست در ناحیه مقعد شوند. همچنین، افزایش تعریق و حساسیت پوستی در دوران بارداری می‌تواند خارش را تشدید کند. رعایت بهداشت فردی، مصرف فیبر کافی و استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده می‌تواند در کاهش این مشکل مؤثر باشد.

آیا سوزش مقعد در بارداری نشانه هموروئید است؟

بله، سوزش مقعد در دوران بارداری می‌تواند نشانه هموروئید باشد. با این حال، سوزش مقعد می‌تواند به دلایل دیگری نیز ایجاد شود، از جمله یبوست مزمن، شکاف یا فیشر مقعدی، عفونت‌های قارچی یا باکتریایی، و حتی حساسیت به برخی مواد بهداشتی. بنابراین، برای تشخیص دقیق علت و دریافت درمان مناسب، مشورت با پزشک ضروری است.

در کدام ماه های بارداری بواسیر شایع تر است؟

هموروئید در بارداری بیشتر در سه‌ماهه سوم شایع است. این مسئله معمولاً به دلیل افزایش فشار رحم روی رگ‌های لگنی و کاهش بازگشت خون از نیمه‌ی پایینی بدن به قلب رخ می‌دهد. همچنین با نزدیک شدن به زایمان، یبوست و زور زدن هنگام دفع مدفوع بیشتر می‌شود که این عوامل زنجیره‌ای، بروز یا تشدید هموروئید در بارداری را تسهیل می‌کنند. بنابراین زنان باردار به‌ویژه در ماه‌های آخر باید مراقب علائم و پیشگیری از این عارضه باشند.

راه های درمان هموروئید در حاملگی

برای درمان هموروئید در بارداری، روش‌های مختلفی وجود دارد که به کاهش علائم و تسکین ناراحتی کمک می‌کنند. در ادامه به برخی از این روش‌ها اشاره می‌کنیم:

1. داروهای موضعی؛ پمادهای آنتی‌هموروئید، هیدروکورتیزون و لیدوکائین، که تحت نظر پزشک تجویز می‌شوند، می‌توانند به کاهش درد، خارش و التهاب در ناحیه مقعد کمک کنند.
2. حمام سیتز؛ نشستن در آب گرم برای تسکین علائم بواسیر بسیار مفید است و این روش کاملاً بی‌خطر برای مادر و جنین می‌باشد.
3. داروهای خوراکی؛ در موارد شدید، پزشک ممکن است ملین‌ها یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی تجویز کند تا علائم بواسیر کنترل شود.
4. جراحی یا لیزر: در موارد حاد و زمانی که روش‌های درمانی دیگر مؤثر نباشند، جراحی سنتی یا استفاده از لیزر پس از زایمان برای درمان هموروئید توصیه می‌شود.

روش درمان خانگی بواسیر در حاملگی

برای کاهش علائم و درمان بواسیر در بارداری، روش‌های خانگی ساده اما مؤثری وجود دارد؛ که می‌تواند به تسکین ناراحتی‌ها کمک کند. یکی از اولین اقدامات، افزایش مصرف فیبر در رژیم غذایی است؛ افزودن میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات باعث نرم شدن مدفوع و کاهش فشار بر کانال مقعدی می‌شود، که در نتیجه از تشدید بواسیر جلوگیری می‌کند. همچنین نشستن در آب گرم با بهبود گردش خون در ناحیه مقعد، می‌تواند درد و التهاب را کاهش دهد و به عنوان روشی ایمن و مؤثر برای تسکین علائم به کار رود.

استفاده از کمپرس یخ نیز یکی دیگر از راهکارهای مفید است؛ گذاشتن یخ یا کمپرس سرد روی ناحیه متورم می‌تواند درد و تورم را کاهش دهد. از طرفی، استعمال روغن‌های گیاهی مانند روغن نارگیل یا ژل آلوئه‌ورا به دلیل خواص ضدالتهابی‌شان، در کاهش التهاب و آرام‌سازی درد بسیار مؤثر هستند. در نهایت، انجام تمرینات کگل با مشورت پزشک، به تقویت عضلات کف لگن و بهبود جریان خون کمک کرده و می‌تواند نقش مهمی در کاهش علائم بواسیر ایفا کند.

آیا جراحی هموروئید برای زنان باردار توصیه می‌شود؟

جراحی هموروئید برای زنان باردار معمولاً اولین گزینه درمانی محسوب نمی‌شود. به دلیل تغییرات هورمونی و فشارهای ناشی از بارداری، توصیه می‌شود از روش‌های غیرجراحی استفاده شود. تغییر در رژیم غذایی، مصرف مواد غذایی پر فیبر و استفاده از پمادهای تسکین‌دهنده و ضدالتهاب، معمولاً برای کاهش علائم کافی هستند.

در مواردی که بواسیر بسیار شدید باشد و باعث درد و ناراحتی غیرقابل تحمل شود، ممکن است جراحی با لیزر به‌عنوان یک راهکار در نظر گرفته شود. با این حال، این تصمیم باید با دقت و تحت نظر پزشک متخصص گرفته شود. معمولاً پیشنهاد می‌شود که اگر شرایط بیمار اجازه دهد، انجام جراحی به بعد از زایمان موکول شود.

آیا لیزر بواسیر در زنان باردار توصیه می شود؟

خیر، انجام لیزر بواسیر در دوران بارداری به‌طور معمول توصیه نمی‌شود، مگر در موارد بسیار خاص و با نظر قطعی پزشک متخصص. چرا که هرگونه مداخله جراحی، حتی با روش لیزر که کم‌تهاجمی‌تر است، ممکن است با عوارضی مانند درد، خونریزی، یا تحریک انقباضات رحمی همراه باشد که می‌تواند سلامت جنین و مادر را به خطر بیندازد.

تصمیم‌گیری در این‌باره باید بر اساس شدت علائم، میزان پیشرفت بواسیر، و وضعیت عمومی مادر و جنین صورت گیرد. در بیشتر موارد، درمان‌های محافظه‌کارانه مانند تغییر رژیم غذایی، افزایش مصرف فیبر و مایعات، و استفاده از داروهای موضعی بی‌خطر در دوران بارداری، ترجیح داده می‌شوند تا زایمان انجام شود و سپس در مورد لیزر تصمیم‌گیری شود.

عوارض بواسیر در بارداری

اگر بواسیر در دوران بارداری به درستی مدیریت و درمان نشود، ممکن است به عوارض جدی‌تری منجر شود. برخی از این عوارض عبارتند از:

• خونریزی مداوم و کم‌خونی؛ خونریزی‌های مکرر ممکن است منجر به کم‌خونی شود، که می‌تواند سطح انرژی و سلامت عمومی مادر باردار را کاهش دهد.
• درد شدید و خارش؛ بواسیر می‌تواند باعث درد مداوم، خارش شدید و سوزش در ناحیه مقعد شود که این علائم در هنگام دفع مدفوع یا نشستن طولانی‌مدت بدتر می‌شوند.
• عفونت مقعدی؛ نشت مدفوع و ایجاد محیط مرطوب، می‌تواند به عفونت مقعدی منجر شود که معمولاً با ترشحات چرکی همراه است.
• ترومبوز؛ تشکیل لخته خون در هموروئید (ترومبوز) می‌تواند درد شدید و التهاب قابل‌توجهی ایجاد کند و نیاز به درمان فوری داشته باشد.
• پرولاپس یا بیرون‌ زدگی؛ در موارد پیشرفته، هموروئیدها ممکن است از مقعد بیرون بزنند، که این وضعیت با درد و ناراحتی شدید همراه است و مدیریت آن دشوارتر می‌شود.
• تورم و مشکلات هنگام زایمان؛ تورم هموروئید می‌تواند در روند زایمان مشکل ایجاد کند و ناراحتی مادر را افزایش دهد.

آیا نوع زایمان در بهبود یا عود بواسیر تاثیر دارد؟

بله، نوع زایمان می‌تواند در بهبود یا عود بواسیر تأثیر داشته باشد. زایمان طبیعی به‌ویژه در صورت طولانی بودن فشارهای هنگام زایمان، می‌تواند باعث تشدید یا بازگشت بواسیر شود. در مقابل، زایمان سزارین فشار مستقیم کمتری به ناحیه مقعد وارد می‌کند و ممکن است خطر عود بواسیر را کاهش دهد. با این حال، عوامل دیگری مانند یبوست پس از زایمان یا سبک زندگی نیز در این زمینه نقش دارند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اولین علامتی که باید به آن توجه کنید، خونریزی شدید یا مداوم از ناحیه مقعد است. اگر خونریزی ادامه پیدا کند یا میزان آن زیاد باشد، باید به پزشک مراجعه کنید تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری شود. همچنین اگر درد شدید وجود داشته باشد که حتی با درمان‌های خانگی مانند نشستن در آب گرم یا استفاده از پمادهای تسکین ‌دهنده کاهش نیابد، نشان‌ دهنده نیاز به درمان بیشتر است.

اگر پس از دو هفته درمان خانگی علائم بهبودی نداشته باشند یا ترشح چرک یا تب ظاهر شود، این علائم می‌تواند نشانه‌ای از عفونت باشد که نیاز به درمان پزشکی دارد. به‌علاوه، تشکیل لخته خون یا تغییر رنگ ناحیه به کبودی نیز، از دیگر علائمی است که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد؛ زیرا ممکن است این وضعیت نیاز به مداخله فوری پزشکی داشته باشد.

راه‌حل‌های مطمئن برای درمان بواسیر در بارداری 

بواسیر در بارداری هرچند ممکن است ناراحت‌ کننده و استرس‌زا باشد، اما با آگاهی و پیگیری مناسب، به‌راحتی قابل مدیریت است. تغییر سبک زندگی، رعایت رژیم غذایی مناسب و استفاده از روش‌های ساده درمانی، می‌توانند به کاهش علائم و بهبود سریع‌تر این مشکل کمک کنند. با این حال، در موارد شدیدتر یا عدم بهبود با روش‌های خانگی، مراجعه به یک پزشک متخصص بهترین راهکار خواهد بود.

برای درمان قطعی و اطمینان از دریافت بهترین خدمات پزشکی، می‌توانید به دکتر حامد واثقی، متخصص و جراح کولورکتال، جراح لاپاروسکوپی و جراح گوارش مراجعه کنید. تجربه و تخصص ایشان در زمینه مشکلات گوارشی و بواسیر، می‌تواند آرامش خاطر و درمان مؤثری را برای شما به ارمغان آورد. به یاد داشته باشید که سلامت شما و فرزندتان در اولویت است، پس از کمک گرفتن از متخصص دریغ نکنید.